Di sản Hội An tìm hướng bảo tồn, phát triển bền vững trong bối cảnh mới

2 giờ trướcBài gốc

Di tích Chùa Cầu tại DSVHTG Đô thị cổ Hội An

Đây cũng là nội dung quan trọng được thảo luận tại hội nghị “Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới Đô thị cổ Hội An trong bối cảnh mới hiện nay” do Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới (BTDSVHTG) Hội An, thành phố Đà Nẵng tổ chức nhân kỷ niệm 26 năm đô thị cổ Hội An được UNESCO công nhận Di sản văn hóa thế giới (4.12.1999 –2025).

Các đại biểu là các nguyên lãnh đạo địa phương, nhà nghiên cứu, nghệ nhân... đã đóng góp nhiều ý kiến để tiếp tục bảo tồn, phát huy hiệu quả giá trị di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An trong bối cảnh việc quản lý di sản này có nhiều thay đổi do việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp cũng như triển khai Luật Di sản văn hóa sửa đổi.

Các ý kiến đề nghị cơ quan chức năng và nhà quản lý linh hoạt hơn trong triển khai các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới, gìn giữ vẻ đẹp chân xác của Hội An. Thiết lập và đẩy mạnh quy chế phối hợp giữa Trung tâm BTDSVHTG Hội An với 4 phường, xã thuộc thành phố Hội An (cũ).

Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm tại xã đảo Tân Hiệp, TP Đà Nẵng

Đáng chú ý, là các ý kiến, kiến nghị từ các chủ thể di tích, nhà nghiên cứu về việc sớm khôi phục chính sách hỗ trợ kinh phí phục vụ việc hương khói tại một số di tích đình làng; nghiên cứu đặt tên đường Hồ Nghinh tại Hội An; sớm khoanh vùng, cải tạo công viên ở khu vực mộ cụ Nguyễn Duy Hiệu; phát huy đề án "Hội An nhân tình thuần hậu"; có giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị hát tuồng (hát bội) đang bị mai một...

Nội dung trọng tâm được các nhà quản lý, nhà nghiên cứu, cộng tác viên bảo tồn di sản văn hóa thảo luận sôi nổi chính là các giải pháp trong việc định hướng, xây dựng một quy hoạch tổng thể nhằm bảo tồn và phát huy bền vững nhất các giá trị di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An cho giai đoạn tiếp theo sau sáp nhập.

Làng rau Trà Quế, phường Hội An Tây được Tổ chức Du lịch thế giới vinh danh làng du lịch tốt nhất năm 2024

Từ ngày 1.7.2025, khi tỉnh Quảng Nam sáp nhập vào thành phố Đà Nẵng, thành phố Hội An được chia thành 3 phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và 1 xã đảo Tân Hiệp, thuộc thành phố Đà Nẵng. Trong đó phường Hội An là khu vực phố cổ - hạt nhân di sản, các phường, xã còn lại là nơi có cảng biển Cửa Đại, hệ thống làng nghề truyền thống, và phần lớn cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch.

Tại 4 xã, phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây, Tân Hiệp hiện có 1.439 di tích lịch sử - văn hóa ở các loại hình kiến trúc nghệ thuật, khảo cổ, lịch sử đấu tranh yêu nước cách mạng, danh thắng.

Trong đó, phường Hội An (vùng lõi đô thị cổ) có 1.194 di tích, phường Hội An Tây có 77 di tích, Hội An Đông có 40 di tích, Tân Hiệp có 27 di tích. Cạnh đó, các địa phương thuộc thành phố Hội An (cũ) sở hữu 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hệ thống di tích, di sản này đóng góp quan trọng trong việc thu hút bình quân gần 5 triệu lượt khách mỗi năm đến đô thị cổ Hội An.

Theo Trung tâm BTDSVHTG Hội An, từ đầu năm 2025 đến nay, trong bối cảnh tình hình cả nước và ở địa phương nói chung, trên lĩnh vực di sản văn hóa nói riêng có những thay đổi sâu sắc tác động trực tiếp đến hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị DSVHTG Đô thị cổ Hội An, có thể khái quát thành một số vấn đề cụ thể như:

Tác động từ việc sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức lại bộ máy quản lý. Trên cơ sở đó, hệ thống DSVH tại Hội An tuy không thay đổi nội hàm nhưng có sự điều chỉnh về địa bàn phân bố và mô hình quản lý. Phạm vi khoanh vùng bảo vệ Đô thị cổ Hội An hiện nằm hoàn toàn trên địa bàn phường Hội An. Hệ thống quản lý nhà nước về DSVH cũng có những thay đổi theo.

Thay đổi hệ thống pháp luật về di sản văn hóa, theo đó, Quốc hội đã ban hành Luật Di sản văn hóa năm 2024. Luật và hệ thống văn bản mới có nhiều điểm bổ sung, hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và toàn diện cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên cả nước.

