Chiều 28-4, tiếp tục phiên họp thứ 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS).
Dự thảo Luật được trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 9, dự kiến có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-7.
Sửa đổi, bổ sung 105 điều liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy
Tại tờ trình, cơ quan chủ trì soạn thảo là VKSND Tối cao đề xuất sửa đổi, bổ sung 105 điều luật liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan tiến hành tố tụng theo hướng không tổ chức cơ quan cấp huyện và liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và các cơ quan có liên quan khác.
Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến tại phiên họp. Ảnh: PHẠM THẮNG
Cụ thể, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy Cơ quan điều tra từ mô hình 3 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh và cấp huyện), chuyển thành 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh).
Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc sắp xếp, điều chỉnh về tên gọi và bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, như: Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư.
Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy VKSND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực).
Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy TAND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực).
Thẩm tra sơ bộ nội dung nói trên, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật. “Dự thảo Luật đã cơ bản bám sát các nghị quyết, kết luận của Đảng” - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nói.
Dù vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị VKSND Tối cao tiếp tục lưu ý và cân nhắc một số nội dung. Chẳng hạn, về thẩm quyền của Tòa án quân sự khu vực, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng dự thảo Luật tăng thẩm quyền cho TAND khu vực xét xử các vụ án hình sự có hình phạt đến 20 năm tù, nhưng vẫn giữ nguyên thẩm quyền xét xử án hình sự có hình phạt đến 15 năm tù của Tòa án quân sự khu vực sau hơn 7 năm thi hành Bộ luật TTHS, trong khi các điều kiện bảo đảm cho công tác xét xử của các cấp Tòa án đã được tăng cường đáng kể thời gian qua là “chưa thực sự thuyết phục”.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn có ý kiến tán thành tiếp tục giữ nguyên quy định hiện hành về thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự.
2 trường hợp được điều tra, truy tố vắng mặt
Một nội dung quan trọng khác, VKSND Tối cao đề xuất bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt theo hướng: Cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can/VKS có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của Bộ luật trong hai trường hợp.
Thứ nhất, bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả.
Thứ hai, bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra hoặc phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.
Dự thảo giao Viện trưởng VKSND Tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chánh án TAND Tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các quy định này.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: PHẠM THẮNG
Liên quan đến nội dung này, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết thực tiễn thời gian qua xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho tài sản của nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Mặc dù cơ quan tiến hành tố tụng có đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội, song Bộ luật TTHS hiện hành mới chỉ cho phép xét xử vắng mặt, chưa cho phép kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định truy tố bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn mà việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước để phục vụ hoạt tố tụng. Điều này dẫn đến phải tạm đình chỉ vụ án, ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án cũng như thu hồi tài sản.
“Dự thảo Luật bổ sung quy định Cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố/ VKS quyết định việc truy tố bị can trong 2 trường hợp nêu trên là phù hợp” - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đánh giá.
Bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án tử hình
Để thể chế hóa kết luận của Bộ Chính trị liên quan đến trình tự, thủ tục thi hành án tử hình, dự thảo Luật đã bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án tử hình; bổ sung trình tự, thủ tục sau khi có hoặc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước.
Cùng với đó, bổ sung một khoản để quy định về trình tự, thủ tục Tòa án quyết định việc hoãn thi hành án trong thời hạn 2 năm khi có căn cứ theo quy định của pháp luật hình sự.
Cụ thể, dự thảo quy định trường hợp người bị kết án có đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước thì Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao báo cáo Chủ tịch nước xét đơn xin ân giảm.
Trong thời hạn 1 năm kể từ ngày nhận được báo cáo của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao, Chủ tịch nước xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án.
Trường hợp Chủ tịch nước quyết định ân giảm, Chánh án TAND cấp tỉnh đã xét xử sơ thẩm ra quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân cho người bị kết án. Hết thời hạn nêu trên mà không có quyết định ân giảm, Chánh án TAND cấp tỉnh đã xét xử sơ thẩm tổ chức việc thi hành bản án tử hình theo quy định.
Khi có căn cứ theo quy định của pháp luật thì Tòa án có thẩm quyền quyết định việc hoãn thi hành án trong thời hạn 2 năm kể từ ngày tuyên án. Căn cứ áp dụng và việc hoãn thi hành được ghi rõ trong bản án.
Dự thảo giao Chánh án TAND Tối cao chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND Tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Điều này.
ĐỨC MINH