Điều gì đang xảy ra với tảng băng trôi lớn và kỳ thú nhất thế giới có diện tích 4.000 km²?

10 giờ trướcBài gốc

Từng được xem là tảng băng trôi lớn và kỳ thú nhất thế giới, A23a giờ đây có thể sớm tan biến giữa đại dương bao la. Khi tách ra khỏi Nam Cực, tảng băng này có diện tích khoảng 4.000 km², tương đương gấp đôi diện tích của London, thành phố lớn nhất Tây Âu tính theo diện tích đất liền. A23a được tách ra từ thềm băng Filchner-Ronne của Nam Cực vào năm 1986, sau đó mắc kẹt dưới đáy biển Weddell suốt hơn 30 năm, trước khi bắt đầu hành trình trôi dạt ra đại dương.

Tổ chức Khảo sát Nam Cực của Anh (British Antarctic Survey – BAS) đã theo dõi tảng băng khổng lồ này suốt nhiều năm và mới đây thông báo trên nền tảng Bluesky rằng A23a đang “tan rã nhanh chóng” thành nhiều khối băng khổng lồ sau khi bắt đầu trôi dạt về phía Bắc. Theo nhà hải dương học Andrew Meijers của BAS, khối băng khổng lồ này đã vỡ thành nhiều phần lớn, mỗi phần có kích thước tương đương một tảng băng trôi độc lập. Ông cho biết, khi mùa Xuân đến ở Nam bán cầu, A23a nhiều khả năng sẽ tiếp tục tan vỡ thành những mảnh nhỏ đến mức không thể theo dõi được nữa, và cuối cùng sẽ tan chảy hoàn toàn.

Andrew Meijers cho biết, tảng băng khổng lồ A23a đã co lại đáng kể và đánh mất danh hiệu “tảng băng trôi lớn nhất thế giới” vào tay D15A, một tảng băng nằm gần trạm nghiên cứu của Úc. Ông chia sẻ: “Những tảng băng có kích thước như vậy là cực kỳ hiếm. Trong khoảng 5 năm qua, chỉ có hai tảng băng có quy mô tương tự xuất hiện ở khu vực này, và trước đó cũng chỉ thỉnh thoảng mới ghi nhận được”.

Meijers dự đoán quá trình tan rã của A23a sẽ diễn ra nhanh hơn nữa, bởi từ khi bắt đầu trôi ra khỏi Biển Weddell vào đầu năm 2024, tảng băng đã tan chảy nhanh hơn do hiện đang nằm trong vùng nước có nhiệt độ cao hơn mức đóng băng rất nhiều. Ông cho biết A23a đang lặp lại số phận của nhiều “núi băng khổng lồ” khác. Vào tháng 3/2025, A23a đã mắc cạn gần đảo cận Nam Cực South Georgia, một sự kiện mà các chuyên gia coi là dấu hiệu khởi đầu cho sự biến mất của nó.

Nhà nghiên cứu Daniela Jansen (Viện Alfred Wegener, Trung tâm Nghiên cứu Hải dương và Địa cực Helmholtz, Đức), giải thích: “Điều đặc biệt ở A23a là tuổi thọ của nó”. Bà cho biết, sau khi tách ra khỏi thềm băng vào năm 1986 trong quá trình gọi là “vỡ băng” (iceberg calving), A23a đã neo lại trong vùng nước lạnh và yên tĩnh, nhờ vậy tồn tại được lâu hơn hầu hết các tảng băng khác. Sau chuyến thám hiểm vào năm 2023, Andrew Meijers mô tả: “Nó trông như một bức tường khổng lồ trồi lên khỏi mặt biển, kéo dài từ chân trời bên này sang bên kia. Một số phần đã bị sóng và nước tan bào mòn, tạo nên những vết lõm sâu và gồ ghề”.Nhà nghiên cứu Geraint Tarling, cũng thuộc BAS, cảnh báo rằng lượng nước ngọt lạnh từ tảng băng tan chảy có thể ảnh hưởng đáng kể đến các hệ sinh thái dưới đáy biển trong khu vực. Ông nhấn mạnh, hiểu rõ những biến đổi này là điều cực kỳ quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh các hiện tượng tương tự có thể xảy ra thường xuyên hơn do biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, một câu hỏi đặt ra là: liệu sự tan rã của A23a có hoàn toàn do hiện tượng nóng lên toàn cầu, hay chỉ là một phần của quy luật tự nhiên?

Theo nghiên cứu Daniela Jansen, “hiện tượng vỡ băng” là một quá trình tự nhiên trong chu kỳ hình thành và vận động của các khối băng Nam Cực. Thông thường, các tảng băng trôi tách ra từ những dòng sông băng đổ ra biển hoặc từ các thềm băng nổi. Bà giải thích thêm: “Sự ấm lên của đại dương và khí quyển có thể khiến các thềm băng trở nên mất ổn định và tan rã hoàn toàn”. Hiện tượng này đã được quan sát thấy ở bán đảo Nam Cực vào cuối thập niên 1990 và đầu những năm 2000: "Khi đó, băng trên đất liền có thể trôi ra biển nhanh hơn, góp phần làm mực nước biển dâng cao. Còn khi một tảng băng nổi tan chảy, mực nước biển sẽ không thay đổi”. Theo khảo sát của BAS, những “ngọn núi băng khổng lồ” như A23a quá hiếm để có thể theo dõi sự thay đổi một cách có hệ thống

Tuy nhiên, Meijers cho biết, chúng ta đã biết rằng, các thềm băng đã mất vĩnh viễn khoảng 6.000 tỷ tấn băng kể từ năm 1997, chủ yếu do sự gia tăng hình thành các tảng băng trôi, và một lượng tương tự do tốc độ tan chảy tăng lên trong cùng giai đoạn. Sự thay đổi trong tuần hoàn đại dương và dòng nước ấm xâm nhập vào các thềm băng có lẽ là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này. Meijers nhấn mạnh rằng, sự tan chảy của các sông băng, đặc biệt là ở Nam Cực, sẽ chắc chắn dẫn đến mực nước biển dâng thêm khoảng hai mét. Tuy nhiên, thời điểm xảy ra điều đó còn phụ thuộc vào lượng khí nhà kính mà con người tiếp tục thải ra.

Ông cũng lưu ý rằng, vẫn còn nhiều bất định lớn về mức độ tan chảy sẽ ảnh hưởng thế nào đến mực nước biển, bởi các yếu tố vật lý phức tạp của thềm băng và những phản ứng dây chuyền có thể xảy ra trong đại dương khiến kịch bản mực nước biển dâng hơn 15 mét trong vài thế kỷ tới do băng Nam Cực tan “không thể bị loại trừ”.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/dieu-gi-dang-xay-ra-voi-tang-bang-troi-lon-va-ky-thu-nhat-the-gioi-co-dien-tich-4000-km-post1793792.tpo