Điều hòa, rèm cửa: Tài sản công hay gánh nặng 'đổ đồng' đầu năm học?

5 giờ trướcBài gốc

Mệt mỏi vì "quyên tặng" lặp lại

Tình trạng lạm thu trong giáo dục dưới danh nghĩa xã hội hóa đang gây ra nhiều bức xúc trong dư luận, đặc biệt vào đầu năm học. Nhiều phụ huynh bày tỏ lo ngại về sự minh bạch trong quản lý tài sản công khi các khoản đóng góp vô lý liên tiếp xuất hiện. Câu chuyện này không chỉ là vấn đề tài chính mà còn phản ánh sự cần thiết phải cải cách trong ngành giáo dục.

Chị Đặng Thị Thùy Linh, một phụ huynh tại Hà Nội chia sẻ: "Các loại cơ sở vật chất (CSVC) như điều hòa, rèm cửa, tivi... đều là các khoản thu riêng theo thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh, không mang tính bắt buộc. Tuy nhiên, trên thực tế, nếu phụ huynh muốn con không bị nắng, không bị chói mắt hay được ngồi mát về mùa hè, ấm về mùa đông, thì phải 'tự nguyện' đóng góp để mua và xin ý kiến nhà trường để lắp. Điều này khiến phụ huynh không thể không đóng. Thậm chí, lớp con trai tôi ra trường đã quyên tặng lại rèm cửa, hai điều hòa, tivi, máy chiếu còn rất mới. Nhưng chỉ tháng này, khi họp phụ huynh lớp mới vẫn phải họp bàn để mua sắm lại. Vậy những thiết bị chúng tôi quyên tặng đã đi đâu, hay chất lượng sử dụng kém đến mức không thể dùng tiếp được?".

Một buổi họp phụ huynh đầu năm học. Ảnh minh họa.

Một phụ huynh khác thẳng thắn bày tỏ: "Đây là tình trạng kéo dài nhiều năm. Thực tế cho thấy, các khoản đóng góp được gọi là 'xã hội hóa' đã bị 'cào bằng', trở thành gánh nặng tài chính bắt buộc mà mọi gia đình có con em đi học đều phải gánh chịu. Người dân dùng điều hòa, tivi cả chục năm vẫn tốt, sao điều hòa ở trường học năm nào cũng thấy mua"?

Thực trạng này không chỉ gây tổn hại về kinh tế mà còn làm xói mòn niềm tin của phụ huynh vào tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài sản tại các cơ sở giáo dục công lập.

Chuyên gia cảnh báo rủi ro hình sự từ biến tướng xã hội hóa giáo dục

Vấn đề cốt lõi là sự mâu thuẫn giữa quy định cấm vận động học sinh mua CSVC và thực tế thu chi tại trường học. Chị Nguyễn Thị Mai, phụ huynh có con năm nay vào lớp 1 thắc mắc: "Tôi cứ nghĩ điều hòa, rèm cửa... rõ ràng thuộc nhóm tài sản công và phải được cấp phát hoặc mua sắm từ ngân sách nhà nước chứ?".

Để làm rõ bản chất của vấn đề lạm thu núp bóng xã hội hóa này, TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng phân tích: "Việc nhà trường thường xuyên vận động phụ huynh mua sắm các thiết bị cơ bản là hành vi biến tướng của chủ trương xã hội hóa. Xã hội hóa phải là sự đóng góp tự nguyện, không mang tính bắt buộc. Những thiết bị này là tài sản cố định, việc mua mới liên tục cho thấy có vấn đề nghiêm trọng trong công tác quản lý, bảo trì và thanh lý tài sản tại trường".

Về khía cạnh pháp lý, luật sư Nguyễn Hoài Nam – Công ty TNHH Bamboo Star nhấn mạnh vấn đề lạm thu trong giáo dục luôn là điểm nóng. Luật sư khẳng định các khoản thu chi phải dựa trên hệ thống pháp lý chặt chẽ. Nếu nhà trường tự ý đặt ra các khoản thu ngoài danh mục, không được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và không có sự đồng thuận thực sự của phụ huynh, thì hành vi đó là vi phạm. Ông cảnh báo một số trường lợi dụng danh nghĩa "tự nguyện" để đưa ra các khoản đóng góp, nhưng trên thực tế nhiều phụ huynh phản ánh rằng "tự nguyện nhưng bắt buộc phải đóng".

