Ngày 13/10, ông Trump đã có chuyến thăm chớp nhoáng tới Israel và phát biểu tại quốc hội nước này, trước khi lên đường đến Ai Cập để tham dự hội nghị thượng đỉnh về hòa bình Dải Gaza. Tại đây, ông cùng các lãnh đạo Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ đã ký tuyên bố chung với tư cách là những bên bảo lãnh cho thỏa thuận Dải Gaza.
"Đây là một ngày trọng đại đối với thế giới, một ngày trọng đại đối với Trung Đông", ông Trump phát biểu trước hàng chục lãnh đạo quốc tế tại khu nghỉ dưỡng Sharm el-Sheikh ở Ai Cập.
Sau đó, ông tuyên bố các nhà lãnh đạo đã “đạt được điều mà mọi người đều cho là không thể”. “Cuối cùng, chúng ta đã có hòa bình ở Trung Đông”, Tổng thống Trump nhấn mạnh.
Các bên ký thỏa thuận cam kết “theo đuổi một tầm nhìn toàn diện về hòa bình, an ninh và thịnh vượng chung trong khu vực”, đồng thời hoan nghênh "những tiến bộ đạt được trong việc thiết lập các thỏa thuận hòa bình toàn diện và lâu dài ở Dải Gaza".
Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố thỏa thuận mà ông và các lãnh đạo quốc tế khác đặt bút ký. (Ảnh: Reuters)
Chuyến thăm Trung Đông của Tổng thống Trump nhằm mục đích tôn vinh vai trò của ông trong việc làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin tuần trước, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần đàm phán. Trong số đó là việc Hamas từ chối giải giáp vũ khí và việc Israel không cam kết rút quân hoàn toàn khỏi Dải Gaza.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ đã nhiều lần bày tỏ sự tin tưởng lệnh ngừng bắn sẽ được duy trì. Ông phát biểu tại cuộc gặp với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi ở Sharm el-Sheikh, rằng các cuộc đàm phán về các bước tiếp theo của kế hoạch đã “bắt đầu, theo như chúng tôi biết”.
Ông Trump cũng đã có cuộc gặp ngắn với Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas tại hội nghị ở Ai Cập, trước khi rời đi vào buổi tối.
Bỏ ngỏ giải pháp hai nhà nước
Phát biểu trước Quốc hội Israel và tại Ai Cập hôm 13/10, ông Trump không đề cập đến mục tiêu cuối cùng mà nhiều nhà lãnh đạo phương Tây và Ả-rập theo đuổi - một giải pháp hai nhà nước, công nhận Palestine là nhà nước độc lập. Thỏa thuận mà ông Trump cùng các lãnh đạo quốc tế đặt bút ký cũng không đề cập đến vấn đề này.
Tại Israel, ông Trump nói: "Trọng tâm chung của người dân Dải Gaza phải là khôi phục các nền tảng cơ bản của sự ổn định, an toàn, phẩm giá, phát triển kinh tế để cuối cùng họ có thể có được cuộc sống tốt đẹp hơn”.
Sau đó tại Ai Cập, ông Trump nói: "Tất cả chúng ta đều đồng ý rằng việc hỗ trợ Dải Gaza phải được thực hiện để nâng cao đời sống của người dân, nhưng chúng tôi không muốn tài trợ cho bất cứ điều gì liên quan đến đổ máu, thù hận hay khủng bố, như đã từng xảy ra trong quá khứ."
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas. (Ảnh: Reuters)
Phát biểu của Tổng thống Mỹ Trump trái ngược hoàn toàn với phát biểu của Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi.
Ông Sisi nhấn mạnh về một Nhà nước Palestine trong bài phát biểu tại Sharm-el-Sheikh, nói rằng: "Tôi xin nhắc lại sự ủng hộ và mong muốn của chúng tôi đối với việc thực hiện kế hoạch này, tạo ra nền tảng chính trị thiết yếu cho việc thực hiện giải pháp hai nhà nước”.
Đồng quan điểm, Quốc vương Abdullah II của Jordan cảnh báo, Trung Đông sẽ bị xóa sổ trừ khi có một tiến trình hòa bình dẫn đến một nhà nước Palestine. "Nếu chúng ta không giải quyết vấn đề này," Quốc vương Abdullah nói, "nếu chúng ta không tìm thấy tương lai cho người Israel và người Palestine, cũng như mối quan hệ giữa thế giới Ả-Rập và Hồi giáo với Israel, chúng ta sẽ bị xóa sổ".
Quốc vương Abdullah cho biết, khu vực này đã chứng kiến nhiều nỗ lực hòa bình thất bại. Do đó, việc thực hiện giải pháp hai nhà nước - thành lập Nhà nước Palestine độc lập ở Bờ Tây và Dải Gaza, bên cạnh Israel - là câu trả lời duy nhất.
"Tôi hy vọng chúng ta có thể đưa mọi việc trở lại như cũ, nhưng phải có lộ trình chính trị, bởi vì nếu chúng ta không giải quyết được vấn đề này, chúng ta sẽ lại phải đối mặt với nó một lần nữa", nhà vua nói.
Hiện chưa có tín hiệu rõ ràng nào về những gì sẽ xảy ra sau khi Hamas và Israel hoàn tất trao đổi con tin, tù binh.
Dan Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel và là thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương nhận định: "Khả năng thành công của giai đoạn hai phụ thuộc vào việc giải trừ vũ khí của Hamas và việc loại bỏ tổ chức này khỏi hệ thống quyền lực ở Dải Gaza. Nhưng điều quan trọng nhất là Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ nói riêng, cùng các quốc gia khác có ảnh hưởng nhất định với Hamas, phải tận dụng tầm ảnh hưởng của họ một cách hiệu quả, như họ đã làm trong ba tuần qua, để buộc Hamas thực hiện các bước đi hướng tới giải trừ vũ khí, thậm chí có thể trục xuất một số thủ lĩnh và chiến binh của họ".
Đại diện của cả Israel và Hamas đều không tham dự hội nghị của ông Trump tại Ai Cập.
Toàn văn thỏa thuận được ký kết tại Ai Cập
"Chúng tôi tìm kiếm sự khoan dung, phẩm giá và cơ hội bình đẳng cho mọi người, đảm bảo khu vực này là nơi tất cả mọi người có thể theo đuổi khát vọng hòa bình, an ninh và thịnh vượng kinh tế, bất kể chủng tộc, tín ngưỡng hay sắc tộc", trích văn bản.
"Chúng tôi theo đuổi một tầm nhìn toàn diện về hòa bình, an ninh và thịnh vượng chung trong khu vực, dựa trên các nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau và cùng chia sẻ vận mệnh".
"Với tinh thần này, chúng tôi hoan nghênh những tiến bộ đạt được trong việc thiết lập các thỏa thuận hòa bình toàn diện và lâu dài tại Dải Gaza, cũng như mối quan hệ hữu nghị và cùng có lợi giữa Israel và các nước láng giềng trong khu vực", văn bản viết. "Chúng tôi cam kết hợp tác để thực hiện và duy trì di sản này, xây dựng nền tảng thể chế để các thế hệ tương lai có thể cùng nhau phát triển trong hòa bình."
Văn bản kết luận: "Chúng tôi cam kết vì một tương lai hòa bình lâu dài."
Minh Hạnh