Đề tiếng Anh tốt nghiệp khó như thi IELTS: Học sinh 'khóc thét', chuyên gia nói gì?

5 giờ trướcBài gốc

Tiến xa so với đề cũ?

Thầy Nguyễn Trần Bình An, ứng viên thạc sĩ ngành Ngôn ngữ học Ứng dụng tương lai tại University of York (Anh) đánh giá điểm mạnh của đề thi năm nay dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau.

Đánh giá ở độ xác thực của đề thi, thầy An cho rằng, đây là sự thay đổi đáng kể nhất so với các dạng đề trước kia. Các đề thi đại học từ chương trình GDPT 2006 thường sử dụng các ngữ liệu đã được chỉnh sửa trong sách nhằm mục đích giảng dạy. Giờ đây, tất cả các ngữ liệu trong đề thi đều là từ các nguồn thực tế và trong tương lai chắc chắn xu hướng này sẽ tiếp tục. Điều này làm tăng nhu cầu ứng dụng của tiếng Anh vào trong văn cảnh thay vì chỉ học và hiểu các kiến thức tiếng Anh một cách biệt lập.

Ngoài ra, yêu cầu của đề thi cũng sát hơn với thực tế. Trong bối cảnh giao tiếp, người giao tiếp cần phải liên tục lựa chọn ngôn ngữ phù hợp để sử dụng trong giao tiếp và truyền tải ý, và đề thi năm nay đã phản ánh đúng yêu cầu đó.

Trong hầu hết các câu hỏi, học sinh cần phải lựa chọn các từ vựng, mệnh đề phù hợp với văn cảnh để đạt được điểm. Điều này là một bước tiến lớn với dạng đề cũ, khi mà một số bài như chọn từ có cách phát âm/vị trí trọng âm khác, chọn đáp án đúng… chưa tương thích với thực tiễn sử dụng ngôn ngữ.

Độ giá trị của đề thi này ở chỗ, với kỹ năng đọc, các kĩ năng nhỏ hơn đã được khai thác toàn diện, từ cơ bản (tìm thông tin cụ thể, ý chính, từ trong văn cảnh, đại từ tham chiếu) đến nâng cao (suy luận, paraphrasing, tính liên kết & mạch lạc). Các thể loại văn bản cũng đa dạng hơn, không chỉ dừng lại ở bài báo mà bao gồm thông báo và tờ rơi, giúp đánh giá kỹ năng đọc của học sinh trong nhiều thể loại.

Ngoài ra, việc kiểm tra từ vựng và ngữ pháp trong văn cảnh còn đánh giá được không chỉ form (hình thức) và meaning (nghĩa), mà còn cả use (cách dùng) của từ đó, rất toàn diện nếu ta gióng vào khung Kiến thức từ (Word Knowledge) của Nation (2001), khi đề thi kiểm tra được hầu như tất cả các kiến thức từ vựng ngoại trừ thể nói và giới hạn sử dụng, một bước tiến rất xa so với dạng đề cũ.

Việc sử dụng ngữ liệu thực cùng với yêu cầu áp dụng ngôn ngữ vào văn cảnh cũng loại bỏ cách học lối mòn truyền thống và lỗi thời: học thuộc nghĩa của từ vựng và thành ngữ một cách đơn lẻ, và vì thế, gián tiếp truyền tải thông điệp về yêu cầu dạy tiếng Anh theo định hướng giao tiếp và lồng yếu tố nội dung kết hợp với ngôn ngữ, thay vì ngữ pháp-dịch.

Về độ đáng tin cậy, hầu hết câu hỏi dạng trắc nghiệm khách quan, ít gây nhiễu về mặt chấm điểm. Vì thế, quá trình chấm thi sẽ công bằng hơn một số môn yêu cầu ý kiến chủ quan của người chấm như Văn.

“Nhặt sạn” đề năm nay

Thầy Nguyễn Trần Bình An nhận xét, điểm yếu nhất của đề, hầu như các ngữ liệu thuộc cấp độ C1–C2, trong khi yêu cầu đầu ra của học sinh cấp 3 chỉ là B1–B2, dẫn đến độ thiếu tương thích giữa đề thi và chuẩn đầu ra cũng như năng lực học sinh phổ thông. Ngoài ra, độ dài của một số bài đọc như Greenwashing lên đến 350 từ, dài hơn 50 -70 từ so với độ dài văn bản trong chuẩn đầu ra của thông tư 5333/BGDĐT-GDTrH (280-300 từ)

Đáng chú ý hơn cả, nhiều nội dung và kỹ năng chưa từng xuất hiện và giảng dạy trong các bộ SGK và các tài liệu giảng dạy do bộ cung cấp. Một số kiến thức từ vựng như cụm “work wonders” ở câu 40 đề 1105 chưa được nhắc đến trong chương trình dạy. Tính sơ qua, nội dung được kiểm tra chỉ tương thích với khoảng 60% nội dung trong các bộ SGK. Đây là một điều không tốt, vì nó sẽ gây khó khăn khi học sinh chỉ học theo chương trình chính khóa, đặc biệt khi tình trạng dạy thêm đã bị kiểm soát.

