Điểm lại những lần Chính phủ Mỹ phải đóng cửa

3 giờ trướcBài gốc

Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington D.C. Ảnh: THX/TTXVN

Chính phủ liên bang Mỹ đã chính thức rơi vào tình trạng đóng cửa kể từ 0h01 ngày 1/10/2025 (theo giờ địa phương, tức 11h01 theo giờ Việt Nam), sau khi Quốc hội và Tổng thống Donald Trump không đạt được thỏa thuận ngân sách trước thời hạn chót ngày 1/10, do bất đồng về nguồn tài trợ cho chăm sóc y tế. Đây là lần đầu tiên chính phủ Mỹ phải đóng cửa kể từ năm 2019.

* Đóng cửa lần đầu tiên sau 6 năm

Nước Mỹ đã rơi chia rẽ sau khi Tổng thống Donald Trump và Quốc hội không thể đạt được thỏa thuận ngân sách trước thời hạn chót ngày 1/10, khiến Chính phủ phải đóng cửa và hàng loạt chương trình, dịch vụ bị ngưng trệ. Đây là lần đóng cửa đầu tiên kể từ đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử kéo dài 35 ngày - dài nhất trong lịch sử - hơn 6 năm trước. Theo đó, hàng trăm nghìn nhân viên liên bang dự kiến bị ảnh hưởng khi nhiều cơ quan, bộ ngành phải ngừng hoạt động.

Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington D.C. Ảnh: THX/TTXVN

Lần này, bất chấp các cuộc thương lượng dồn dập tại Quốc hội Mỹ những ngày qua, vẫn không có bước đột phá nào giữa Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa để đảm bảo ngân sách cho Chính phủ Mỹ tiếp tục hoạt động sau ngày 30/9/2025 - thời điểm kết thúc năm tài khóa 2024-2025.

Thượng viện Mỹ trước đó đã bác bỏ dự luật chi tiêu ngắn hạn kéo dài 7 tuần do Hạ viện thông qua. Đảng Dân chủ, hiện ở thế thiểu số tại cả hai viện, kiên quyết yêu cầu khôi phục hàng trăm tỷ USD cho chương trình bảo hiểm y tế giá rẻ (Obamacare) dành cho người thu nhập thấp, vốn có nguy cơ bị chính quyền Tổng thống Trump xóa bỏ. Đáp lại, phe Cộng hòa chỉ trích các yêu cầu của phe Dân chủ là phi lý. Tổng thống Trump đã cáo buộc đảng Dân chủ làm đình trệ các cuộc đàm phán, đồng thời cảnh báo sẽ có thêm các đợt cắt giảm nhân sự công.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, khi chính phủ Mỹ phải đóng cửa, khoảng 750.000 công chức có thể phải nghỉ việc tạm thời mỗi ngày và chỉ được trả lương khi chính phủ mở cửa trở lại.

Theo các nhà phân tích, việc chính phủ phải đóng cửa sẽ kéo theo hàng loạt hệ quả: các cơ quan hành chính liên bang ngừng hoạt động, nhiều dịch vụ công cộng tê liệt, tiến trình cấp visa, hộ chiếu bị đình trệ, trong khi nhân viên liên bang không được trả lương tạm thời. Một số chức năng thiết yếu như bưu chính, quân đội, an ninh, kiểm soát không lưu hay dịch vụ y tế khẩn cấp vẫn tiếp tục vận hành, nhưng cũng trong tình trạng thiếu ổn định.

Tuy nhiên, ảnh hưởng được chú ý hơn cả là đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ở quy mô quốc gia, việc chính phủ đóng cửa có thể gây ra những hậu quả kinh tế sâu rộng, cản trở tăng trưởng và thúc đẩy sự bất ổn, đặc biệt nếu chúng kéo dài. Cái giá phải trả bao gồm tăng tỷ lệ thất nghiệp, giảm tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tăng chi phí vay. Hoạt động kinh doanh thông thường trên khắp nước Mỹ cũng bị ảnh hưởng…

Hiện chưa rõ thời gian Chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ kéo dài bao lâu. Thượng viện dự kiến làm việc trở lại cuối tuần này, trong khi Hạ viện vẫn đang trong kỳ nghỉ.

Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington D.C. Ảnh: THX/TTXVN

* Những lần chính phủ Mỹ đóng cửa trong lịch sử

Trong lịch sử nước Mỹ kể từ khi thực hiện quy trình xem xét dự toán ngân sách tại Quốc hội vào năm 1976 tới nay, Chính phủ Mỹ đã có hơn 20 lần đóng cửa vì không còn ngân sách hoạt động, trong đó lần ngắn nhất là 1 ngày và dài nhất là 35 ngày.

- Năm 2019: Ngừng hoạt động 35 ngày (từ ngày 21/12/2018 đến 25/1/2019)

Đây là lần Chính phủ Mỹ đóng cửa dài nhất trong lịch sử, kéo dài tổng cộng 35 ngày, dưới thời Tổng thống Donald Trump, liên quan tới vấn đề kinh phí xây dựng bức tường biên giới với Mexico. Theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), sự kiện này đã gây thiệt hại khoảng 3 tỷ USD cho Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Mỹ.

- Năm 2018: Ngừng hoạt động 3 ngày (từ ngày 20 đến 23/1/2018)

Chính phủ Mỹ khi đó buộc phải đóng cửa một phần sau khi Thượng viện không đạt được một thỏa thuận để thông qua dự luật chi tiêu tạm thời với số phiếu cần thiết. Cuộc bỏ phiếu dự luật này tại Thượng viện đã không hội đủ 60 phiếu để ngăn chặn tình trạng Chính phủ phải đóng cửa. Trước đó dự luật đã được thông qua tại Hạ viện.

Nguyên nhân là do những bất đồng liên quan đến chương trình DACA - chương trình vốn bảo vệ quyền lợi cho hơn 800.000 người nhập cư trẻ tuổi vào Mỹ bất hợp pháp, được ở lại Mỹ làm việc một cách hợp pháp. Trong khi các nghị sĩ Dân chủ kiên quyết bảo vệ thế hệ người nhập cư trẻ tuổi và gắn điều này với thỏa thuận ngân sách, thì đảng Cộng hòa kiểm soát cả hai viện quốc hội lại muốn tách biệt hai vấn đề này. Do đó, cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau về việc chính phủ phải ngừng hoạt động.

- Năm 2013: Ngừng hoạt động 16 ngày (từ 1 đến 17/10/2013)

Chính phủ Mỹ đã buộc phải đóng cửa trong 16 ngày do Nhà Trắng và Quốc hội không tìm được tiếng nói chung và không đạt được thỏa hiệp về ngân sách cho Đạo luật chăm sóc sức khỏe có thể chi trả của Tổng thống Barack Obama.

- Năm 1995-1996:

+Ngừng hoạt động 5 ngày (từ 13 đến 19/11/1995):

Trong thời điểm chính phủ Mỹ ngừng hoạt động vào năm 1995 và 1996, Tổng thống Bill Clinton đã bác bỏ nghị quyết mà Quốc hội - do đảng Cộng hòa kiểm soát - thông qua. Sau đó, một thỏa thuận khác đã ra đời, cho phép cấp 75% ngân sách trong vòng 4 tuần và Tổng thống Clinton đã đồng ý lịch trình 7 năm để đạt được một ngân sách cân bằng.

+ Ngừng hoạt động 21 ngày (từ 16/12/1995 đến 6/1/1996):

Sau thỏa thuận trên, đảng Cộng hòa yêu cầu Tổng thống Clinton phải đề xuất một ngân sách cho lịch trình 7 năm, có dùng các số liệu của cơ quan ngân sách quốc hội thay vì các số liệu của văn phòng quản lý và ngân sách trực thuộc văn phòng Tổng thống. Tuy nhiên, Tổng thống Bill Clinton đã từ chối.

Nhưng cuối cùng, Quốc hội và Tổng thống cũng đã nhất trí thông qua được một ngân sách thỏa hiệp.

- Năm 1990: Ngừng hoạt động 4 ngày (từ 5 đến 9/10/1990)

Tổng thống George H.W.Bush khi đó đã tuyên bố bác bỏ bất cứ dự luật nào nếu nó không gắn liền với các gói cắt giảm thâm hụt. Điều này đã khiến chính phủ Mỹ phải ngừng hoạt động trong 4 ngày. Sau đó, Quốc hội đã thông qua một dự luật tiếp nối có kèm cắt giảm thâm hụt và đã được Tổng thống Bush phê chuẩn để chấm dứt tình trạng tê liệt của chính phủ.

