Dệt may, da giày chịu thêm áp lực lớn từ EU

4 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, EU đang siết chặt các quy định nhằm bảo đảm tính bền vững và trách nhiệm xã hội trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Hai văn bản pháp lý chủ chốt là Luật về nghĩa vụ thẩm định chuỗi cung ứng (SCDDA) của Đức có hiệu lực từ 1/1/2023 và Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD) của EU có hiệu lực từ 25/7/2024 với các nước thành viên, áp dụng với doanh nghiệp từ ngày 25/7/2027.

Theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI, dù các quy định này áp dụng trực tiếp cho các doanh nghiệp lớn tại châu Âu, nhưng phạm vi ảnh hưởng của chúng lan tỏa đến toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó Việt Nam là một mắt xích quan trọng. Các nhà cung cấp Việt Nam nếu muốn tiếp tục hợp tác với đối tác châu Âu buộc phải tuân thủ các yêu cầu về minh bạch, môi trường và quyền con người. Việc không đáp ứng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như bị hủy đơn hàng hoặc loại khỏi chuỗi cung ứng.

Trong số các ngành hàng bị tác động, dệt may và da giày được xem là hai lĩnh vực chịu ảnh hưởng sâu sắc nhất và nằm trong nhóm có "rủi ro cao" cần giám sát đặc biệt.

Theo TS Nguyễn Thị Thu Trang - Chuyên gia cao cấp về pháp luật và hội nhập, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI),dệt may và da giày chiếm khoảng 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU.

"Điều này có nghĩa là, cứ trong 5 USD kim ngạch xuất khẩu thì có 1 USD đến từ dệt may và giày dép. Bất kỳ động thái nào từ thị trường châu Âu ảnh hưởng đến hai chuỗi cung ứng này đều là vấn đề Việt Nam cần hết sức quan tâm", bà Trang nhấn mạnh.

TS Nguyễn Thị Thu Trang - Chuyên gia cao cấp về pháp luật và hội nhập, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI).

Các yêu cầu về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu sẽ ảnh hưởng rất đáng kể đến hai ngành này bởi phần lớn chuỗi cung ứng dệt may và giày dép của Việt Nam cung cấp sản phẩm cho các đối tác lớn, các doanh nghiệp đa quốc gia. Và phần lớn các doanh nghiệp này thuộc diện phải tuân thủ quy định mới của EU. Điều này khác với nhiều ngành hàng khác.

"Với dệt may và giày dép, các nhà nhập khẩu thường là những tập đoàn lớn, do đó khả năng chúng ta bị ảnh hưởng bởi quy định này là rất cao", chuyên gia nêu.

Theo phân tích của bà Trang, ngành dệt may và da giày bị xếp vào nhóm rủi ro cao vì 4 lý do chính. Thứ nhất, chuỗi cung ứng phức tạp ới nhiều khâu và nhiều bên tham gia, việc kiểm soát trở nên khó khăn. Thứ hai, sự chênh lệch lớn trong chuỗi bởi có sự phân hóa mạnh về trình độ, điều kiện làm việc và mức lương, dẫn đến rủi ro về quyền con người.

Thứ 3, ngành sử dụng nhiều lao động phổ thông, lao động nữ, lao động di cư – những nhóm dễ bị tổn thương. Việc thuê ngoài cho các hộ gia đình cũng làm tăng nguy cơ về lao động trẻ em. Thứ 4, rủi ro về môi trường bởi các công đoạn như nhuộm, thuộc da có thể gây ô nhiễm hoặc sử dụng hóa chất độc hại. Các rủi ro cụ thể có khả năng xảy ra cao tại Việt Nam bao gồm lao động trẻ em, quấy rối và bất bình đẳng giới, lao động cưỡng bức, an toàn lao động và tiền lương không đủ sống.

Nhìn từ góc độ ngành, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho rằng, EU là thị trường truyền thống và lâu đời của ngành da giày. Ngành túi xách, da giày đã tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu từ khi Việt Nam gia nhập WTO, và sự tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu đã chứng minh điều đó. Từ mức chưa tới 1 tỷ USD năm 1999, đến nay ngành đã đạt 27-28 tỷ USD.

Các yêu cầu về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu sẽ ảnh hưởng rất đáng kể đến hai ngành dệt may, da giày.

Hầu hết các thương hiệu giày dép nổi tiếng trên thế giới đều có mặt tại Việt Nam. Bất kỳ ai làm trong lĩnh vực xuất khẩu đều hiểu rằng, mỗi khách hàng lớn như Nike, Adidas, Skechers... đều có những quy định và bộ quy tắc ứng xử riêng, bên cạnh các quy định chung của thị trường nhập khẩu.

Theo Phó Chủ tịch LEFASO, để xuất khẩu thành công, không có cách nào khác là doanh nghiệp phải tuân thủ và đáp ứng tất cả các điều kiện đó. Nếu không đáp ứng, chắc chắn sẽ thất bại. Điều này được thể hiện rất rõ qua các bộ quy tắc ứng xử mà khách hàng lớn như Nike, Adidas... đưa ra và kiểm toán nhà máy hàng năm.

Bà cũng ghi nhận một sự thay đổi tích cực khi nhiều doanh nghiệp đã chủ động hơn trong việc tham gia các chương trình đánh giá, lấy chứng nhận quốc tế để làm "hồ sơ năng lực" thu hút khách hàng. Tuy nhiên, thách thức thực sự không nằm ở các "ông lớn".

"Vấn đề chúng tôi muốn đề cập không nằm ở các doanh nghiệp FDI hay các doanh nghiệp xuất khẩu lớn. Thách thức thực sự nằm ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là những doanh nghiệp đang chuẩn bị để tham gia xuất khẩu. Các doanh nghiệp này không đủ nguồn lực để xây dựng một đội ngũ chuyên về tuân thủ.

Thực tế khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, nhiều khách hàng châu Âu đã sang Việt Nam tìm kiếm nhà cung cấp mới. Nhưng sau khi đi đánh giá các nhà máy vừa và nhỏ, họ đều lắc đầu vì không đáp ứng được các điều kiện. Trong khi đó, những doanh nghiệp đủ điều kiện thì lại đã kín năng lực sản xuất", bà Xuân phân tích.

Đây chính là một bất cập lớn, cho thấy Việt Nam cần có một chiến lược rõ ràng và hành động cụ thể để hỗ trợ khối doanh nghiệp vừa và nhỏ nâng cao năng lực tuân thủ, nếu không muốn bỏ lỡ cơ hội từ thị trường EU và bị tụt lại phía sau trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nguyệt Minh

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/doanh-nghiep/det-may-da-giay-chiu-them-ap-luc-lon-tu-eu/20251021041353016