Các đoàn khách được đưa đi trải nghiệm tại các nhà lều, nghe quy trình sản xuất nước mắm
Chỉ cần đi qua Cầu Ké, hướng về đường Nguyễn Thông (phường Phú Thủy), du khách sẽ được nghe mùi đặc trưng của các nhà lều làm mắm quanh đây. Không quen, nhiều du khách sẽ bịt mũi, vì mùi hơi nồng, gắt, nhưng đó là hương vị từ những thùng gỗ, xen lẫn với mùi cá cơm tươi trộn với muối biển đang được ủ chượp, hòa quyện dưới cái nắng và gió khô của vùng Nam Trung Bộ, tạo nên một thứ hương vị “sống”, mặn mòi của biển cả. Khi đến gần các nhà thùng, mùi sẽ trở nên đậm đặc hơn, như thể cả đại dương được cô đọng trong không khí.
Ấy thế mà, các nhà lều sản xuất nước mắm nơi đây đã trở thành điểm đến độc đáo, nơi du khách có thể chạm vào di sản biển qua từng giọt nước mắm được kết tinh từ kinh nghiệm lâu đời của ngư dân.
Theo các tài liệu lịch sử để lại, làng nghề nước mắm Phan Thiết hình thành từ thế kỷ 18, khi ngư dân bắt đầu tận dụng nguồn cá cơm dồi dào từ ngư trường để ủ chượp. Nghề làm nước mắm ở đây gắn liền với đời sống cộng đồng ngư dân, có những gia đình sản xuất quy mô lớn, truyền đời qua nhiều thế hệ.
Nước mắm Phan Thiết từng được gọi là “nước mắm tiến vua” nhờ chất lượng thượng hạng, với độ đạm cao (thường ở 30 - 40 độ đạm) và hương vị ngọt hậu, thơm nồng đặc trưng. Năm 2023, nước mắm Phan Thiết được chính thức bảo hộ chỉ dẫn địa lý, giúp sản phẩm này được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần khẳng định thương hiệu trên bản đồ ẩm thực Việt Nam.
Đoàn du khách nước ngoài tham quan cơ sở sản xuất nước mắm
Hiện nay, các đoàn khách đến du lịch Mũi Né - Phan Thiết, sẽ được đưa đến các cơ sở sản xuất nước mắm tham quan nhà lều hay các công đoạn sản xuất nếu đúng dịp vào mùa chượp cá. Điểm đặc biệt của nghề làm nước mắm, tất cả quy trình đều hoàn toàn thủ công, dựa vào kinh nghiệm của ngư dân là chính và giai đoạn ủ chượp kéo dài từ 12 - 18 tháng.
Trong một lần cùng đoàn khách nước ngoài ghé cơ sở sản xuất nước mắm Cá Đen tham quan với 1.000 lu sành nằm thẳng tắp ngoài trời, mỗi chiếc lu chứa một “kho báu” của quá trình lên men cá theo một thời gian cụ thể, chủ cơ sở Cá Đen chia sẻ: “Sản phẩm nước mắm của Cá Đen được chế biến từ những con cá cơm sọc than tươi ngon, đánh bắt trực tiếp trong ngày từ vùng biển Phan Thiết.
Ở thị trường trong nước, công ty đang tập trung xây dựng thương hiệu gắn liền với chất lượng truyền thống và an toàn vệ sinh thực phẩm. Đặc biệt, cơ sở đang là điểm đến của các đoàn khách trong và ngoài nước tìm hiểu về truyền thống làng nghề, cũng như nghe những câu chuyện về di sản ẩm thực của Phan Thiết nói chung và nước mắm nói riêng”.
Các đoàn khách tìm hiểu về truyền thống làng nghề, nghe những câu chuyện về di sản ẩm thực của Phan Thiết nói chung và nước mắm nói riêng
Ngoài Cá Đen, hiện tại, ở phường Phú Thủy còn có Bảo tàng nước mắm Làng chài xưa, Nước mắm Thuận Hưng, Nước mắm Con Cá Vàng… đều là những lều làm mắm quy mô lớn thu hút nhiều du khách đến khám phá. Trong đó, Làng chài xưa ra đời được xem là bảo tàng nước mắm đầu tiên của Việt Nam, nhằm tái hiện lịch sử lâu đời của làng nghề truyền thống, như một lần nữa khẳng định nước mắm Phan Thiết mang đậm bản sắc văn hóa mà ít nơi nào có được.
Đến với bảo tàng này, du khách có thể nhập vai ngư dân, diêm dân hoặc tìm hiểu về hành trình làm ra nước mắm từ con cá vừa đánh bắt đến thành phẩm trên bàn ăn. Bảo tàng còn có khu vực nếm thử các loại mắm, từ mắm nhĩ thượng hạng đến mắm nêm dân dã.
Du khách tham quan và nếm thử nhiều loại nước mắm tại Bảo tàng nước mắm Làng chài xưa
Đặc biệt, sản phẩm nước mắm tĩn được bày bán tại bảo tàng nước mắm đã góp phần thu hút du khách đến tham quan và mua sắm. Sản phẩm OCOP 4 sao của đơn vị này là một trong những đơn vị đầu tiên của tỉnh có lô hàng xuất khẩu chính ngạch sang Mỹ, càng khẳng định chất lượng và hành trình kết nối với cội nguồn văn hóa Việt mà nước mắm Phan Thiết mang lại.
Với người Phan Thiết, nước mắm không chỉ là sản phẩm tiêu dùng hàng ngày, mà còn là biểu tượng của quê hương, là tình yêu với vùng đất và biển cả. Người Phan Thiết luôn tự hào và xem những giọt nước mắm thơm ngon như một phần không thể tách rời của văn hóa địa phương.
Minh Vân .