Hộ kinh doanh doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm không phải dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Ảnh: Hoàng Anh
Tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, định hướng của Đảng và Quốc hội, mới đây, Bộ Tài chính đề xuất dự thảo nghị định quy định việc kê khai, tính thuế và khấu trừ thuế, sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Dự thảo nghị định làm rõ nhiều vấn đề đang khiến nhiều hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh còn lúng túng và băn khoăn đối với việc chính thức xóa bỏ hình thức thuế khoán, chuyển sang kê khai thuế từ ngày 1/1/2026.
Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi để hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh, thiết lập cơ chế quản lý phù hợp với từng nhóm hộ kinh doanh cũng như tăng cường hiệu quả quản lý thuế, đảm bảo công bằng nghĩa vụ thuế, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp.
Hộ kinh doanh sẽ đóng nhiều loại thuế tương tự như doanh nghiệp
Dự thảo nghị định tiếp tục khẳng định nguyên tắc căn cứ vào mức doanh thu hàng năm của hộ kinh doanh để xác định nhóm hộ kinh doanh, cá nhân phải chịu thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng.
Theo quy định hiện hành, ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân cho hộ kinh doanh là doanh thu từ 100 triệu đồng/năm và ngưỡng chịu thuế giá trị gia tăng là doanh thu từ 200 triệu đồng/năm. Hiện tại, Bộ Tài chính đang đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế của cả hai loại thuế này lên mức 500 triệu đồng/năm.
Song song với hai loại thuế cơ bản trên, tùy thuộc vào ngành nghề, lĩnh vực và sản phẩm, dịch vụ kinh doanh, hộ kinh doanh còn phải đóng các loại thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên môi trường, thuế bảo vệ môi trường cùng một số khoản phải thu khác theo đúng quy định của pháp luật về thuế.
Trong trường hợp sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, hệ thống thông tin quản lý thuế của cơ quan thuế sẽ hỗ trợ xác định tất cả các loại thuế phải nộp của hộ kinh doanh. Nếu không sử dụng hóa đơn điện tử, hộ kinh doanh phải tự xác định số thuế phải nộp.
Đối với phí bảo vệ môi trường và các khoản thu phải nộp khác, hộ kinh doanh được yêu cầu tự xác định theo quy định của pháp luật.
Doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm không phải sử dụng hóa đơn điện tử
Tại dự thảo nghị định, Bộ Tài chính làm rõ vấn đề gây tranh cãi về việc sử dụng hóa đơn điện tử khi đưa ra quy định rõ ràng rằng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nếu doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm, không bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Điều đó có nghĩa là hóa đơn điện tử không bắt buộc đối với nhóm hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính khuyến khích và có hỗ trợ đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thuộc diện bắt buộc nhưng vấn sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Trong trường hợp không đăng ký hóa đơn điện tử nhưng có nhu cầu sử dụng theo từng lần phát sinh giao dịch bán hàng hóa, dịch vụ, hộ kinh doanh bắt buộc phải kê khai và nộp thuế trước khi được cơ quan thuế cấp hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế.
Thách thức xóa bỏ thuế khoán
Đánh giá tác động của nghị định, tại dự thảo, Bộ Tài chính khẳng định việc chuyển sang cơ chế kê khai thuế cho 100% hộ kinh doanh phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như cam kết minh bạch tài chính, chống rửa tiền, gian lận thuế mà Việt Nam tham giá.
Việc hộ kinh doanh tự kê khai thuế giúp cơ quan thuế kiểm soát doanh thu thực tế để hạn chế thất thu thuế, ngoài ra còn giúp hộ kinh doanh hoạt động minh bạch, chuyên nghiệp, tạo thuận lợi cho những hộ có quy mô lớn chuyển đổi lên hình thức doanh nghiệp.
Ngoài ra, chủ trương này cũng giúp gia tăng tính bình đẳng, tránh trường hợp hộ kinh doanh quy mô lớn được ưu đãi nhiều hơn doanh nghiệp nhỏ.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng xác định thách thức rất lớn đến từ việc cơ quan thuế gặp tình trạng quá tải do phải xử lý thêm một khối lượng công việc khổng lồ. Mặt khác, đối với hộ kinh doanh, chi phí tuân thủ sẽ gia tăng không ít cho việc thuê kế toán, lưu giữ chứng từ và khai thuế định kỳ.
Thách thức khác đến từ sự khó bắt nhịp với chính sách mới, đặc biệt ở một số hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh ở vùng khó khăn, thuộc dân tộc thiểu số, vốn có trình độ công nghệ, hiểu biết pháp luật hạn chế.
Giải quyết những thách thức, rủi ro đối với chủ trương bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai thuế, Bộ Tài chính cho biết sẽ tập trung tăng cường tuyên truyền, tập huấn cho hộ kinh doanh, soang song với việc ban hành chế độ kế toán đơn giản, mẫu khai thuế phù hợp với từng quy mô và ngành nghề.
Ngoài ra, hoàn thiện hệ thống quản lý thuế điện tử, kết nối liên thông với ngân hàng, nền tảng thanh toán, hóa đơn điện tử; phối hợp chặt chẽ với các nền tảng số cũng là nhóm giải pháp được kỳ vọng sẽ giảm chi phí hành chính và tăng khả năng giám sát rủi ro.
Bộ Tài chính cũng cho biết sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách thuế đối với hộ kinh doanh, qua đó bảo đảm thu đúng, đủ, tạo thuận lợi cho người nộp thuế.
Phạm Sơn