Trước khi bị khởi tố, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs thường hợp tác livestream bán hàng trên TikTok. Ảnh: FB Hằng Du Mục.
Dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, đã đề xuất nhiều quy định mới nhằm điều chỉnh hoạt động thương mại điện tử trong bối cảnh hiện nay.
KOL, KOC phải chịu trách nhiệm như người bán hàng
Trong đó, lần đầu tiên dự thảo luật thiết lập khung pháp lý quy định rõ trách nhiệm của các nền tảng thương mại điện tử, người bán và cả những cá nhân có sức ảnh hưởng trên môi trường số như KOL, KOC thường xuyên tham gia quảng bá, tiếp thị sản phẩm.
Đáng chú ý, hoạt động “livestream bán hàng” và “review sản phẩm” có mục đích thương mại cũng được luật hóa; KOL, KOC được coi là người bán hàng.
Cụ thể, dự thảo định nghĩa phát trực tuyến bán hàng (livestream bán hàng) là chức năng cho phép các tài khoản trên nền tảng số truyền tải trực tuyến thông tin, dữ liệu dưới dạng âm thanh, hình ảnh theo thời gian thực nhằm phục vụ hoạt động thương mại điện tử.
Cung cấp thông tin đánh giá (review sản phẩm) là hoạt động do tổ chức hoặc cá nhân thực hiện việc trải nghiệm và đưa ra nhận xét, cảm nhận chủ quan hoặc khách quan về một sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.
Dự thảo cũng định nghĩa người bán là tổ chức, cá nhân sử dụng nền tảng trung gian thương mại điện tử để thực hiện hoạt động mua bán sản phẩm, hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ với khách hàng.
Do đó, khi KOL, KOC thực hiện livestream hoặc review sản phẩm dẫn đến hành vi mua bán, họ sẽ phải chịu trách nhiệm như một người bán hàng. Điều này đồng nghĩa với việc các KOL, KOC phải đảm bảo thông tin đưa ra là đúng sự thật, không gây hiểu nhầm; và nếu tiếp tay tiêu thụ hàng giả, hàng vi phạm pháp luật có thể bị xử lý.
Thời gian qua, nhiều vụ việc liên quan đến livestream bán mỹ phẩm, thuốc chưa được cấp phép; quảng cáo thực phẩm chức năng sai sự thật đã bị phát hiện. Đáng chú ý, trong không ít trường hợp, các KOL, KOC đóng vai trò quảng bá sản phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử.
Đơn cử vụ việc kẹo rau củ Kera của các cá nhân Hằng Du Mục, Quang Linh Vlog và Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên cũng từng tạo cơn sốt khi được quảng bá rầm rộ qua loạt livestream có lượt xem "khủng", kèm quảng cáo "một viên kẹo bằng một đĩa rau". Nhưng sự thật là đang lừa dối người tiêu dùng.
Hay như vụ của chủ kênh TikTok "Gia đình Hải Sen" - TikToker Lê Văn Hải đã bị cơ quan chức năng khởi tố về hành vi bán hàng giả. Đáng nói, sản phẩm "Siro ăn ngon Hải Bé" được xác định là hàng giả được cá nhân này livestream bán hàng mỗi đêm, và đã phân phối ra thị trường hơn 100.000 hộp.
Sàn thương mại có thể phải giải trình về thuật toán đề xuất
Bên cạnh đó, dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) cũng yêu cầu sàn thương mại điện tử phải chịu trách nhiệm liên đới nếu để xảy ra vi phạm như kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người bán (bao gồm cả người nước ngoài); lưu trữ dữ liệu về sản phẩm, hàng hía, dịch vụ đã đăng tải trên nền tảng tối thiểu 3 năm; công khai các đánh giá, phản hồi của người mua; kiểm duyệt nội dung thông tin do người bán khởi tạo trước khi hiển thị trên nền tảng; gỡ bỏ thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ vi phạm pháp luật trong vòng 24 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu của cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền.
Đối với nền tảng quy mô lớn, dự thảo yêu cầu bổ sung các cơ chế kỹ thuật cao cấp như giải trình về thuật toán đề xuất, kiểm soát trí tuệ nhân tạo, xây dựng hệ thống xử lý khiếu nại trực tuyến, không được áp đặt người dùng phải sử dụng dịch vụ thanh toán hoặc sử dụng vận chuyển của một nhà cung cấp.
Trước đó, tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương ngày 19/6, ông Hoàng Ninh, Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, cho biết các chính sách lớn của dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) đã được Thường trực Chính phủ thông qua và sẽ đưa vào rất nhiều quy định để bảo vệ người tiêu dùng.
Theo ông, Luật lần này tập trung vào 3 nội dung trọng tâm gồm định danh người bán, nâng cao trách nhiệm pháp lý của sàn thương mại điện tử, quản lý sàn thương mại điện tử xuyên biên giới.
Để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái và các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ trong môi trường số, ông Ninh cho hay Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số tiếp tục ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain để truy xuất nguồn gốc hàng hóa và phát hiện hành vi gian lận; truyền thông và giáo dục người tiêu dùng; thúc đẩy hợp tác quốc tế, đặc biệt là thiết lập các cơ chế xử lý tranh chấp xuyên biên giới.
Thảo Liên