Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng nay, 21/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo.
Trình bày Tờ trình dự án Luật tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, việc xây dựng, ban hành dự án Luật nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho trí tuệ nhân tạo.
Kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số.
Dự thảo Luật gồm 8 Chương, 36 Điều, quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân liên quan; và quản lý nhà nước đối với các hoạt động trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tờ trình. Ảnh: Quốc hội.
Dự thảo Luật không áp dụng cho hệ thống trí tuệ nhân tạo phát triển, cung cấp, triển khai, sử dụng riêng cho mục đích quốc phòng, an ninh, tình báo, cơ yếu. Hệ thống trí tuệ nhân tạo hoặc mô hình trí tuệ nhân tạo được phát triển, cung cấp, triển khai, sử dụng chỉ trong phạm vi nội bộ cơ sở nghiên cứu, đào tạo, phát triển khoa học và chưa được đưa vào khai thác, cung cấp cho bên thứ ba…
Dự thảo Luật cũng quy định về mức độ rủi ro của hệ thống trí tuệ nhân tạo; phân loại và thông báo hệ thống trí tuệ nhân tạo; trách nhiệm minh bạch, gắn nhãn và giải trình; trách nhiệm quản lý và xử lý sự cố trí tuệ nhân tạo; hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro không chấp nhận được.
Đánh giá sự phù hợp đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao; nghĩa vụ của nhà cung cấp và bên triển khai hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao; quản lý hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro trung bình và thấp; trách nhiệm của nhà phát triển và người sử dụng mô hình trí tuệ nhân tạo đa dụng; quản lý mô hình trí tuệ nhân tạo đa dụng có rủi ro hệ thống…
Đáng chú ý của dự thảo Luật, về xử lý vi phạm và bồi thường thiệt hại, dự thảo Luật quy định tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của Luật này sẽ bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo pháp luật dân sự.
Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm kiểm tra việc tuân thủ pháp luật về trí tuệ nhân tạo. Khi có yêu cầu thanh tra, kiểm tra (hoặc yêu cầu của Tòa án, Trọng tài), các bên liên quan có nghĩa vụ cung cấp hồ sơ kỹ thuật, nhật ký lưu vết và dữ liệu huấn luyện để xác định nguyên nhân vi phạm hoặc phân định trách nhiệm.
Việc cung cấp thông tin này phải tuân thủ quy định về bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật kinh doanh và dữ liệu cá nhân. Kết luận thanh tra và quyết định xử lý vi phạm phải được công khai trên Cổng thông tin điện tử một cửa, trừ các nội dung thuộc bí mật.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng nêu rõ, tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của Luật này sẽ bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo pháp luật dân sự.
Nội dung then chốt là thiệt hại do hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao gây ra được xác định là thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra. Theo đó, nhà cung cấp và bên triển khai hệ thống phải chịu trách nhiệm bồi thường kể cả khi không có lỗi, trừ các trường hợp được miễn trừ theo Bộ luật Dân sự.
Trường hợp nhiều chủ thể cùng tham gia (phát triển, cung cấp, triển khai) thì phải liên đới bồi thường; trách nhiệm bồi thường được xác định dựa trên mức độ kiểm soát thực tế, khả năng dự báo và các biện pháp quản lý rủi ro mà mỗi bên đã áp dụng.
Chính phủ đề xuất mức phạt tiền tối đa đối với vi phạm hành chính về trí tuệ nhân tạo là 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân. Đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, mức phạt tiền tối đa có thể lên đến 2% doanh thu của năm trước liền kề của tổ chức đó.
Ngoài các nội dung trên, dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo còn quy định về phát triển hạ tầng và bảo đảm chủ quyền trí tuệ nhân tạo quốc gia; ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực; quản lý nhà nước về trí tuệ nhân tạo; và đặc biệt là đạo đức và trách nhiệm trong hoạt động trí tuệ nhân tạo.
Cụ thể, theo dự thảo Luật, Chính phủ được giao ban hành Khung đạo đức Trí tuệ nhân tạo quốc gia trên cơ sở các nguyên tắc bảo đảm an toàn, không gây hại bảo đảm tiếp cận bình đẳng và thúc đẩy hạnh phúc con người. Khung này được rà soát và cập nhật định kỳ tối thiểu 3 năm một lần.
PV