Lực lượng Vệ binh Quốc gia California đứng gác khi cuộc biểu tình phản đối chiến dịch truy quét người nhập cư liên bang diễn ra bên ngoài tòa nhà liên bang tại Los Angeles, California, Mỹ ngày 8/6. Ảnh: Reuters.
Quân đội Mỹ sẽ tạm thời triển khai khoảng 700 lính thủy đánh bộ tới Los Angeles cho đến khi lực lượng Vệ binh Quốc gia có thể tới nơi, đánh dấu một bước leo thang mới trong phản ứng của Tổng thống Donald Trump trước các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư cứng rắn của ông.
Bộ Chỉ huy phía Bắc (US Northern Command) cho biết một tiểu đoàn lính thủy đánh bộ sẽ được cử đến để bảo vệ các cơ sở và nhân sự liên bang cho đến khi lực lượng Vệ binh Quốc gia có mặt. Theo một quan chức Mỹ giấu tên, chính quyền Trump hiện vẫn chưa viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn (Insurrection Act), vốn cho phép quân đội trực tiếp tham gia thực thi pháp luật trong dân sự.
Căng thẳng leo thang từ khi ông Trump kích hoạt lực lượng Vệ binh Quốc gia hôm 7/6 – hành động mà các nghị sĩ Dân chủ gọi là “sự khiêu khích không cần thiết” – sau khi làn sóng biểu tình nổ ra để phản đối các đợt truy quét nhập cư ở Nam California. Đây được xem là điểm nóng lớn nhất trong chiến dịch trục xuất người nhập cư bất hợp pháp của chính quyền Trump.
Ông Trump phát biểu hôm 9/6 rằng ông “không còn lựa chọn nào khác” ngoài việc ra lệnh triển khai quân để ngăn tình trạng bạo lực vượt khỏi tầm kiểm soát. Ông cũng ủng hộ đề xuất từ “Sa hoàng biên giới” của mình, ông Tom Homan, rằng nên bắt giữ Thống đốc California Gavin Newsom, sau khi ông Newsom tuyên bố California sẽ kiện chính phủ liên bang nhằm ngăn chặn việc điều động Vệ binh Quốc gia.
Chính quyền Trump cho rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden đã để quá nhiều người nhập cư tràn vào, và các thành phố do đảng Dân chủ kiểm soát như Los Angeles đang cản trở quá trình trục xuất. Biểu tình trên đường phố vẫn tiếp diễn kể từ thứ Sáu, khi các nhà hoạt động đụng độ với cảnh sát trưởng địa phương.
Hôm đầu tuần, hàng trăm người biểu tình tụ tập bên ngoài trung tâm giam giữ ở trung tâm thành phố, nơi giam giữ những người nhập cư, và ở nhiều địa điểm khác. Trong khi lực lượng cảnh sát dày đặc hiện diện, người biểu tình giơ biểu ngữ phản đối chính quyền Trump và ban nhạc chơi nhạc Mexico.
Các cuộc biểu tình bổ sung được lên kế hoạch tại hơn một chục thành phố khác, bao gồm Atlanta, Boston, Chicago, New York và San Francisco. Vấn đề đang gây tranh cãi là liệu việc sử dụng lực lượng quân sự – Vệ binh Quốc gia hay Thủy quân lục chiến – có cần thiết hay không. Các lãnh đạo Cộng hòa cho rằng đó là cần thiết, còn phía Dân chủ gọi đây là sự lạm quyền nguy hiểm của Tổng thống.
Lính thủy đánh bộ Mỹ từng được triển khai trong nước trong các thảm họa lớn như bão Katrina và vụ khủng bố 11/9, nhưng việc sử dụng họ trong các tình huống đối phó biểu tình nội địa là vô cùng hiếm.
