Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 17/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp.
Góp ý kiến vào dự thảo Luật, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho công nghiệp quốc phòng an ninh, đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Việc sửa đổi, bổ sung lần này nhằm giúp Luật khi ban hành có tính khả thi cao, bảo đảm rõ trách nhiệm, phân định giữa hai lĩnh vực quốc phòng và an ninh, đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị công nghiệp quốc phòng an ninh quốc gia.
Nhất trí thành lập Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia
Về thành lập Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia, đại biểu Lê Nhật Thành (Đoàn TP Hà Nội) cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ, bổ sung vào Chương II một mục mới về Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia gồm bốn điều là 45a, 45b, 45c và 45d, tương tự bố cục của Mục 7 về Tổ hợp công nghiệp quốc phòng, nhằm phân định rõ hai loại Tổ hợp riêng biệt, độc lập với những quy định đặc thù về Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia.
Đại biểu Lê Nhật Thành. (Ảnh: DUY LINH)
"Việc bổ sung các quy định này nhằm thể chế quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 108 về hình thành Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia do Nhà nước dẫn dắt, định hướng với hạt nhân là các cơ sở công nghiệp nòng cốt thuộc Bộ Công an, sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài Công an nhân dân”, đại biểu Lê Nhật Thành nhấn mạnh.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho biết, dự thảo Luật bổ sung quy định về Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia là bước tiến lớn nhưng phạm vi chức năng tại Điều 45a còn rộng và dễ dàng chồng lấn với hệ thống công nghiệp quốc phòng.
Các đại biểu dự phiên thảo luận chiều 17/11. (Ảnh: DUY LINH)
Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét, làm rõ phạm vi sản phẩm thuần an ninh như an ninh mạng, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học an ninh, kỹ thuật nghiệp vụ thay vì mở rộng sang lĩnh vực phương tiện tuần tra ven biển vốn thuộc phạm vi quốc phòng, biên phòng là chủ yếu. Theo đại biểu, đây là nội dung cần phân định để giữ tính thống nhất.
Về hạt nhân Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia, tại Điều 45b dự thảo luật giao hạt nhân tổ hợp tự chủ nghiên cứu, sản xuất, liên doanh, liên kết, đặc biệt liên quan đến bí mật nhà nước, bí mật công nghệ xuất khẩu sản phẩm an ninh. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh đây là nhóm nhiệm vụ nhạy cảm cần có cơ chế phê duyệt của Bộ Công an và đánh giá an ninh nội bộ bắt buộc. Nếu không quy định chặt chẽ, nguy cơ bị rò rỉ công nghệ lõi trong lĩnh vực an ninh là rất lớn.
Liên quan đến trách nhiệm ưu đãi đối với thành viên tổ hợp tại Điều 45c, dự thảo Luật quy định doanh nghiệp tham gia tổ hợp được hưởng ưu đãi về thuế, tín dụng, lao động, đất đai…, tuy nhiên theo đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh, dự thảo Luật chưa có tiêu chí đánh giá doanh nghiệp và điều kiện tiếp nhận ưu đãi.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung nguyên tắc: Ưu đãi phải gắn với nhiệm vụ cụ thể, doanh nghiệp phải đáp ứng tiêu chuẩn an ninh, an toàn hệ thống và bảo mật và báo cáo định kỳ cho cơ quan quản lý. Vì công nghiệp an ninh có đặc thù bảo mật, bí mật cao, nếu mở rộng ưu đãi mà thiếu tiêu chí kiểm soát sẽ ảnh hưởng tới an ninh quốc gia.
Cũng tán thành với các quy định về Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) đề xuất rà soát "chức năng, nhiệm vụ của Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia" ở khoản 2 Điều 45A trên cơ sở tham khảo, cập nhật một số định hướng chiến lược và chính sách phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Chẳng hạn như làm chủ thương mại hóa công nghệ, mở rộng hợp tác quốc tế và chủ động tham gia chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu, triển khai dự án, hợp tác nghiên cứu với nước ngoài để làm chủ công nghệ...
Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang phát biểu tiếp thu, giải trình. (Ảnh: DUY LINH)
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, các nhóm sản phẩm được liệt kê tại điểm a, khoản 2 Điều 45A của dự thảo Luật là các nhóm sản phẩm trọng tâm được cấp có thẩm quyền xác định cụ thể và yêu cầu Tổ hợp công nghiệp quốc gia đầu tư phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045.
Bộ trưởng cho rằng, việc quy định các nhóm sản phẩm dịch vụ này cũng như chức năng nhiệm vụ của Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia nhằm khẳng định sự khác biệt giữa Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia với Tổ hợp công nghiệp quốc phòng.