- Năm 1987: Ngừng hoạt động 1 ngày (từ 18 đến 20/12/1987)

Chính phủ phải ngừng hoạt động do Đảng Dân chủ, khi đó đang nắm quyền kiểm soát ở cả Hạ viện và Thượng viện, phản đối việc cấp tiền cho các nhóm phiến quân Nicaragua và muốn Ủy ban truyền thông liên bang bắt đầu tái thực thi Học thuyết công bằng.

- Năm 1986: Ngừng hoạt động 1 ngày (từ 16 đến 18/10/1986)

Bất đồng về một loạt vấn đề giữa đảng Dân chủ, vốn đang kiểm soát Hạ viện, với Tổng thống Reagan và đảng Cộng hòa vốn đang kiểm soát Thượng viện, đã buộc chính phủ liên bang phải ngừng hoạt động. Khi đó, đảng Dân chủ đã phải nhượng bộ khá nhiều để đổi lấy phiếu ủng hộ với gói phúc lợi xã hội.

- Năm 1984:

+ Ngừng hoạt động 2 ngày (từ 30/9 đến 3/10/1984):

Bất đồng giữa các nghị sỹ do Hạ viện Mỹ muốn liên kết vấn đề ngân sách của gói chống tội phạm (được Tổng thống Reagan ủng hộ) với gói dự án về nước (nhưng không được ông Reagan ủng hộ). Trong khi đó, Thượng viện Mỹ cũng muốn ràng buộc vấn đề ngân sách với các biện pháp về quyền dân sự.

Sau đó, Tổng thống Reagan đã đề xuất thỏa hiệp, theo đó, ông từ bỏ theo đuổi gói chống tội phạm để đổi lại việc Quốc hội cũng từ bỏ những đề xuất về nước. Kết quả là hai phe tuy không đạt được thỏa thuận nhưng gia hạn chi tiêu 3 ngày đã được thông qua.

+ Ngừng hoạt động 1 ngày (từ 3 đến 5/10/1984):

Khi gia hạn chi tiêu 3 ngày hết hiệu lực, đã dẫn tới việc chính phủ phải ngừng hoạt động. Cuối cùng, Quốc hội phải từ bỏ gói đề xuất ngân sách cho nước và quyền dân sự trong khi Tổng thống Reagan vẫn giữ được yêu cầu của mình.

- Năm 1983: Ngừng hoạt động 3 ngày (từ 10 đến 14/11/1983)

Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát, tăng ngân sách cho giáo dục song lại cắt giảm chi tiêu viện trợ nước ngoài và quốc phòng. Điều này đã dẫn tới bất đồng giữa phe Dân chủ với Tổng thống Reagan. Cuối cùng, Hạ viện phải giảm ngân sách giáo dục đề xuất, đồng thời chấp nhận dành ngân sách cho phát triển tên lửa MX.

- Năm 1982: Ngừng hoạt động 3 ngày (từ 17/12 đến 21/12/1982)

Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát và Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát muốn cấp ngân sách cho vấn đề việc làm song Tổng thống Reagan không chấp thuận. Trong khi đó, Hạ viện cũng phản đối kế hoạch cấp tiền cho việc trang bị tên lửa MX, khiến chính phủ phải đóng cửa. Chính phủ sau đó đã hoạt động trở lại sau khi Quốc hội từ bỏ kế hoạch về việc làm, và Tổng thống Reagan cũng buộc phải nhượng bộ đối với kế hoạch về tên lửa MX và Pershing II. Ông cũng phải đồng ý cấp ngân sách cho cơ quan dịch vụ pháp lý (cơ quan mà ông muốn giải tán) để đổi lại viện trợ lớn hơn cho Israel.

- Năm 1982: Ngừng hoạt động 1 ngày (từ 30/9 đến 2/10/1982)

Quốc hội Mỹ khi đó đã thông qua dự luật chi tiêu cần thiết chậm một ngày.

- Năm 1981: Ngừng hoạt động 2 ngày (20/11 đến 23/11/1981)

Tổng thống Ronald Reagan tuyên bố bác bỏ bất cứ dự luật chi tiêu nào nếu nó không tính đến ít nhất một nửa trong số 8,4 tỷ USD cắt giảm ngân sách trong nước mà ông đề xuất. Dù đảng Cộng hòa kiểm soát Thượng viện đã thông qua một dự luật đáp ứng chỉ thị này của Tổng thống thì Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát lại cho rằng cần cắt giảm ngân sách cho quốc phòng nhiều hơn mức Tổng thống muốn và phải tăng lương cho nghị sĩ, công chức.

