Chuyển đổi từ lồng bè gỗ truyền thống sang nuôi biển bằng lồng nuôi HDPE không chỉ giúp người nuôi nâng cao hiệu quả sản xuất, mà còn an tâm hơn khi hệ thống lồng nuôi này có khả năng thích ứng vượt trội với biến đổi khí hậu, nhất là trong điều kiện thời tiết gió bão. Đây được xác định là "chìa khóa" để nghề nuôi biển phát triển bền vững.
Nuôi biển là trụ cột quan trọng
Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định, đẩy mạnh phát triển nuôi biển công nghệ cao (CNC) là mục tiêu, nhiệm vụ và là giải pháp then chốt để phát triển bền vững ngành thủy sản. Thực hiện chiến lược này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định nuôi biển là trụ cột quan trọng, được tập trung phát triển thành ngành kinh tế lớn; mục tiêu đến năm 2030, diện tích nuôi biển cả nước đạt 300.000ha, thể tích lồng nuôi đạt 12 triệu m³, sản lượng đạt 1,45 triệu tấn và giá trị xuất khẩu đạt 1,8 - 2 tỷ USD/năm. Để đạt được những mục tiêu này, việc phát triển nuôi biển CNC, theo hướng hiện đại tại những tỉnh trọng điểm như Khánh Hòa và một số địa phương khác sẽ góp phần tạo nên sức bật quan trọng cho ngành nuôi biển Việt Nam.
Nuôi cá bằng lồng sử dụng vật liệu HDPE của gia đình ông Vũ Khắc Mười.
Khánh Hòa có lợi thế là tỉnh có đường bờ biển dài nhất cả nước (lên đến 490km) với hơn 200 hòn đảo lớn, nhỏ và nhiều đầm, vịnh kín gió, cùng với các cảng nước sâu nên rất thuận lợi cho phát triển thủy sản, trong đó có nuôi biển. Những năm qua, nuôi trồng thủy sản nói chung, nuôi biển nói riêng đã tạo việc làm cho lao động nông thôn, tăng thu nhập và cải thiện đời sống người dân ven biển. Sản lượng thủy sản nuôi hằng năm của tỉnh đạt trên 32.000 tấn, trong đó sản lượng nuôi biển chiếm khoảng 50% tổng sản lượng, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu thủy sản của tỉnh. Tuy nhiên, ngành nuôi biển đang đứng trước nhiều tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh xuất hiện nhiều hơn các hiện tượng thời tiết, thiên tai cực đoan như mưa, gió, bão, lũ lụt, khô hạn, nắng nóng... với cường độ lớn hơn, khắc nghiệt hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động nuôi biển của người dân trong tỉnh. Bên cạnh đó, việc người dân chủ yếu nuôi theo quy trình truyền thống, quy mô nhỏ; hầu hết lồng nuôi làm từ vật liệu tre, gỗ nên không chịu được sóng gió lớn; sự gia tăng nhanh chóng về số lượng lồng bè làm suy giảm chất lượng nước và môi trường, tăng rủi ro về dịch bệnh.
Theo ông Hoàng Văn Hồng - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, việc phát triển nuôi biển thích ứng với biến đổi khí hậu đang trở thành yêu cầu cấp thiết. Giải pháp cốt lõi là phải chuyển đổi từ lồng bè gỗ truyền thống sang lồng nuôi vật liệu mới, chẳng hạn như vật liệu HDPE, để có thể thích ứng được với biến đổi khí hậu. Bởi thực tế, các mô hình khuyến nông ứng dụng công nghệ lồng HDPE được Trung tâm Khuyến công quốc gia triển khai ở nhiều địa phương đã chứng minh hiệu quả kinh tế và môi trường vượt trội. Tại Khánh Hòa, mô hình thí điểm nuôi biển CNC trên vùng biển mở Cam Lập (xã Nam Cam Ranh) đã khẳng định được hiệu quả kinh tế rất lớn, giảm thiểu rủi ro do thiên tai, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh.
Chuyển đổi sang lồng nuôi vật liệu mới
Trong Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã có định hướng: “Phát triển mạnh kinh tế biển theo hướng nuôi trồng, khai thác, chế biến hải sản, nhất là nuôi biển CNC, thân thiện với môi trường”. Để cụ thể hóa định hướng này, tỉnh đang tập trung triển khai Đề án thí điểm phát triển nuôi biển CNC và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển lĩnh vực nuôi biển CNC, từng bước hình thành các vùng nuôi biển công nghiệp tập trung, góp phần nâng cao sản lượng, giá trị sản phẩm thủy sản, cải thiện thu nhập cho người dân ven biển. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh đã có 27 hộ ngư dân tham gia lắp đặt và hạ thủy lồng mới, gồm 50 lồng tròn và 12 ô lồng vuông, tạo thành các cụm nuôi tập trung, công nghiệp. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp, cá nhân, hộ dân đã đăng ký và triển khai sản xuất tại các vùng nuôi CNC với đối tượng tập trung là cá biển, lồng nuôi bằng vật liệu mới HDPE kết hợp sử dụng thiết bị giám sát môi trường tự động, máy cho ăn tự động và hệ thống camera giám sát trong lồng nuôi, qua đó đã giúp tiết kiệm được chi phí, hạn chế được rủi ro trong quá trình nuôi do thiên tai, kiểm soát được dịch bệnh.
Ông Vũ Khắc Mười - người nuôi biển sử dụng lồng HDPE chia sẻ: “Nuôi cá trên vùng biển xa bờ đến 6 hải lý bằng lồng HDPE chúng tôi rất yên tâm, bởi hệ thống lồng nuôi này thích ứng được với sóng to, gió lớn, dòng chảy mạnh. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu lớn, khoảng 280 triệu đồng/lồng 800m3, nhưng độ bền vượt trội, tuổi thọ lồng nuôi dài, người nuôi không tốn nhiều chi phí sửa chữa, thay thế thường xuyên như lồng gỗ; cấu trúc lồng chắc chắn, thiết kế phù hợp, thoáng nước, giúp cá phát triển nhanh, đồng đều, tỷ lệ hao hụt thấp... Đây là những yếu tố quan trọng hàng đầu giúp giảm thiểu được các rủi ro trong quá trình nuôi”.
Đồng chí Nguyễn Trọng Chánh - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: "Bên cạnh triển khai Đề án thí điểm phát triển nuôi biển CNC, sở đã chủ động hướng dẫn các đơn vị, cá nhân thực hiện thủ tục cấp phép, giao khu vực biển để nuôi biển lâu dài; hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân đủ năng lực tham gia nuôi biển CNC trên các vùng biển của tỉnh. Đến nay đã có 2 doanh nghiệp và 37 hộ gia đình được cấp giấy phép nuôi trồng thủy sản trên biển. Trong thời gian tới, sở tiếp tục hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển nuôi biển, trong đó có chính sách bảo hiểm tai nạn cho người lao động làm việc trên lồng bè nuôi trồng thủy sản và trên các phương tiện phục vụ cho hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển. Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, hỗ trợ chuyển đổi lồng nuôi truyền thống sang lồng vật liệu mới (HDPE, FRP) thân thiện với môi trường, giúp giảm thiểu rủi ro, gia tăng giá trị kinh tế cho các doanh nghiệp và hộ dân nuôi trồng thủy sản trên biển".
HẢI LĂNG