Để TP.HCM trở thành đô thị thông minh

5 giờ trướcBài gốc

Ngày 8-8, diễn ra Tọa đàm khoa học "Đô thị thông minh - khung pháp lý và lộ trình triển khai" do Bộ Xây dựng, Đại học Quốc gia TP.HCM, UBND TP.HCM đồng chủ trì.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thanh Nghị tham dự tọa đàm.

Đô thị thông minh - bắt đầu từ Đại học quốc gia TP.HCM

Phát biểu tại tọa đàm, PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc ĐHQG-HCM cho biết, Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định mục tiêu thúc đẩy phát triển đô thị thông minh, gắn với đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Để triển khai hiệu quả Nghị quyết, Ban Chỉ đạo Trung ương đã ban hành nhiều kế hoạch hành động cụ thể, đồng thời có thông báo kết luận về việc nhanh chóng hình thành chính sách phát triển đô thị thông minh, nhấn mạnh xây dựng nghị định, quy định tiêu chí và khung pháp lý liên quan.

Với vai trò là một đại học đóng trên địa bàn TP.HCM, ĐHQG-HCM chủ động phối hợp với lãnh đạo thành phố và Bộ Xây dựng tổ chức tọa đàm, nhằm tiếp thu ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học.

“Khu đô thị ĐHQG-HCM đã cơ bản hoàn thiện về hạ tầng, với quy mô hơn 100.000 sinh viên đang học tập và sinh sống. Trên cơ sở đó, ĐHQG-HCM đề xuất được tiên phong triển khai thí điểm mô hình đô thị thông minh. ĐHQG-HCM đã bắt đầu nghiên cứu và có những bước chuẩn bị ban đầu để hình thành mô hình đô thị thông minh theo các chuẩn mực tiên tiến” - ông Quân nhấn mạnh.

PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc ĐHQG-HCM.

Ông Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng ban Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương đánh giá cao buổi tọa đàm và bày tỏ mong muốn lắng nghe thêm ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học về những vấn đề then chốt. Đó là triển khai mô hình đô thị thông minh sau sáp nhập tỉnh, thành và vận hành cơ chế chính quyền hai cấp, khung pháp lý cần thiết, định hướng phát triển kinh tế - xã hội trong đô thị và các giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực đến đời sống người dân.

TS Lê Hoài Long, Phó Trưởng Khoa Kỹ thuật xây dựng, Trường Đại học Bách khoa, ĐHQG-HCM nhận định việc phát triển ĐHQG-HCM thành khu đô thị đại học thông minh là bước đi chiến lược, vừa đáp ứng mục tiêu nội tại của đơn vị vừa đóng góp trực tiếp cho Đề án đô thị thông minh TP.HCM.

Khi có bộ tiêu chí, tiêu chuẩn rõ ràng làm kim chỉ nam và lộ trình triển khai bài bản, ĐHQG- HCM có thể trở thành mô hình tiên phong về đô thị tri thức hiện đại, xanh và bền vững. Thành công của mô hình này sẽ tạo ra cộng hưởng: TP.HCM được cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao và giải pháp công nghệ, trong khi môi trường đô thị thông minh của TP thúc đẩy ĐHQG-HCM phát triển mạnh mẽ hơn.

Với sự quyết tâm của các cấp quản lý, sự đồng thuận của cộng đồng trường, cùng sự đồng hành của doanh nghiệp và chính quyền địa phương, mục tiêu “ĐHQG-HCM – Khu đô thị đại học thông minh, xanh, thân thiện” vào năm 2030 sẽ khả thi, góp phần vào sự phát triển thông minh - bền vững của TP.HCM và cả nước.

Khung cảnh buổi tọa đàm.

TS Vũ Quốc Hoàng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án Xây dựng ĐHQG-HCM thông tin, khu đô thị ĐHQG-HCM có diện tích 643,7 ha, nằm tại nút giao chiến lược của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Đây là vị trí đắc địa, cửa ngõ phía Đông TP.HCM, thuận lợi kết nối các tuyến giao thông huyết mạch, các khu công nghệ cao, khu công nghiệp, trung tâm hành chính – kinh tế của cả vùng.