Các kỹ năng sản sinh ngôn ngữ và nghe chưa được chú trọng. Dạng sắp xếp đoạn hội thoại có thể kiểm tra một phần viết và nói, nhưng không kiểm tra được các thành tố khác. Vì thế độ giá trị của khía cạnh này đang còn hạn chế.

Cũng theo thầy An, do kỳ thi vẫn chưa bao gồm kỹ năng viết, nghe và nói nên sự đầu tư vào các kỹ năng trên còn hạn chế, dẫn đến việc học sinh gặp vấn đề trong các kỹ năng trên.

Nhiều chủ đề còn khá xa lạ, là hạn chế ở những học sinh ít đọc ngoài sách.

Thời lượng 50 phút là quá ngắn so với khối lượng bài đọc dài và độ khó cao. Nhiều phụ huynh thậm chí phản ánh học sinh giỏi tỉnh chỉ làm được 50–60% bài trong thời gian cho phép.

Thầy An cho rằng, đề thi năm nay đã loại bỏ việc học tủ, học từ vựng ngữ pháp một cách biệt lập (in isolation) và thế chỗ cho việc dùng ngôn ngữ trong văn cảnh. Các phụ huynh học sinh có than là "đề dài", nhưng đề dài là có mục đích tốt của nó. Điều này cho thấy hướng đi của việc giảng dạy Tiếng Anh của nước ta đang có sự thay đổi tích cực, học ngôn ngữ để ứng dụng trong giao tiếp và văn cảnh, thay vì học thuộc, học ghi nhớ như trước kia

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu tốc độ thay đổi này có đang vượt quá khả năng của học sinh phổ thông và sự bắt kịp của tài liệu học tập của bộ? Khi SGK, nội dung dạy, và hệ thống đánh giá chưa đồng bộ, thì học sinh sẽ không có công cụ để “đuổi kịp” đề thi. Điều này mặc nhiên khuyến khích dạy thêm – học thêm, trái ngược với chủ trương giáo dục hiện hành.

Đề xuất gì?

Cũng theo giáo viên này, một trong những điểm gây tranh cãi nhiều nhất là đề thi không tương thích với chương trình sách giáo khoa hiện tại. Tuy nhiên, có thể lý giải rằng đề thi đang theo định hướng đánh giá năng lực ngôn ngữ theo Khung năng lực Ngoại ngữ 6 bậc của Bộ GD&ĐT, thay vì gói gọn trong nội dung của một bộ sách cụ thể.

“Điều này đặt ra thách thức cho giáo viên và học sinh, nhưng cũng phản ánh xu hướng kiểm tra năng lực sử dụng thực tế thay vì học thuộc kiến thức cố định trong SGK, thứ mà giờ đây chỉ là tài liệu tham khảo. Nhưng Bộ GD&ĐT vì thế càng cần phải chú trọng việc hướng dẫn giáo viên và học sinh trong việc học dựa trên Khung năng lực, điều mà họ còn bỡ ngỡ”- thầy giáo này nhấn mạnh.

Thầy An đề xuất, đề thi trong năm tới cần giảm độ khó ngữ liệu xuống B1–B2 (tối đa C1). Quan trọng hơn cả, cần rà soát sự tương thích nội dung giữa SGK, các tài liệu do Bộ biên soạn và đề thi. Để làm được điều này, hội đồng viết SGK và các học liệu của Bộ nên là cốt cán trong hội đồng ra đề để đảm bảo tính nhất quán.

Từng bước giới thiệu kỹ năng nghe – viết – nói vào bài thi để tăng độ giá trị của đề. Tránh dùng từ vựng quá khó hoặc paraphrase nặng nề trong đáp án, tránh biến đề thi đọc thành đề thi từ vựng

Tăng thời lượng bài thi lên, có thể là 60 phút hoặc hơn, hoặc giảm độ dài của các ngữ liệu (từ 350 xuống 280-300). Chọn chủ đề thân thuộc hơn với học sinh phổ thông.

Giới thiệu các nguồn tài liệu thực tế, các tài liệu luyện tập theo chuyên đề để giáo viên có thể áp dụng vào trong giảng dạy.

Xem đề thi môn tiếng Anh kì thi tốt nghiệp THPT 2025 TẠI ĐÂY

Đỗ Hợp

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/de-tieng-anh-tot-nghiep-kho-nhu-thi-ielts-hoc-sinh-khoc-thet-chuyen-gia-noi-gi-post1755607.tpo