Đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị. Ảnh: Quochoi.vn.
Chiều 17/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự.
Theo đó, một nội dung đáng chú ý được bàn luận là quy định trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024: khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35 m trên ôtô, người lái phải sử dụng hoặc hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em. Thiết bị này có nhiệm vụ bảo đảm an toàn cho trẻ ở tư thế ngồi hoặc nằm. Nếu vi phạm, lái xe bị phạt từ 800.000 đồng đến 1 triệu đồng. Quy định sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Cân nhắc từ kinh nghiệm của nhiều nước
Cho ý kiến về quy định này, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho biết đây là quy định đã được nhiều nước phát triển áp dụng và được xác định là mang lại lợi ích xã hội.
Tuy nhiên, ở các nước, tỷ lệ sử dụng ôtô rất cao và hầu như không có xe máy, trong khi đó ở Việt Nam tỷ lệ sử dụng xe máy cao. Đại biểu cho rằng nếu yêu cầu bắt buộc quá cứng nhắc, nhiều gia đình có thể sẽ chọn chở trẻ bằng xe máy thay vì ôtô hoặc taxi, từ đó khiến rủi ro tai nạn với trẻ em tăng lên.
Ông dẫn ví dụ Indonesia và Philippines, khi quy định bắt buộc sử dụng ghế riêng cho trẻ em, tỷ lệ phụ huynh chở trẻ bằng xe máy đã tăng 15-30%.
Từ đó, ông đề nghị cân nhắc kinh nghiệm của nhiều nước khác là loại trừ đối với xe taxi và dịch vụ gọi xe công nghệ.
Đại biểu nêu Quy chuẩn 123/2024 của Bộ Giao thông vận tải quy định ghế trẻ em có 4-5 kích cỡ theo cân nặng. "Do đó, nếu yêu cầu taxi trang bị ghế trẻ em thì mỗi chiếc taxi phải có ít nhất 4 ghế khác kích cỡ. Điều này hoàn toàn bất khả thi", ông nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông nhận định taxi phục vụ khách du lịch và thường kết hợp với các hình thức vận tải khác như máy bay, nếu yêu cầu cha mẹ mang theo ghế trẻ em thì sẽ phải mang lên máy bay và phải mang theo ghế trong suốt chuyến du lịch. Đồng thời, nếu yêu cầu hãng taxi phải có ghế trẻ em thì cũng không thể đáp ứng khi gia đình có 2 trẻ trở lên.
Ông cũng đề cập đến nhóm gia đình thu nhập thấp không có ôtô riêng. Những trường hợp này thường phải gọi taxi để đưa trẻ đi tiêm chủng, khám bệnh hoặc di chuyển khi thời tiết xấu.
Nếu quy định bắt buộc được áp dụng, số lượng taxi có ghế trẻ em sẽ rất hạn chế, khiến việc đặt xe khó khăn hơn. Thời gian xe rỗng chờ khách và quãng đường di chuyển không tải của taxi sẽ tăng, kéo theo giá cước tăng và chi phí cuối cùng lại đổ lên vai các gia đình nghèo.
Còn khoảng trống về nguyên tắc sử dụng dữ liệu hình ảnh trong khoang chở khách
Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (đoàn Lạng Sơn) thì cho biết tại điểm h khoản 1 Điều 7 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ đã bổ sung quy định về cơ sở dữ liệu hành trình trong khoang chở khách.
Theo đó, ôtô kinh doanh vận tải từ 8 chỗ trở lên phải lắp thiết bị giám sát hành trình có ghi nhận hình ảnh khoang chở khách. Dự thảo luật cũng mô tả tương đối đầy đủ hệ thống thu thập, ghi, lưu trữ và truyền dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh trên phương tiện.
Điều 71 quy định rõ mục đích sử dụng dữ liệu nhằm đảm bảo trật tự, an toàn giao thông và phục vụ xử lý vi phạm; đồng thời giao Bộ Công an xây dựng, quản lý, bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân và kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan liên quan. Đây là những quy định quan trọng, tạo nền tảng pháp lý cho quản lý dữ liệu trong hoạt động giao thông.
Tuy nhiên, đại biểu Chu Thị Hồng Thái lưu ý pháp luật hiện hành và dự thảo vẫn để lại "khoảng trống" liên quan đến nguyên tắc sử dụng dữ liệu hình ảnh trong khoang chở khách - một loại dữ liệu nhạy cảm ảnh hưởng trực tiếp tới quyền riêng tư của hành khách.
Đại biểu Chu Thị Hồng Thái, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn.
Cụ thể, khoản 2 Điều 71 mới mô tả loại dữ liệu và luồng dữ liệu nhưng chưa quy định rõ ai được truy cập, điều kiện truy cập, cơ chế kiểm soát truy cập, cũng như yêu cầu cấm sử dụng hoặc chia sẻ dữ liệu ngoài phạm vi pháp luật cho phép.
Khoảng trống này, theo đại biểu, có thể dẫn tới lạm dụng, sử dụng sai mục đích hoặc chia sẻ trái phép, ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Vì vậy, bà đề nghị bổ sung vào cuối khoản 2, Điều 71 nội dung theo hướng: Việc thu thập, lưu trữ, khai thác, sử dụng và chia sẻ dữ liệu thu được từ thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh trên phương tiện bao gồm dữ liệu hình ảnh người lái xe và khoang chở khách phải được thực hiện đúng mục đích phục vụ công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông; xử lý vi phạm đúng thẩm quyền được kiểm soát và truy cập; không được sử dụng, cung cấp dữ liệu ngoài phạm vi cho phép.
"Việc bổ sung quy định này sẽ tạo hàng rào pháp lý mạnh mẽ nhằm bảo vệ quyền riêng tư của hành khách và lái xe; đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế. Đề nghị Bộ Công an khi nghiên cứu quy định cụ thể trong văn bản hướng dẫn thi hành về quy trình thu thập, lưu trữ, mã hóa, khai thác, chia sẻ và truy cập dữ liệu cần xác định rõ thẩm quyền truy cập, thời hạn lưu trữ, trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân và cơ chế giám sát việc sử dụng dữ liệu, bảo đảm không để xảy ra lạm dụng hoặc sử dụng sai mục đích", đại biểu kiến nghị.
Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động đối với quy định lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, thiết bị ghi hình ảnh khoang chở khách đối với xe chở khách từ 8 chỗ trở lên. Bởi quy định này có liên quan đến quyền con người, cần có đánh giá khách quan, khảo sát ý kiến, lấy ý kiến đối tượng chịu tác động và sự cần thiết bổ sung.
Liên Phạm