Luật sư Nam lưu ý, nếu hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây thiệt hại từ 10 triệu đồng trở lên, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 356 Bộ luật Hình sự. Đặc biệt, theo Thông tư 55/2011 của Bộ GD&ĐT, Ban đại diện cha mẹ học sinh bị cấm thu tới 10 khoản, trong đó có chi phí mua sắm thiết bị, máy móc, đồ dùng dạy học cho nhà trường, càng cho thấy việc huy động mua sắm điều hòa, tivi qua kênh này là trái quy định.

Chấm dứt lạm thu bằng minh bạch và quản lý chặt chẽ

Để chấm dứt "vòng lặp đóng góp" và chấn chỉnh tình trạng lạm thu, nhiều chuyên gia và phụ huynh đều đồng nhất yêu cầu sự vào cuộc quyết liệt từ cơ quan quản lý.

PGS.TS Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhấn mạnh: Hiệu quả của chính sách miễn học phí sẽ khó phát huy trọn vẹn nếu phụ huynh vẫn phải gánh thêm những khoản thu không chính thức. \Ông khẳng định: "Để đảm bảo công bằng, minh bạch và hướng đến mục tiêu giáo dục đúng đắn, tất cả khoản thu bắt buộc cần được quản lý qua hệ thống của nhà trường". Ông đề xuất nhà trường nên công bố các khoản thu ngay từ cuối năm học trước để phụ huynh chủ động.

TS Ngô Xuân Điệp, Giảng viên môn tâm lý học Trường ĐH khoa học xã hội và Nhân văn - ĐH Quốc gia TP.HCM bổ sung: Cần một hệ thống các khoản thu được minh bạch hóa. Các khoản thu tự nguyện phải được giới hạn về mức trần đóng góp và dựa trên sự tự nguyện thực chất. Nhà trường phải chịu trách nhiệm với tất cả các khoản thu và phải "tuýt còi" những trường hợp phụ huynh tự ý lấy danh nghĩa ban đại diện để thu tiền ngoài quy định.

Dưới góc độ pháp lý và thực tiễn, Luật sư Hoài Nam đề xuất cơ quan thanh tra, kiểm toán cần thực hiện thanh tra đột xuất việc quản lý, sử dụng và thanh lý các tài sản có nguồn gốc từ xã hội hóa; đồng thời, cần có văn bản quy định nghĩa rõ ràng và có tiêu chí đo lường cụm từ "tự nguyện".

Về phía phụ huynh, anh Nguyễn Phú Thanh – phụ huynh có 3 con đang học phổ thông kiến nghị Nhà nước nên xem xét tính toán đầy đủ chi phí trang bị CSVC cơ bản vào tổng mức đầu tư công cho các công trình trường học mới ngay từ đầu, và Nhà trường phải công khai danh mục tài sản của từng lớp/khu vực cùng kế hoạch bảo trì định kỳ.

"Chỉ khi tính minh bạch được đặt lên hàng đầu và quy định được thực thi nghiêm túc, phụ huynh mới được giải thoát khỏi gánh nặng của 'vòng lặp đóng góp' kéo dài nhiều năm qua. Các cơ quan thanh tra cần nhanh chóng vào cuộc để xác minh, xử lý kịp thời, tránh tạo dư luận xấu", anh Thanh đề xuất.

Những khoản nhà trường và Ban đại diện cha mẹ học sinh không được phép thu

Để bảo đảm quyền lợi và tính công bằng, phụ huynh cần nắm rõ các quy định cấm thu. Theo định hướng chung, từ năm học 2025 - 2026, học phí và tiền học thêm là hai khoản trường học không được phép thu của học sinh.

Đặc biệt, theo Thông tư 55/2011 của Bộ GD&ĐT, Ban đại diện cha mẹ học sinh không được phép vận động, thu các khoản sau: Các khoản thu không đảm bảo tính tự nguyện; tiền bảo vệ cơ sở vật chất, an ninh; chi phí trông giữ phương tiện của học sinh; tiền vệ sinh lớp học, trường học; tiền khen thưởng cán bộ, giáo viên, nhân viên; kinh phí mua sắm thiết bị, máy móc, đồ dùng dạy học cho nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng công trình trường học; các khoản đóng góp để chi cho hoạt động không trực tiếp phục vụ học sinh; và bất kỳ khoản thu nào khác trái quy định của pháp luật.

Đỗ Vi

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/dieu-hoa-rem-cua-tai-san-cong-hay-ganh-nang-do-dong-dau-nam-hoc-16925092916245103.htm