Mục tiêu đến 2030 sẽ hoàn tất giải phóng mặt bằng, triển khai xây dựng các khu chức năng khép kín, hiện đại, thân thiện môi trường. Tiến độ giải phóng mặt bằng và hạ tầng, tính đến tháng 6-2025 đã thu hồi diện tích là 586,2/643,7 ha đạt tỷ lệ 91,06%. Hiện đang triển khai thi công các tuyến đường nội bộ như Isaac Newton, quảng trường Sáng tạo, Galileo Galilei, đại lộ Đại học...phục vụ kết nối giữa các phân khu.

TP.HCM sẽ là thành phố thông minh

Tại tọa đàm, ông Trương Trung Kiên, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, việc triển khai xây dựng TP.HCM trở thành đô thị thông minh là chủ trương lớn của lãnh đạo thành phố, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển của thành phố trong những năm đến.

"Xây dựng đô thị thông minh sẽ giúp thành phố giải quyết những thách thức của quá trình đô thị hóa và hỗ trợ cho việc thực hiện các chương trình đột phá, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, trở thành một trong những điểm đến có sức hấp dẫn thu hút khuyến khích nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng nhằm nâng cao năng suất chất lượng và năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp; hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp....." - ông Kiên nhấn mạnh.

Các diễn giả trình bày tham luận tại hội thảo.

Theo ông Lê Hoàng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phát triển đô thị - Bộ Xây dựng, đô thị thông minh là một phương thức phát triển đô thị đang được các quốc gia trên thế giới quan tâm vì các lợi ích quan trọng đem lại cho người dân, doanh nghiệp và chính quyền các đô thị.

Thực tế, việc phát triển đô thị thông minh gặp một số khó khăn, hạn chế như thiếu thống nhất chung về đô thị thông minh và cách thức tổ chức thực hiện; Thiếu cơ chế đặc thù trong thực hiện mua sắm, đấu thầu phát triển đô thị thông minh; Thiếu các quy chuẩn, tiêu chuẩn để chuẩn hóa việc thực hiện, liên thông, cũng như quản lý chi phí, tổ chức vận hành; Thiếu nguồn lực đầu tư, cơ chế huy động nguồn vốn xã hội hóa.

Từ những thực tế đó, ông Trung kiến nghị việc triển khai phát triển đô thị thông minh tại TP.HCM nên rà soát, ban hành Đề án phát triển đô thị thông minh, ưu tiên hoàn thiện nền tảng cho phát triển đô thị thông minh, đặc biệt là hệ thống dữ liệu quy hoạch và phát triển đô thị trên nền GIS làm cơ sở để thông minh hóa công tác quy hoạch đô thị và quản lý quy hoạch...

PGS.TS Trần Minh Triết, Trường Đại học Khoa học tự nhiên nhận định, TP.HCM đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng cần được giải quyết. Vấn đề giao thông và môi trường đô thị đang trở thành nút thắt cổ chai trong quá trình phát triển. Theo số liệu từ Global Future Cities Programme, chỉ 4% dân số thành phố sử dụng xe buýt công cộng, trong khi 75% dân số phụ thuộc vào xe máy cá nhân.

Tình trạng này không chỉ gây ra tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng không khí và chất lượng cuộc sống của người dân.

Theo PGS TS Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, với sự bùng nổ ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào nhiều lĩnh vực, “thành phố thông minh” đã trở thành mô hình mẫu mực của nhiều đô thị hiện đại trên thế giới. Tuy nhiên, quá trình phát triển thành phố thông minh không chỉ dựa trên nền tảng công nghệ tiên tiến mà còn cần một hệ thống quản trị thông minh, đảm bảo mạng lưới tích hợp và tương thích giữa yếu tố công nghệ mới với những đặc thù của địa phương.

Xây dựng mô hình quản trị đô thị thông minh là điều mà chính quyền nhiều địa phương ở Việt Nam cần nghiên cứu từ kinh nghiệm đi trước của những thành phố phát triển trên thế giới như Singapore, London, Copenhagen, Oslo, Amsterdam, New York... Tại Việt Nam, nhiều địa phương đang triển khai phát triển đô thị thông minh như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng...

