Đề xuất cơ chế cụ thể làm điện hạt nhân modul nhỏ tại Việt Nam

2 giờ trướcBài gốc

Nhà máy điện hạt nhân modul nhỏ (SMR) được đánh giá là công nghệ phù hợp với điều kiện của Việt Nam hiện nay. Ảnh: Reuters.

Chiều 8/12, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030, một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là chủ trương khuyến khích doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân tham gia nghiên cứu, đầu tư, phát triển điện hạt nhân modul nhỏ (SMR).

Điện hạt nhân modul nhỏ phù hợp với Việt Nam

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho biết Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi năng lượng sâu rộng, trong khi nhu cầu về năng lượng để đáp mục tiêu tăng trưởng cao liên tục ngày càng cấp thiết. Điều này đòi hỏi chúng ta phải có những lựa chọn chiến lược dài hạn, trong đó, điện hạt nhân modul nhỏ là một công nghệ đáng cân nhắc và phù hợp với điều kiện Việt Nam hiện nay.

Theo đại biểu, điện hạt nhân SMR có ưu thế quy mô linh hoạt, công suất vừa và nhỏ, dễ triển khai hơn, thời gian xây dựng ngắn hơn, đảm bảo an toàn cao và đã được tích hợp để thay thế dần các nguồn điện than cũ hoặc bổ sung công suất nền ổn định cho điện lưới quốc gia.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã thương mại hóa công nghệ điện hạt nhân này. Mỹ, Canada, Pháp, Anh không chỉ thúc đẩy khu vực tư nhân tham gia mà còn xem đây là động lực để đổi mới công nghệ. Một số quốc gia châu Á có điều kiện tương đồng với Việt Nam cũng đang lựa chọn SMR cho các khu vực hạ tầng yếu như hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) ủng hộ việc phát triển công nghệ điện hạt nhân modul nhỏ tại Việt Nam. Ảnh: Quochoi.vn.

Theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, đầu tư điện hạt nhân SMR cũng đồng nghĩa mở ra cơ hội hình thành công nghiệp chế tạo trong nước, tạo việc làm chất lượng cao và nâng vị thế khoa học công nghệ Việt Nam trong chuỗi giá trị hạt nhân toàn cầu.

Tuy nhiên, phát triển điện hạt nhân SMR phải đi kèm với việc kiện an toàn, trách nhiệm, minh bạch. Khuyến khích doanh nghiệp tham gia không có nghĩa là mở cửa an toàn mà phải dựa trên 3 trụ cột.

Một là, xây dựng khung pháp lý riêng cho điện hạt nhân SMR, bao gồm cấp phép thiết kế, thẩm định công nghệ, giám sát vận hành và kiểm soát chất thải phóng xạ.

Hai là, yêu cầu năng lực tài chính, công nghệ và trách nhiệm môi trường rõ ràng đối với doanh nghiệp tham gia, đảm bảo Nhà nước giữ vai trò kiểm soát cuối cùng.

Ba là, triển khai thận trọng có lộ trình bắt đầu từ dự án nghiên cứu, thử nghiệm, trình diễn, đánh giá kỹ tác động xã hội và môi trường, lấy ý kiến cộng đồng một cách minh bạch.

“Điện hạt nhân SMR chính là cơ hội để Việt Nam vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa từng bước làm chủ công nghệ cao”, đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan (đoàn TP Hà Nội). Ảnh: Quochoi.vn.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn TP Hà Nội) ủng hộ chủ trương khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, phát triển điện hạt nhân modul nhỏ tại Việt Nam.

Tuy nhiên, bà cho rằng công nghệ này trong giai đoạn đầu chủ yếu để phục vụ nghiên cứu, đào tạo nhân lực và từng bước làm chủ công nghệ hạt nhân chứ chưa thể kỳ vọng hiệu quả kinh tế cao trong ngắn hạn. Do đó, trong giai đoạn đầu cần có vai trò dẫn dắt của Nhà nước, bởi rất khó thu hút khu vực tư nhân vào lĩnh vực này khi suất đầu tư lớn, thời gian thu hồi dài và rủi ro cao.

Khi Việt Nam đã tích lũy đủ kinh nghiệm, kiểm soát tốt, an toàn, hoàn thiện khung pháp lý và làm chủ được công nghệ cốt lõi thì có thể mở rộng quy mô để thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư.

Cần cơ chế bảo vệ nhà đầu tư điện hạt nhân modul nhỏ

Đưa ý kiến về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) cho rằng để khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, phát triển điện hạt nhân modul nhỏ, cần có cơ chế chính sách rõ ràng, đồng thời có cơ chế đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư tham gia.

Cụ thể, đại biểu cho rằng cần bổ sung điều khoản riêng về đánh giá tác động biến đổi khí hậu và an toàn vận hành với các loại hình năng lượng mới như điện hạt nhân modul nhỏ và điện gió ngoài khơi. Đồng thời, cần cơ chế khuyến khích và ràng buộc sản lượng điện tối thiểu.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) đề xuất cơ chế bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư tham gia nghiên cứu, phát triển điện hạt nhân modul nhỏ. Ảnh: Quochoi.vn.

Dự thảo Nghị quyết hiện khuyến khích đầu tư vào điện gió ngoài khơi và điện hạt nhân modul nhỏ nhưng chưa có cơ chế ràng buộc pháp lý giữa bên mua điện và nhà đầu tư, dẫn đến rủi ro không hoàn thành cam kết về sản lượng điện. Do đó, bà đề xuất cơ chế khuyến khích cần đi kèm với ràng buộc pháp lý rõ ràng, đảm bảo sản lượng mua điện tối thiểu và không được tùy tiện chấm dứt hợp đồng.

“Việc khuyến khích đầu tư phải song hành với bảo vệ quyền lợi của các bên và bảo đảm tính bền vững của hệ thống điện quốc gia”, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nói và đề nghị cần quy định trong trường hợp mua bán điện, bên mua điện có nghĩa vụ mua tối thiểu một tỷ lệ sản lượng đã cam kết. Đồng thời cho phép điều chỉnh giá điện khi có biến động khách quan, ví dụ như biến đổi khí hậu, chi phí vận hành hay là điện năng tăng.

Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế bồi thường hoặc đền bù nếu bên mua điện không thực hiện nghĩa vụ gây thiệt hại cho nhà đầu tư và có cơ chế bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp, người mua điện.

An Viết

Nguồn Znews : https://znews.vn/de-xuat-co-che-cu-the-lam-dien-hat-nhan-modul-nho-tai-viet-nam-post1609003.html