TP.HCM đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý đô thị, trong đó dữ liệu không gian địa lý giữ vai trò quan trọng để hỗ trợ ra quyết định và hoạch định chính sách. Nhằm nâng cao hiệu quả khai thác cũng như chia sẻ dữ liệu, thành phố đã triển khai xây dựng hệ thống metadata cho kho dữ liệu địa lý, qua đó tạo bước tiến quan trọng trong việc chuẩn hóa quản trị dữ liệu và hướng tới mục tiêu vận hành đô thị thông minh.
Tìm kiếm, truy cập dữ liệu GIS có thông tin metadata
Theo Trung tâm Ứng dụng Hệ thống thông tin địa lý TP.HCM (HCMGIS), kho dữ liệu địa lý của thành phố hiện có hơn 80 lớp dữ liệu khác nhau, bao gồm nhiều lĩnh vực như hạ tầng kỹ thuật, giáo dục, y tế, văn hóa, du lịch, tài nguyên và môi trường. Đây là nguồn dữ liệu có quy mô lớn và đa dạng, phục vụ cho công tác quản lý của nhiều sở ngành, đơn vị cũng như nhu cầu khai thác của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc tìm kiếm và truy xuất thông tin trong kho dữ liệu khối lượng lớn như vậy thường gặp khó khăn, đòi hỏi cần có một cơ chế tổ chức và quản lý khoa học.
Metadata, hay còn gọi là siêu dữ liệu, được xem như công cụ giải quyết vấn đề này. Về bản chất, metadata cung cấp thông tin mô tả về dữ liệu, bao gồm nguồn gốc, chất lượng, định dạng, cách thức sử dụng và các thông tin tham chiếu cần thiết. Khi áp dụng vào kho dữ liệu địa lý, metadata giúp người dùng dễ dàng hiểu rõ bản chất dữ liệu trước khi khai thác, đồng thời hỗ trợ việc phân loại, quản lý, chia sẻ và sử dụng một cách chính xác và hiệu quả.
Ông Nguyễn Tùng Cương, đại diện nhóm triển khai hệ thống tại HCMGIS, cho biết việc xây dựng metadata cho kho dữ liệu địa lý mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Người dùng có thể nhanh chóng xác định được lớp dữ liệu mình cần dựa trên các tiêu chí truy vấn rõ ràng, thay vì phải dò tìm thủ công. Khi dữ liệu có nguồn gốc và chất lượng minh bạch, quá trình phân tích, đánh giá và ra quyết định sẽ đáng tin cậy hơn. Việc chia sẻ dữ liệu giữa các đơn vị cũng được thực hiện thuận lợi, tránh tình trạng trùng lặp hay sai lệch thông tin.
Đại diện nhóm nghiên cứu báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ
Quá trình triển khai hệ thống metadata được thiết kế với các chức năng chính như quản trị hệ thống, quản lý thông tin nhận dạng, kiểm soát chất lượng dữ liệu, cung cấp tham chiếu không gian, quản lý nội dung và hỗ trợ phân phối dữ liệu. Công cụ hỗ trợ được phát triển có giao diện thân thiện, cho phép người dùng thao tác trực quan và được phân quyền theo từng nhóm đối tượng, nhờ vậy đảm bảo an toàn thông tin nhưng vẫn tạo điều kiện khai thác linh hoạt.
Việc đưa metadata vào vận hành cũng đặt ra một số thách thức, đặc biệt khi xử lý những dữ liệu cũ hoặc định dạng chưa đầy đủ. Để khắc phục, HCMGIS đã xây dựng quy trình kỹ thuật và hướng dẫn chi tiết nhằm cập nhật, hoàn thiện siêu dữ liệu thường xuyên. Đây là công việc đòi hỏi sự phối hợp của nhiều đơn vị, bởi chỉ khi dữ liệu được cập nhật đồng bộ và chuẩn hóa thì metadata mới phát huy được tối đa hiệu quả.
Trong bối cảnh TP.HCM đang hướng tới mô hình đô thị thông minh, hệ thống metadata cho kho dữ liệu địa lý được kỳ vọng trở thành nền tảng quan trọng cho nhiều ứng dụng công nghệ. Khi dữ liệu được chuẩn hóa, thành phố có thể khai thác phục vụ các lĩnh vực như quản lý quy hoạch, phát triển hạ tầng, theo dõi môi trường, quản lý y tế, giám sát thiên tai, thậm chí hỗ trợ các ứng dụng trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu. Đây là tiền đề để mở rộng tích hợp kho dữ liệu vào hệ thống điều hành đô thị thông minh trong tương lai.
Theo các chuyên gia, việc xây dựng metadata không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là bước đi mang tính chiến lược trong quản trị dữ liệu lớn. Khi dữ liệu được tổ chức khoa học và minh bạch, quá trình khai thác sẽ tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả làm việc và giảm chi phí quản lý. Đồng thời, metadata giúp củng cố niềm tin của người dùng vào tính chính xác và độ tin cậy của dữ liệu, từ đó khuyến khích việc sử dụng rộng rãi hơn trong các hoạt động nghiên cứu, sản xuất và quản lý.
Với hơn 80 lớp dữ liệu hiện có, việc đưa metadata vào vận hành không chỉ giải quyết nhu cầu nội bộ mà còn mở đường cho hợp tác và chia sẻ dữ liệu giữa các đơn vị trong và ngoài thành phố. Khi hệ thống đi vào ổn định, TP.HCM sẽ có nền tảng dữ liệu không gian vững chắc để phục vụ lâu dài, góp phần hiện đại hóa công tác quản lý đô thị và nâng cao chất lượng phục vụ người dân.
Từ bước đi này, thành phố kỳ vọng sẽ xây dựng được hệ sinh thái dữ liệu thông minh, trong đó mọi thông tin được quản lý minh bạch, kết nối đồng bộ và phục vụ thiết thực cho quá trình phát triển bền vững. Hệ thống metadata chính là công cụ để biến kho dữ liệu địa lý khổng lồ của TP.HCM thành nguồn tài nguyên số hiệu quả, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu chuyển đổi số toàn diện của thành phố trong giai đoạn tới.
Thủy Long