Đại biểu Quốc hội đề nghị không nên tích hợp AI vào chương trình giáo dục phổ thông

một giờ trướcBài gốc

Sáng 21/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Đây là đạo luật mới, được nhiều đại biểu quan tâm, đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong cuộc sống và trong khoa học; bảo vệ trẻ em, người yếu thế dưới sự phát triển vượt bậc như vũ bão của AI; vấn đề đạo đức khi sử dụng AI. Các đại biểu đồng thời cảnh báo nguy cơ nội dung độc hại do AI tạo ra trên nền tảng xuyên biên giới; đề nghị phải xác định rõ trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, bảo đảm tuân thủ pháp luật Việt Nam về báo chí, điện ảnh, an ninh mạng, trẻ em.

Cần làm rõ hơn trách nhiệm của các nền tảng cung cấp dịch vụ AI

Phát biểu về dự án luật, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhận định, AI phát triển như vũ bão, mang lại giá trị cao cho nhân loại, nhưng cũng đã có những mặt trái, có những vi phạm đến quyền con người, vi hiến, do đó việc ban hành luật là rất cần thiết. Đại biểu đồng ý phân loại và quản lý hệ thống AI theo rủi ro, tán thành phân loại rủi ro thành 4 mức (rủi ro thấp, trung bình, cao và không chấp nhận được). Tuy nhiên, dự thảo luật cần xác định rõ tiêu chí định lượng hoặc định tính để xác định và phân loại rủi ro, cũng như có các quy định về biện pháp quản lý, công cụ và phương pháp đánh giá rủi ro.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân đề nghị quy định về biện pháp quản lý, công cụ và phương pháp đánh giá rủi ro do AI gây ra.

Cũng tại đoàn TP Hồ Chí Minh, đại biểu Nguyễn Minh Đức đặt câu hỏi: ai sẽ chịu trách nhiệm nếu AI tạo ra sản phẩm vi phạm pháp luật, ví dụ phỉ báng, xúc phạm lãnh tụ chẳng hạn, đây cũng là điều mà nhiều tổ chức quốc tế quan tâm. Do đó, theo đại biểu, cần cân nhắc cơ chế bồi thường của các chủ thể nếu AI tạo ra sai phạm, vi phạm trong vi phạm bản quyền. “Rồi vấn đề quyền sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm do AI tạo ra. Ai sẽ là chủ sở hữu này?” – đại biểu Nguyễn Minh Đức nêu câu hỏi và bày tỏ tán thành với quy định về gắn nhãn đối với các sản phẩm có sử dụng AI tại dự thảo luật, nhằm có sự ràng buộc về trách nhiệm đạo đức và pháp lý.

Đại biểu Nguyễn Minh Đức tán thành với quy định về gắn nhãn đối với các sản phẩm có sử dụng AI tại dự thảo luật, nhằm có sự ràng buộc về trách nhiệm đạo đức và pháp lý.

Còn đại biểu Bùi Hoài Sơn (đoàn Hà Nội) thì cho rằng, cần làm rõ hơn trách nhiệm của các nền tảng cung cấp dịch vụ AI, đặc biệt là các nền tảng xuyên biên giới, trong việc tôn trọng pháp luật Việt Nam về báo chí, điện ảnh, an ninh mạng, an toàn thông tin, trẻ em… Nếu không có quy định đủ mạnh, chúng ta sẽ gặp khó khăn khi xử lý các hành vi lan truyền nội dung độc hại do AI tạo ra, từ tin giả cho tới nội dung kích động bạo lực, thù hằn, đồi trụy, xâm hại văn hóa và đạo đức xã hội.

Liên quan nhóm yếu thế, đại biểu Lê Nhật Thành (đoàn Hà Nội) góp ý, dự thảo cần làm rõ khái niệm “đối tượng dễ bị tổn thương” để thống nhất với các quy định hiện hành, tránh liệt kê thiếu hoặc chưa đầy đủ, từ đó bảo đảm chính sách được áp dụng đúng.

Cảnh báo AI sẽ ảnh hưởng đến tư duy, ý thức của trẻ em, học sinh

Nói về việc đưa AI vào giáo dục phổ thông, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị, nên nghiêng nhiều hơn vào kỹ năng của giáo viên và quản trị trường học sẽ có hiệu quả, còn đối với học sinh ở cấp phổ thông, đặc biệt là học sinh ở khối tiểu học, đây là độ tuổi rất bé, “bộ lọc” để ngăn chặn những tác động tiêu cực từ trí tuệ nhân tạo chưa rõ, nên phải hết sức cân nhắc.

Đại biểu nhấn mạnh, hết sức thận trọng khi quy định: “giáo dục phổ thông tích hợp nội dung cơ bản về AI, tư duy tính toán, kỹ năng số, đạo đức công nghệ vào chương trình bắt buộc”. Theo đó, phổ thông là kiến thức nền tảng, bắt đầu tiếp cận để học, hình thành các tư duy, hình thành năng lực cảm nhận, trí tuệ cảm xúc… Rất nguy hiểm nếu trẻ không có kỹ năng, năng lực tự thân mà phụ thuộc vào AI.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang đề nghị không nên tích hợp AI vào chương trình bắt buộc trong giáo dục phổ thông.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Lâm Đồng) cho biết, dự thảo luật đề xuất tích hợp các kiến thức cơ bản về trí tuệ nhân tạo vào chương trình giáo dục phổ thông nhưng ông vẫn chưa hình dung rõ ‘nội dung cơ bản’ đó sẽ bao gồm những gì.” Đại biểu cho rằng, tốc độ phát triển AI hiện nay rất nhanh, những gì là nâng cao hôm nay có thể trở thành cơ bản ngày mai. Vì vậy, nếu đưa vào chương trình bắt buộc, cần cân nhắc kỹ lưỡng tác động đến trẻ em: Chúng ta chưa hình dung được tốc độ phát triển của AI sẽ ảnh hưởng như thế nào đến tư duy, ý thức của một thế hệ trẻ. Phát triển đến đâu thì nên tính toán đến đó.

