TP Hà Nội chìm trong không khí đục ngầu do ô nhiễm, bụi mịn. Ảnh: Đinh Hà.
Nguyễn Hoàng (36 tuổi) từng nghĩ cuộc sống của gia đình anh sẽ gắn bó lâu dài với Hà Nội. Nhưng mọi kế hoạch thay đổi khi vợ anh sinh con đầu lòng vào tháng 9. Không có ai phụ chăm sóc, vợ Hoàng đưa con về nhà ngoại ở xã Mễ Sở, tỉnh Hưng Yên. Anh được nghỉ 2 tuần, một tuần dành để chăm vợ, tuần còn lại làm việc online tại nhà.
Ngôi nhà ở quê rộng rãi, có sân, vườn, không khí thoáng đãng. Hoàng nhận ra mình trở nên nhẹ nhõm, tính cách dịu lại, tinh thần sảng khoái hơn. Những ngày ở đây, anh gần như không ho, nghẹt mũi như khi ở Hà Nội.
Ban đầu, hai vợ chồng dự tính tạm xa nhau. Hoàng ở Hà Nội đi làm, cuối tuần về thăm vợ con. Khi con tròn 6 tháng, cả nhà sẽ quay lại thành phố để ở. Nhưng gần đây, chất lượng không khí liên tục ở mức báo động, nghĩ đến việc con nhỏ phải hít bụi mịn hàng ngày, anh không đành lòng.
“Cuối cùng, vợ chồng tôi quyết định đảo ngược kế hoạch. Mỗi ngày, tôi đi lại giữa Hà Nội và Hưng Yên, tổng quãng đường hơn 100 km”, Hoàng nói với Tri Thức - Znews.
Theo số liệu từ Ứng dụng đo chỉ số ô nhiễm không khí IQAir, sáng 11/12, Hà Nội là thành phố ô nhiễm đứng đầu thế giới với mức AQI 243 (không khí có chất lượng rất xấu, cảnh báo nguy hiểm cho sức khỏe). Giữa tình trạng không khí ngày càng ngột ngạt, nhiều gia đình buộc phải xoay xở tìm cách bảo vệ sức khỏe, thậm chí thay đổi nơi sống, công việc.
Đi làm cả trăm cây số
Theo Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia về môi trường không khí, ô nhiễm không khí tại Hà Nội cũng như các tỉnh miền Bắc chủ yếu là ô nhiễm bụi PM2.5 - loại bụi được coi là "tử thần" trong không khí khi có thể đi sâu vào phổi, gây ra nhiều bệnh về hô hấp, tim mạch, đặc biệt là với đối tượng nhạy cảm như người già, trẻ em.
Có ôtô riêng, việc di chuyển trong 2 tiếng/ngày từ nhà ở Hưng Yên tới công ty tại Hà Nội với Nguyễn Hoàng là không quá áp lực. Anh cũng hạn chế được việc tiếp xúc trực tiếp với bụi bặm.
Tuy tốn thời gian hơn, Hoàng cho rằng đó là lựa chọn phù hợp nhất cho gia đình. Trong tương lai, anh dự định xin một công việc gần nhà để có thể ở hẳn tại quê.
Sống ở quê, Nguyễn Hoàng thấy thoáng đãng, ít xe cộ hơn. Ảnh: NVCC.
Vợ Hoàng cũng xin nghỉ việc tại Hà Nội, ở nhà chăm con. Cả hai thống nhất con sẽ được lớn lên ở môi trường bớt xô bồ và ngột ngạt, khác với những gì mà họ đã quen chịu đựng suốt nhiều năm.
“Tôi vẫn kiểm tra app QIAir mỗi ngày. Khu vực tôi sống không gian thoáng đãng, ít xe cộ hơn. Sau bữa tối, tôi thường ra vườn để hít thở không khí và thăm vài luống rau. Đây là những điều khó tìm thấy ở không gian sống cũ”, Hoàng bày tỏ, tin rằng mình đã đưa ra quyết định đúng đắn.
Suốt hơn 2 năm qua, Lê Trung (23 tuổi, sống tại Từ Sơn, Bắc Ninh) ngày nào cũng di chuyển hơn 80 km để đến chỗ làm ở Hà Nội. Nhiều người nghe qua đều lắc đầu vì quãng đường quá xa, nhưng với chàng trai, đây là lựa chọn hợp lý nhất.
Trước hết, Trung muốn sống gần bố mẹ, tránh cảnh thuê trọ chật chội với mức giá hơn 4 triệu đồng/tháng ở Hà Nội. Quan trọng hơn, anh nhận ra mình không thể chịu được cảm giác ngột ngạt nếu phải ở lại thành phố sau giờ làm.
“Không khí ở quê thoáng đãng hơn hẳn, buổi tối chỉ cần mở cửa ra là gió ùa vào, không phải đeo khẩu trang khi đi dạo, cũng không phải bật máy lọc không khí cả ngày”, anh bày tỏ.
Mỗi ngày, Lê Trung đều đặn vượt quãng đường 80 km để đi làm. Ảnh: NVCC.