Bên cạnh đó, tác động của thời tiết cực đoan, dễn biến thời tiết trong mùa mưa bão năm nay phức tạp, gây thiệt hại lớn tại nhiều địa phương; riêng Khu phố cổ và nhiều di tích vùng ven chịu ảnh hưởng nặng do ngập lụt kéo dài

Ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm BTDSVHTG Hội An, cho biết: Tại hội nghị tổng kết “Quy hoạch tổng thể đầu tư bảo tồn, tôn tạo DSVHTG Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch và thành phố Hội An giai đoạn 2012-2025” mới đây, lãnh đạo UBND thành phố Đà Nẵng đã có chỉ đạo kết luận.

Theo đó xác định quan điểm bảo tồn và phát huy giá trị DSVHTG Đô thị cổ Hội An trong thời gian đến phải không làm phá vỡ tính tổng thể của không gian lịch sử - văn hóa - sinh thái của Đô thị cổ Hội An trên địa bàn các địa phương liên quan (phường Hội An, phường Hội An Đông, phường Hội An Tây và xã Tân Hiệp); bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống, di tích lịch sử - văn hóa; các không gian sông nước, biển đảo; giữ vững mối liên kết không gian bảo tồn giữa khu Di sản và Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An.

Đây là cơ sở định hướng để các cơ quan, đơn vị, địa phương có những quy hoạch, định hướng phát triển giúp cho di sản được bảo tồn và phát huy tốt trong thời gian đến.

Làng Cẩm Thanh, phường Hội An Đông được Tạp chí Forbes xếp hạng thứ 20 trong số 50 làng đẹp nhất thế giới năm 2025

Trung tâm BTDSVHTG Hội An cũng đề xuất một số vấn đề đặt ra trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản đô thị cổ Hội An trong bối cảnh mới.

Đặc biệt, trong bối cảnh mới hiện nay, cần tiếp tục có sự chung tay của các chủ, đại diện chủ di tích, cộng đồng thực hành di sản văn hóa phi vật thể, các nhà nghiên cứu, những người tâm huyết với di sản để cùng cơ quan nhà nước và chính quyền địa phương bảo tồn tốt các di sản văn hóa Hội An,…

Việc thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp vừa là cơ hội mở rộng không gian phát triển, đồng thời cũng là thách thức trong điều phối lợi ích giữa khu di sản và vùng vệ tinh.

Sự phân bố này tạo nên một bức tranh vừa đa dạng vừa phức tạp, là tình huống đặc thù mà ít đô thị nào gặp phải. Di sản nằm trong phường Hội An, nhưng động lực kinh tế - du lịch lại lan tỏa ra các phường, xã bên ngoài. Một hạt nhân nhỏ gánh trọng trách bảo tồn, trong khi các vệ tinh lại chịu sức ép phát triển. Nếu không có cơ chế điều phối hợp lý, rất dễ dẫn đến xung đột lợi ích, chồng chéo quản lý hoặc suy giảm giá trị di sản do áp lực thương mại hóa.

Du khách tham quan làng mộc Kim Bồng, phường Hội An, TP Đà Nẵng

Tuy nhiên, nhìn ở góc độ khác, đây cũng là cơ hội để Hội An bước sang một giai đoạn phát triển mới, mang tính “đa trung tâm” - nơi di sản không chỉ tập trung trong khu phố cổ mà còn lan tỏa ra toàn bộ không gian sinh thái - văn hóa - biển đảo.

Một số ý kiến cũng cho rằng, thời gian đến, các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương tổ chức thực hiện Luật Di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Song song với đó cần sớm hoàn chỉnh bộ khung pháp lý riêng Khu di sản thế giới Hội An là: Quy hoạch tổng thể, Quy chế bảo vệ và Kế hoạch quản lý di sản.

Ngoài ra, một số cơ chế chính sách đặc thù đã được UBND thành phố Hội An (trước đây) thực hiện hiệu quả trong thời gian qua như: Cơ chế hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích tư nhân - tập thể trong và ngoài khu phố cổ; Quy định hỗ trợ kinh phí bảo vệ cho các di tích tín ngưỡng cộng đồng cũng cần được đề xuất tiếp tục áp dụng.

Đại diện lãnh đạo Sở VHTTDL Đà Nẵng, Trung tâm BTDSVHTG Hội An cho biết sẽ tiếp thu, giải đáp các thắc mắc thuộc thẩm quyền. Đồng thời ghi nhận và sẽ chuyển tiếp kiến nghị đến cơ quan chức năng; qua đó góp phần vào việc tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị DSVHTG đô thị cổ Hội An trong bối cảnh hiện nay.

THU HOÀI

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/van-hoa/di-san-hoi-an-tim-huong-bao-ton-phat-trien-ben-vung-trong-boi-canh-moi-186643.html