“Ngay ở nhà tôi, con cái học tôi cũng phải kèm sát việc sử dụng AI chứ không phải thích là thả” – đại biểu nêu và cho rằng không nên tích hợp AI vào chương trình bắt buộc trong giáo dục phổ thông.

Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Lâm Văn Đoan, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng nhấn mạnh cần cân nhắc khi đưa AI vào chương trình giáo dục phổ thông bắt buộc. Đại biểu nêu rõ, hiện nay Quốc hội đang xem xét sửa đổi cùng lúc ba dự luật liên quan đến giáo dục, nếu mỗi luật đều đưa AI vào như vậy sẽ khiến chương trình học “không còn là một chỉnh thể, khoa học”.

Đại biểu Lâm Văn Đoan đề xuất: “Nội dung chương trình cơ bản nên để quyền cho các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và hội đồng chuyên môn quyết định, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chủ trì, phối hợp với các cơ quan nghiên cứu kỹ, nội dung nào cần đưa vào, tích hợp ra sao.”

Cũng nói về nguy cơ đối với trẻ em khi sử dụng AI, đại biểu Lò Thị Luyến (đoàn Điện Biên) cho rằng, hiện dự thảo luật chỉ quy định về mức độ rủi ro gồm rủi ro không chấp nhận được, rủi ro cao, rủi ro trung bình và rủi ro thấp nhưng các quy định này chưa rõ về mặt quản lý."Nếu chúng ta không có quy định giới hạn độ tuổi tiếp cận AI, thì thế hệ trẻ, những người chưa có đầy đủ nhận thức, như tờ giấy trắng, có thể gặp nhiều nguy hiểm trong tương lai" – đại biểu nêu và đề nghị nội dung này cần được nghiên cứu rất kỹ. Nếu theo dự thảo hiện nay thì mọi đối tượng trong xã hội đều có thể tiếp cận AI, trong khi chỉ phân loại theo 4 mức độ rủi ro, là rất mong manh.

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy đề nghị quy định rõ trách nhiệm giám sát của phụ huynh và nhà trường trong việc trẻ em sử dụng AI.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) cũng phân tích về khoản 2 Điều 24 dự thảo luật, quy định việc tích hợp AI vào hệ thống giáo dục phổ thông và lưu ý chưa có quy định cụ thể về mức độ bảo vệ trẻ em. “Ví dụ, các chatbot về giới tính có thể lồng ghép nội dung không phù hợp, trong khi trẻ em chưa đủ khả năng phân biệt. Tâm hồn trẻ như tờ giấy trắng, vẽ nét nào là in nét đó. Nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ ảnh hưởng lâu dài là rất lớn” - đại biểu nói. Theo đó, đại biểu đề xuất bổ sung nguyên tắc “AI phải phù hợp với từng lứa tuổi; cần có cơ chế kiểm duyệt nội dung bắt buộc; đồng thời quy định rõ trách nhiệm giám sát của phụ huynh và nhà trường trong việc trẻ em sử dụng AI”.

Trước đó, sáng cùng ngày, khi trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật này, nội dung về đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, AI cũng tiềm ẩn những mặt trái đáng lo ngại như khi quá phụ thuộc vào AI để tìm câu trả lời hoặc giải quyết bài tập, trẻ em mất đi cơ hội rèn luyện khả năng suy nghĩ độc lập, phân tích, và sáng tạo; dễ có hành vi lệch chuẩn; có thể lầm tưởng AI là một người bạn thật sự và hành động theo những lời khuyên từ AI mà những lời khuyên này có thể không phù hợp hoặc nguy hiểm; bị thao túng hoặc lừa đảo.

Cơ quan thẩm tra dẫn kinh nghiệm các nước cho thấy, đạo luật về AI của Italia quy định người dưới 14 tuổi chỉ được dùng AI khi có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ; theo đề xuất mới đây, người dùng tại EU phải trên 16 tuổi mới có thể sử dụng AI mà không cần sự đồng ý của cha mẹ; Luật kiểm soát Chatbot AI của bang California (Hoa Kỳ) quy định, các nền tảng AI bắt buộc phải thông báo rõ cho người dùng dưới 18 tuổi định kỳ 3 giờ/lần về việc họ đang trò chuyện với Chatbot chứ không phải con người. Vì vậy, Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung những quy định riêng nhằm bảo vệ trẻ em trước các mặt trái của AI, hướng trẻ em sử dụng AI một cách an toàn và lành mạnh, trong đó phát huy vai trò, trách nhiệm của phụ huynh, nhà trường trong việc giám sát, nâng cao nhận thức cho trẻ em về AI.

Phương Thủy

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/thoi-su/dai-bieu-quoc-hoi-de-nghi-khong-nen-tich-hop-ai-vao-chuong-trinh-giao-duc-pho-thong-i788797/