Điện toán đám mây - nền tảng của Internet vạn vật. Đồ họa: Thái Bình
Khái niệm điện toán đám mây
Điện toán đám mây là một mô hình cung cấp các tài nguyên công nghệ (như bộ nhớ, máy chủ, phần mềm) qua mạng Internet. Thay vì lưu trữ dữ liệu và chạy ứng dụng trên máy tính cá nhân hay máy chủ riêng, người dùng có thể sử dụng dịch vụ được cung cấp bởi các trung tâm dữ liệu đặt ở xa. Thuật ngữ “điện toán đám mây” có thể hình dung như việc mọi tài nguyên điện toán được đặt trong một “đám mây” ẩn sau Internet, người dùng chỉ việc truy cập và sử dụng mà không cần quan tâm đến chi tiết kỹ thuật bên trong.
5 lợi ích nổi bật của điện toán đám mây:
1. Tiết kiệm chi phí - Không cần đầu tư hạ tầng phần cứng đắt đỏ, trả phí theo nhu cầu sử dụng.
2. Mở rộng linh hoạt - Dễ dàng tăng/giảm tài nguyên khi khối lượng công việc thay đổi.
3. Làm việc mọi lúc, mọi nơi - Chỉ cần Internet để truy cập dữ liệu, ứng dụng từ bất kỳ thiết bị nào.
4. Bảo mật và an toàn dữ liệu - Dữ liệu được sao lưu, dự phòng trên nhiều trung tâm dữ liệu.
5. Cập nhật tự động - Nhà cung cấp dịch vụ chịu trách nhiệm nâng cấp, bảo trì phần mềm.
Với mô hình này, hệ thống máy chủ và phần mềm được quản lý bởi nhà cung cấp dịch vụ, trong khi người dùng chỉ cần kết nối Internet và thiết bị cơ bản để truy cập tài nguyên. Ví dụ đơn giản, thay vì tải phần mềm về cài đặt, ứng dụng đám mây có thể chạy ngay trong trình duyệt web hoặc trên điện thoại chỉ cần kết nối Internet. Nhiều dịch vụ phổ biến như thư điện tử, lưu trữ hình ảnh hay chia sẻ dữ liệu trực tuyến hiện nay đều dựa trên nền tảng đám mây. Nhờ công nghệ ảo hóa và hệ thống máy chủ quy mô lớn, dịch vụ đám mây có thể phân bổ tài nguyên một cách linh hoạt cho nhiều người dùng cùng lúc. Mỗi người dùng chỉ cần một thiết bị kết nối Internet để truy cập và sử dụng, không phụ thuộc vào cấu hình phần cứng ở phía người dùng. Người dùng không cần quan tâm đến việc mua sắm, cài đặt phần cứng hoặc phần mềm đắt tiền; thay vào đó, tất cả được “đóng gói” sẵn trong hạ tầng đám mây của nhà cung cấp dịch vụ.
Cách thức hoạt động của điện toán đám mây
Điện toán đám mây hoạt động dựa trên một mạng lưới máy chủ đặt tại các trung tâm dữ liệu tập trung. Các trung tâm này gồm rất nhiều máy chủ mạnh mẽ và thiết bị lưu trữ, được kết nối qua mạng Internet tốc độ cao. Nhà cung cấp dịch vụ đám mây chịu trách nhiệm quản lý toàn bộ hạ tầng vật lý (máy chủ, thiết bị lưu trữ, hệ thống mạng) và đảm bảo hệ thống luôn hoạt động ổn định. Công nghệ ảo hóa cho phép chia nhỏ các máy chủ vật lý thành nhiều máy chủ ảo riêng biệt, mỗi máy chủ ảo có thể phục vụ cho một hoặc nhiều người dùng cùng lúc mà không ảnh hưởng lẫn nhau.
Khi có nhu cầu, người dùng đăng ký và lựa chọn gói dịch vụ phù hợp. Kết nối Internet đóng vai trò tối quan trọng để trao đổi dữ liệu giữa người dùng và đám mây. Mọi thao tác như xử lý tập tin, chạy ứng dụng hay lưu trữ dữ liệu đều diễn ra trên máy chủ từ xa, sau đó kết quả được truyền về thiết bị của người dùng. Tài nguyên điện toán như CPU, bộ nhớ, lưu trữ đều có thể được mở rộng hoặc thu hẹp một cách linh hoạt theo yêu cầu. Để đảm bảo an toàn và ổn định, các nhà cung cấp thường có nhiều trung tâm dữ liệu phân tán, với hệ thống sao lưu và dự phòng dữ liệu. Chính vì vậy, dữ liệu được lưu trên đám mây thường được bảo vệ tốt và luôn có sẵn khi cần.