Những bài học từ các đô thị thông minh hàng đầu Đông Nam Á

Theo tham luận của PGS.TS Trần Minh Triết, Singapore, quốc đảo nhỏ bé với chỉ 5,9 triệu dân đang là “ngọn cờ đầu” trong cuộc đua đô thị thông minh, khi xếp hạng 5 toàn cầu theo IMD Smart City Index 2025. Mặc dù chiếm tỷ lệ dân số không lớn, Singapore đóng góp đến 25% GDP cả nước và giữ vững mức độ sẵn sàng số ở mức cao. Kinh nghiệm của Singapore khẳng định: muốn trở thành đô thị thông minh, cần có kế hoạch tổng thể rõ ràng và đầu tư bền bỉ theo thời gian.

Trong khi đó, Bangkok với dân số 10,7 triệu người và đóng góp 29% GDP Thái Lan chỉ đứng thứ 84 toàn cầu theo bảng xếp hạng IMD. Tuy nhiên, thành phố này lại xếp hạng 2 thế giới trong danh sách các thành phố đáng sống nhất theo Time Out Best Cities 2025. Sự chênh lệch này phản ánh một chiến lược thực tế: Bangkok ưu tiên giải quyết vấn đề cốt lõi, giao thông, trước khi mở rộng sang các lĩnh vực khác. Với kế hoạch phát triển hệ thống vận tải công cộng giúp 60% người dân sử dụng phương tiện công cộng (so với 40% hiện nay), Bangkok cho thấy hiệu quả khi bắt đầu từ những nhu cầu thiết yếu nhất của người dân.

Jakarta, có quy mô dân số tương đương Bangkok (10,6 triệu người) nhưng chỉ đóng góp 17% GDP quốc gia, lại nổi bật nhờ sự sáng tạo trong ứng dụng công nghệ và thu hút người dân tham gia quản lý đô thị. Ứng dụng Qlue tích hợp AI là một ví dụ tiêu biểu, xử lý trung bình 1.400 phản ánh từ người dân mỗi ngày, từ hư hỏng hạ tầng đến các vấn đề an ninh, môi trường. Ngoài ra, thành phố còn đầu tư mạnh vào giải pháp chống ngập lụt thông minh, một kinh nghiệm rất đáng giá với TP.HCM, nơi cũng đang đối mặt với thách thức tương tự.

Kuala Lumpur, tuy có dân số nhỏ nhất trong nhóm (1,8 triệu người) nhưng đóng góp tới 15% GDP Malaysia, hiện đứng thứ 73 thế giới. Thành phố đang kiên trì xây dựng nền tảng đô thị thông minh bằng cách cải thiện hệ thống giao thông và quản lý năng lượng, tạo đà cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

So với các đô thị trên, TP.HCM với quy mô dân số khoảng 14 triệu người và đóng góp 23% GDP cả nước, sở hữu tiềm năng vượt trội, đặc biệt là về tốc độ tăng trưởng và dư địa phát triển. Tuy nhiên, mức độ sẵn sàng số vẫn còn hạn chế, đòi hỏi đầu tư bài bản vào hạ tầng công nghệ và nâng cao năng lực số cho toàn hệ thống.

Từ kinh nghiệm quốc tế, TP.HCM có thể rút ra nhiều bài học quan trọng. Từ Singapore: cần xây dựng tầm nhìn dài hạn, cam kết đầu tư nhất quán và tích hợp đồng bộ các hệ thống công nghệ thay vì phát triển rời rạc.

Từ Bangkok: tập trung giải quyết triệt để các vấn đề căn bản, đặc biệt là giao thông, trước khi mở rộng sang các lĩnh vực khác. Từ Jakarta: ứng dụng công nghệ AI để tăng cường sự tham gia của người dân và triển khai các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt là chống ngập. Từ Kuala Lumpur: chú trọng đầu tư vào giao thông thông minh và quản lý năng lượng – hai nền tảng cốt lõi cho một đô thị bền vững.

NHƯ NGỌC

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-tphcm-tro-thanh-do-thi-thong-minh-post864599.html