Ông Trump có thể triển khai Thủy quân lục chiến theo một số điều luật nhất định hoặc theo quyền tổng tư lệnh, nhưng nếu không viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn, họ – cũng như Vệ binh Quốc gia – sẽ bị cấm trực tiếp thực thi pháp luật và chỉ có thể giới hạn ở việc bảo vệ nhân sự và tài sản liên bang.
Lần gần đây nhất mà quân đội Mỹ được sử dụng theo Đạo luật này là năm 1992, khi Thống đốc California lúc đó yêu cầu Tổng thống George H.W. Bush can thiệp sau vụ bạo loạn Los Angeles liên quan đến vụ Rodney King.
Ngay cả trong vai trò hỗ trợ, việc đưa Thủy quân lục chiến vào xử lý biểu tình vẫn chắc chắn sẽ bị phe Dân chủ phản đối mạnh mẽ. “Mức độ leo thang hiện nay là không cần thiết, không chính đáng và chưa từng có tiền lệ”, văn phòng báo chí của Thống đốc Newsom viết trên mạng xã hội X. Tổng chưởng lý California, Rob Bonta, cho biết văn phòng của ông đã đệ đơn kiện.
Luật liên bang cho phép Tổng thống triển khai Vệ binh nếu quốc gia bị xâm lược, có nổi loạn hoặc có nguy cơ nổi loạn, hoặc nếu Tổng thống không thể thực thi luật bằng các lực lượng thông thường.
Đơn kiện của California cáo buộc ông Trump đã vượt quá thẩm quyền và yêu cầu tòa án tuyên bố hành động của ông là trái pháp luật.
Khi trở lại Nhà Trắng hôm đầu tuần này sau một đêm ở trại nghỉ Camp David, ông Trump được hỏi liệu có ủng hộ việc ông Tom Homan bắt giữ ông Newsom không. “Tôi sẽ làm nếu tôi là Tom. Tôi nghĩ ý tưởng đó tuyệt vời”, ông Trump đáp. “Gavin thích sự chú ý, nhưng tôi nghĩ chuyện đó sẽ rất tuyệt”.
Trong tình trạng báo động
Bộ Chỉ huy phía Bắc cho biết 300 thành viên của Vệ binh Quốc gia California đã được triển khai tới ba địa điểm tại khu vực Los Angeles. Bộ An ninh Nội địa Mỹ xác nhận nhiệm vụ của họ là bảo vệ các tòa nhà liên bang.
Hôm đầu tuần, lực lượng an ninh đứng gác tại các giao lộ quanh tòa nhà liên bang Edward R Roybal – nơi đặt trung tâm giam giữ các đối tượng bị bắt giữ bởi ICE ở các khu dân cư của Los Angeles.
Một số binh sĩ Vệ binh Quốc gia đứng tại cổng vào dành cho xe cộ của trung tâm giam giữ. Các bức tường và cửa sổ tòa nhà bị phủ kín bởi những dòng graffiti chống ICE, và các đội đã được huy động để sơn phủ lên những khẩu hiệu này.
Hàng trăm người biểu tình tập trung gần Tòa thị chính Los Angeles để tham gia một cuộc biểu tình ủng hộ lãnh đạo công đoàn bị bắt David Huerta. Họ vẫy biểu ngữ đòi trả tự do cho Huerta và hô vang bằng tiếng Tây Ban Nha: “Chúng ta đều là David Huerta”.
Ông Trump từng cam kết sẽ trục xuất số lượng kỷ lục người nhập cư trái phép và siết chặt biên giới Mỹ - Mexico, giao cho ICE chỉ tiêu bắt giữ ít nhất 3.000 người nhập cư mỗi ngày.
Với đảng Dân chủ – vốn chưa tìm được định hướng kể từ sau khi ông Trump thắng cử vào tháng 11 năm ngoái – các cuộc biểu tình ở Los Angeles trở thành điểm tựa chính trị, giúp họ củng cố lập trường và đối đầu chính sách của Nhà Trắng.
Huyền Chi