Lợi ích của điện toán đám mây
Điện toán đám mây đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp. Trước hết, đây là giải pháp kinh tế khi chi phí đầu tư ban đầu được giảm đáng kể. Thay vì phải mua phần cứng đắt tiền và xây dựng hệ thống máy chủ riêng, cơ quan hoặc doanh nghiệp chỉ cần thuê dịch vụ điện toán từ nhà cung cấp. Chính sách dịch vụ trả tiền theo mức sử dụng giúp tiết kiệm ngân sách: Người dùng chỉ thanh toán cho tài nguyên đã sử dụng, không tốn chi phí duy trì hệ thống khi nhu cầu giảm. Ngoài ra, khả năng mở rộng quy mô linh hoạt cũng là một điểm mạnh. Khi khối lượng công việc hoặc số người dùng tăng lên, đơn vị cung cấp dịch vụ có thể bổ sung ngay tài nguyên để đáp ứng kịp thời nhu cầu mà không cần người dùng phải nâng cấp thiết bị tại chỗ. Ngược lại, khi nhu cầu giảm, dịch vụ cũng có thể thu hẹp lại và tiết kiệm chi phí.
Điện toán đám mây còn giúp nâng cao khả năng hợp tác và chia sẻ dữ liệu nhờ việc tất cả dữ liệu và ứng dụng được lưu trên đám mây có thể được truy cập đồng thời bởi nhiều người dùng ở các địa điểm khác nhau. Chỉ cần kết nối Internet, người dùng có thể làm việc, chia sẻ và cập nhật thông tin một cách nhanh chóng trên điện thoại, máy tính hoặc các thiết bị khác. Điểm cộng nữa là việc cập nhật và bảo trì phần mềm được thực hiện bởi nhà cung cấp dịch vụ, giúp đơn vị sử dụng tiết kiệm thời gian và công sức. Ngoài ra, dữ liệu trên đám mây thường được sao lưu và bảo vệ an toàn hơn so với lưu trữ cục bộ, giảm rủi ro mất mát khi máy tính hoặc ổ cứng hỏng. Tất cả những lợi ích này khiến điện toán đám mây ngày càng được áp dụng rộng rãi, trở thành nền tảng quan trọng cho nhiều hoạt động số hóa của các cơ quan, đơn vị.
Ứng dụng và triển vọng của điện toán đám mây
Điện toán đám mây đã trở nên gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Nhiều người sử dụng email, lưu trữ ảnh trực tuyến hay chia sẻ tệp tin qua mạng Internet đều đang khai thác dịch vụ đám mây dù có thể không để ý. Đơn cử, khi gửi thư điện tử hoặc lưu dữ liệu trên Google Drive, việc quản lý và vận hành hạ tầng đều do nhà cung cấp đảm nhận. Trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đám mây giúp họ tiếp cận các ứng dụng quản lý, lưu trữ mà trước đây chỉ những doanh nghiệp lớn mới có khả năng sử dụng. Nhiều tổ chức chỉ cần mua gói máy chủ ảo trong nước để vận hành phần mềm kế toán, phần mềm quản lý, mà không phải xây dựng hạ tầng riêng.
Các cơ quan công quyền cũng đang đẩy mạnh ứng dụng đám mây để cung cấp dịch vụ công trực tuyến, từ khai báo thuế, giấy tờ hành chính đến phục vụ công tác điều tra nghiên cứu. Hơn nữa, giáo dục trực tuyến, y tế từ xa và nhiều lĩnh vực khác đều được mở rộng khi có dịch vụ đám mây hỗ trợ. Chỉ cần có Internet, học sinh có thể học từ xa, người bệnh có thể tư vấn khám online; dữ liệu được lưu trữ an toàn trên đám mây. Đây là một nền tảng công nghệ quan trọng, góp phần đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, thu hẹp khoảng cách công nghệ giữa các vùng miền, nâng cao hiệu quả quản lý, phục vụ công việc và đời sống của nhân dân.
Thái Bình