Sau đó, một dự luật thỏa hiệp đã được đưa ra, tuy nhiên điều này vẫn chưa đạt được mức cắt giảm mà Tổng thống Reagan yêu cầu (2 tỷ USD), vì thế, Tổng thống đã bác bỏ dự luật, đóng cửa chính phủ liên bang. Một dự luật tạm thời sau đó đã được thông qua vào 15/12/1981 và cho Quốc hội thêm thời gian để tìm ra một thỏa thuận lâu dài.

- Năm 1979: Ngừng hoạt động 11 ngày (từ 30/9 đến 12/10/1979)

Chống lại sự phản đối ở Thượng viện, Hạ viện vẫn tích cực thúc đẩy tăng lương cho thành viên Quốc hội và công chức là 5,5%. Hạ viện cũng tìm cách hạn chế chi tiêu liên bang đối với các vụ nạo phá thai, chỉ trang trải các trường hợp khi sinh mạng người mẹ bị đe dọa, trong khi Thượng viện vẫn muốn duy trì việc cấp tiền cho các vụ nạo phá thai với những trường hợp bị hiếp dâm và thai giữa hai người cận huyết.

- Năm 1978: Ngừng hoạt động 18 ngày (từ 30/9 đến 18/10/1978)

Chính phủ phải đóng cửa 18 ngày do Quốc hội Mỹ không thông qua khoản chi ngân sách mới do Tổng thống Jimmy Carter đề xuất.

- Năm 1977:

+ Ngừng hoạt động 12 ngày (từ 30/9 đến 13/10/1977):

Những tranh cãi xung quanh chương trình Medicaid (chương trình y tế dành cho các gia đình và cá nhân có thu nhập thấp) đã khiến chính phủ ngừng hoạt động. Khi đó, Hạ viện Mỹ do Đảng Dân chủ kiểm soát, đã ủng hộ lệnh cấm sử dụng tiền của chương trình Medicaid để thanh toán chi phí nạo phá thai, ngoại trừ trường hợp sinh mạng người mẹ bị đe dọa.

Trong khi đó, Thượng viện, cũng do đảng Dân chủ kiểm soát, lại thúc ép nới lỏng lệnh cấm để chu cấp cho các vụ nạo phá thai trong trường hợp bị cưỡng hiếp hoặc có thai giữa hai người cận huyết. Điều này đã khiến Thượng viện và Hạ viện bất đồng, dẫn tới việc chính phủ phải ngừng hoạt động một phần.

Sau đó, một thỏa thuận tạm thời đã được thông qua để Quốc hội có thêm thời gian để giải quyết bất đồng.

+ Ngừng hoạt động 8 ngày (từ 31/10 đến 9/11/1977):

Trong bối cảnh thỏa thuận cấp ngân sách tạm thời trước đó kết thúc, Tổng thống Jimmy Carter đã phải ký thỏa thuận ngân sách thứ hai nhằm để Quốc hội Mỹ tiếp tục có thêm thời gian để thương thuyết.

+ Ngừng hoạt động 8 ngày (từ 30/11 đến 9/12/1977):

Khi thỏa thuận cấp ngân sách tạm thời lần thứ hai hết hiệu lực, Hạ viện Mỹ đã kiên quyết phản đối Thượng viện trong nỗ lực cấm dùng ngân sách của chương trình Medicaid để thanh toán phí nạo phá thai cho nạn nhân bị hiếp dâm.

Cuối cùng, Thượng viện và Hạ viện đã đạt một thỏa thuận cho phép dùng chương trình Medicaid để thanh toán phí nạo phá thai xuất phát từ những vụ cưỡng hiếp, thai giữa hai người cận huyết hoặc trong trường hợp tính mạng của bà mẹ bị đe dọa.

- Năm 1976: Ngừng hoạt động trong 11 ngày (từ 30/9 đến 11/10/1976)

Tổng thống Gerald Ford khi đó đã bác bỏ một dự luật tài trợ ngân sách mới cho Bộ Lao động và Bộ Y tế, Giáo dục và Phúc lợi Mỹ khi đó, khiến một phần bộ máy chính quyền Mỹ phải tạm ngừng hoạt động.

Trọng Đức/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/diem-lai-nhung-lan-chinh-phu-my-phai-dong-cua/389740.html