"Đồng thời, để bảo đảm tính linh hoạt trong quá trình xây dựng và phát triển công nghiệp an ninh, Chính phủ đã đề xuất giao Bộ trưởng Công an quyết định các danh mục sản phẩm, dịch vụ cụ thể thuộc nhóm sản phẩm, dịch vụ này để bảo đảm tính khả thi", Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết.
Rà soát kỹ chức năng, nhiệm vụ chi của Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh và Quỹ Công nghiệp quốc phòng
Về Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh, đại biểu Lê Nhật Thành (Hà Nội) nhất trí với việc sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 20, điểm a khoản 4 Điều 21 và Điều 22 của Luật hiện hành để bổ sung quy định "Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh"; điều chỉnh tên gọi "Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh" theo quy định của Luật hiện hành thành "Quỹ Công nghiệp quốc phòng"; bổ sung một số quy định về cơ chế đặc thù, chấp nhận rủi ro, có thể đầu tư mạo hiểm vào các hoạt động liên quan nhằm xây dựng công nghiệp an ninh.
"Việc điều chỉnh tên gọi 'Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh' thành 'Quỹ Công nghiệp quốc phòng' nhằm tách bạch với Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh; đồng thời phân định cụ thể việc trích lập Quỹ Công nghiệp quốc phòng và Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh đối với cơ sở công nghiệp quốc phòng", đại biểu nhấn mạnh.
Tán thành cao với việc tách Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh để thành lập Quỹ Công nghiệp quốc phòng và Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh, đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) cho rằng quy định thành lập 2 Quỹ như vậy nhằm giúp cho Bộ Quốc phòng và Bộ Công an theo chức năng nhiệm vụ của mình có những chỉ đạo định hướng sát thực tế hơn.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị rà soát kỹ các nhiệm vụ chi của Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh, bảo đảm không trùng lặp với nhiệm vụ chi các Quỹ hiện nay như Quỹ Đầu tư mạo hiểm quốc gia, Quỹ Phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp được Quốc hội thông qua trước khi có Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Vì vậy, đại biểu cho rằng cơ quan chủ trì soạn thảo nên tiếp tục nghiên cứu, rà soát, cập nhật đầy đủ tinh thần của Nghị quyết số 57 về đối với cả Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh và Quỹ Công nghiệp quốc phòng, đồng thời tham khảo quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để bổ sung nguyên tắc hoạt động của Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng. (Ảnh: DUY LINH)
Góp ý về phạm vi sử dụng của 2 Quỹ, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo làm rõ ranh giới giữa 2 Quỹ, bảo đảm không sử dụng chéo, không chi trùng nhiệm vụ. Theo đại biểu, trên thực tiễn các nhiệm vụ lưỡng dụng như an ninh mạng, an ninh hàng hải, phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ cứu nạn, an ninh sinh học đều có tính chất quốc phòng và tính chất an ninh. Vì vậy, nếu không xác định rõ nguyên tắc phân loại sẽ khó khăn trong kiểm toán và trách nhiệm khi phải tổ chức giải trình.
Về cơ chế trích lập Quỹ của cơ sở nòng cốt, dự thảo Luật quy định cơ sở công nghiệp quốc phòng nòng cốt và cơ sở công nghiệp an ninh nòng cốt đều phải trích lập Quỹ. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung tiêu chí xác định cơ sở nòng cốt, tránh trường hợp mở ra quá rộng, tạo gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp. "Đây là vấn đề quan trọng vì tính chất sản phẩm quốc phòng, an ninh có mức rủi ro, chi phí và chu kỳ đầu tư rất lớn, cần được lựa chọn có trọng điểm", đại biểu nhấn mạnh.
Còn về cơ chế vận hành 2 Quỹ nêu trên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng, dự thảo Luật đã xác định 2 Quỹ đều là Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhưng lại chưa quy định cơ chế giám sát độc lập và nguyên tắc tránh trùng lặp nhiệm vụ chi giữa hai loại Quỹ. Do đó, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung Chính phủ quy định cơ chế giám sát có sự tham gia của Bộ Tài chính; cơ chế chống xung đột lợi ích khi lựa chọn doanh nghiệp thụ hưởng và công khai danh mục nhiệm vụ, dự án sử dụng quỹ hàng năm.
Giải trình thêm nội dung này, Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang nêu rõ, việc sử dụng chung một quỹ cho cả công nghiệp quốc phòng và công nghiệp an ninh dẫn đến khó khăn cho công tác quản lý. Để kịp thời thể chế hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển công nghiệp an ninh, đồng thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, việc tách Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh thành 2 Quỹ độc lập là phương án tối ưu, tránh chồng chéo, trùng lặp cho cả cơ chế hình thành quỹ và việc sử dụng quỹ.
VĂN TOẢN