Mỗi ngày, Trung chạy xe máy qua tuyến cao tốc, mất hơn một tiếng đồng hồ. Anh đội mũ bảo hiểm trùm kín đầu, kính chắn gió và khẩu trang có tấm lưới lọc bụi để giảm tối đa nguy cơ hít phải bụi mịn.
Những ngày trời mưa, đường ngập hay nắng gắt khiến việc di chuyển trở nên mệt mỏi. Thế nhưng, với một người bị viêm xoang mạn tính, mỗi lần ở lâu trong môi trường ô nhiễm là đau đầu, nghẹt mũi và khó ngủ như Trung, đây là lựa chọn tốt nhất.
“Cảm giác sáng ngủ dậy không bị nghẹt mũi, ra vườn hít thở không khí trong lành rất đáng để đánh đổi hành trình đi làm 80 km/ngày”, chàng trai Bắc Ninh khẳng định.
“Di cư ngược” đổi lấy sức khỏe
Thay vì chấp nhận đi làm xa, nhiều người chọn "di cư ngược" từ đô thị lớn về nơi ít phát triển hơn với mong muốn nâng cao chất lượng sống, thoát khỏi cảnh ô nhiễm không thở nổi.
Nguyễn Hải (34 tuổi), quản lý trong ngành IT, từng làm việc cho một công ty nước ngoài tại phường Cầu Giấy, Hà Nội. Nhà anh nằm ở phường Yên Nghĩa, mỗi ngày di chuyển tổng quãng đường gần 30 km để đi làm.
Suốt nhiều năm tiếp xúc với khói bụi và công việc ngồi lì ở văn phòng mỗi ngày, Hải mắc chứng đau nửa đầu triền miên, viêm mũi dị ứng tái phát liên tục, lưng thoái hóa và cả thoát vị đĩa đệm. Cứ hễ chuyển mùa hoặc đi ngoài đường nhiều giờ là triệu chứng tái phát. Anh hiểu rằng với tình trạng hít bụi mịn mỗi ngày như vậy, sức khỏe khó mà khá hơn.
Khi nhận thấy cơ thể suy kiệt dần, Hải quyết định nghỉ việc và chuyển sang làm freelancer (tự do) từ giữa năm 2025. Sau vài tháng thử sức, anh nhận thấy các dự án online mang lại thu nhập ổn định, vài chục triệu mỗi tháng.
"Khi đã lo xong về kinh tế, tôi bàn với bố mẹ chuyển hẳn về Quảng Ninh sống lâu dài. Căn chung cư ở Hà Nội được cho thuê để có thêm nguồn tài chính", anh kể.
Chỉ sau vài tháng sống ở quê, sức khỏe của Hải cải thiện thấy rõ. Những cơn đau nửa đầu kéo dài không còn hành hạ anh, viêm mũi dị ứng giảm hẳn, không cần dùng thuốc dự phòng. Không khí mát lành và yên tĩnh giúp anh ngủ sâu hơn, tinh thần cũng nhẹ nhõm.
Gần đây, khi các trạm đo chất lượng không khí ở Hà Nội ghi nhận chỉ số AQI vượt 200, bụi mịn PM2.5 tăng cao, Hải càng tin rằng quyết định rời thành phố để trở về quê là điều đúng đắn nhất anh làm cho sức khỏe của mình.
Nguyễn Hà lựa chọn về quê sống để được hít thở không khí trong lành mỗi ngày. Ảnh: NVCC.
Nguyễn Hà (26 tuổi) vừa rời Hà Nội để trở về Bắc Ninh sinh sống sau 2 năm làm việc trong lĩnh vực truyền thông. Lịch ghi hình dày đặc khiến cô gần như ở ngoài đường suốt ngày, "lĩnh đủ" bụi bặm, nắng gió.
Cường độ làm việc cao khiến sức khỏe của Hà ngày càng xuống dốc. Chỉ cần trở trời, cô lại ốm, ho kéo dài, viêm phế quản phải dùng đến kháng sinh.
"Tiền viện, tiền thuốc trở thành khoản chi cố định hàng tháng dù tôi đã cố uống thêm thuốc bổ", cô gái 26 tuổi nhớ lại.
Nhìn con gái mắc kẹt giữa vòng xoáy công việc và bệnh tật, bố mẹ Hà khuyên cô nên dừng lại, về quê để cải thiện sức khỏe trước. Ban đầu, Hà do dự. Hà Nội vẫn là nơi nhiều người ao ước: nhiều cơ hội, thu nhập tốt, môi trường làm việc năng động. Nhưng sau nhiều lần thức dậy với cổ họng rát buốt và người mệt lả vì cảm cúm, cô nhận ra mọi thứ đều vô nghĩa nếu phải đánh đổi bằng sức khỏe.
Tháng 11 vừa qua, Hà thu dọn đồ đạc và trở về Bắc Ninh. Hiện cô rải hồ sơ tìm công việc phù hợp ở quê.
“Tôi nghĩ sức khỏe là quan trọng hơn, cứ tiếp xúc với không khí ô nhiễm mỗi ngày như vậy, sợ tới lúc bị bệnh thì có tiền cũng không gánh nổi”, Hà trải lòng.
An Chi