Đình Đồng Bồng - Nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử

6 giờ trướcBài gốc

Di tích lịch sử văn hóa quốc gia đình Đồng Bồng ở xã Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa.

Trải qua thời gian cùng nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử nhưng hệ thống di sản sinh thái với “kiệt tác” danh thắng núi Tượng Sơn hùng vĩ được thiên nhiên ban tặng gồm: Hang Chùa, đồi Thánh Tống, rú Lở, dãy núi đá vôi ví như “Vịnh Hạ Long trên cạn”, “Cây tre mắt ngược”... vẫn sừng sững, hiên ngang. Rừng núi hoang sơ ở đây còn “tạc” nên địa điểm mang sắc thái tín ngưỡng tâm linh “Đàn thờ Nguyệt Nga công chúa”, một “Chiến khu Bãi Sậy” lịch sử cách mạng... Hệ thống di sản đặc biệt này được nhà nước quan tâm xếp hạng, đầu tư, cùng với lòng dân đồng thuận đã tu bổ tôn tạo để bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống đương đại. Bản sắc văn hóa dân gian của mỗi làng quê cũng từ đó mà từng bước được phục hồi. Các lễ hội truyền thống tiêu biểu đặc sắc gắn với từng di sản đã và đang được phục dựng, được “thổi hồn” trở nên sống động, hấp dẫn hơn thiết thực đáp ứng nhu cầu nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho Nhân dân ở địa phương.

Trong đa dạng loại hình di tích kiến trúc nghệ thuật và danh thắng được đề cập đến ở Hà Tiến cũ (nay thuộc xã Tống Sơn) là hệ thống đền, đình, chùa, phủ... khá phong phú và dày đặc, được phân bổ tự nhiên trong các khu dân cư. Trong đó, ngôi đình cổ ở làng Đồng Bồng là một di sản đặc sắc, tiêu biểu. Ngôi đình được xây dựng vào đời vua Gia Long thứ 10 năm 1812, với quy mô kết cấu kiến trúc nghệ thuật hoành tráng, là kết quả lao động sáng tạo bởi bàn tay tài hoa của cha ông xưa. Ngôi đình Đồng Bồng không chỉ tự nhiên “lọt” vào vùng thắng tích đẹp đẽ giàu có và thơ mộng mà còn lưu giữ những ký ức đẹp và rất đặc biệt về quá khứ lịch sử cách mạng hào hùng. Không phải ngẫu nhiên mà Đông Các đại học sĩ Nguyễn Bính đưa ra nhận xét: “Ở đây (tức Đồng Bồng) có nhiều núi sông bao bọc ví như rồng bay hổ lượn. Núi không cao mà xinh đẹp trập trùng, sông không rộng mà trong mát, đất không rộng mà bằng phẳng, rừng không to mà màu mỡ...”, quả thật là như vậy!

Tìm hiểu sơ lược về ngôi đình cổ của làng được biết: Đình Đồng Bồng - còn gọi tòa đại đình, hoành tráng tọa lạc trên không gian tổng thể gần 3,5 ngàn m2 gồm đình, sân, ao, khuôn viên. Ngôi đình được kiến trúc 5 gian 2 chái gồm 36 cột trụ làm bằng gỗ tứ thiết sắp đặt thành 4 hàng với 12 cột lớn và 20 cột quân. Ngoài ra còn 4 cột ở hai đầu nối với cột lớn bằng các vì kèo để tạo nên gian chái, ở mái hiên trước có 4 cột làm bằng đá trắng nhạt để đỡ các kẻ bẩy và tàu lá mái... Kiến trúc đình kiểu mái cong, với nhiều mảng điêu khắc kiến trúc tinh xảo; bên trong là những hình trang trí cây cỏ, hoa lá, chim thú... trở thành điểm nhấn đặc biệt ở vùng đất này.

Những ưu thế “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” dần hình thành nên vùng đất Đồng Bồng với nhiều tiềm năng lợi thế. Trong suốt quá trình lịch sử từ xưa đến nay, nơi đây còn lưu giữ mãi những chứng tích lịch sử dưới lòng đất và ở mỗi người. Di chỉ khảo cổ học hang Chùa đã chứng minh rằng: Vùng đất Đồng Bồng có người đến tụ cư từ rất sớm cách nay hàng vạn năm, là một trong các trung tâm dân cư trong suốt mấy ngàn năm. Gần đây, dưới chân núi Tượng Sơn, địa phương phát hiện một số hiện vật hàng ngàn năm liên quan tới thời kỳ Bắc thuộc. Vào thế kỷ XIII, khi kinh lý phương Nam vua Trần Anh Tông (1276-1320) đã dừng chân ở đất Đồng Bồng. Đến thế kỷ XV, vua Lê Thánh Tông (1442-1497), vị vua có công lớn xây dựng vương triều Lê vững mạnh, sau mỗi lần trở về quê hương Lam Kinh bái yết tổ tiên đã đặt chân đến đây du ngoạn vãn cảnh nước biếc, non xanh tức cảnh đề thơ, nét chữ còn hằn sâu trên vách đá. Thời Tây Sơn, người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ (1753-1792) cùng với đại quân thần tốc “nhất dạ hành thiên lý” tiến ra Bắc đánh tan quân xâm lược Mãn Thanh. Điều đặc biệt là, ông đã cùng với đội quân binh hùng tướng mạnh vượt qua vùng đất Đồng Bồng để lập nên phòng tuyến Tam Điệp nổi tiếng ở thế kỷ XVIII. Sang thời Nguyễn, vùng đất Đồng Bồng lại trở thành một hậu phương an toàn và trực tiếp đối với phong trào Cần Vương cứu nước ở đồng bằng và miền núi xứ Thanh.

Những cây cổ thụ trước di tích đình Đồng Bồng luôn nhắc nhớ con cháu phương xa về làng quê mộc mạc, yên bình.

Đặc biệt, đất Đồng Bồng đã chứng kiến những sự kiện lịch sử hào hùng diễn ra dưới mái đình cổ. Những hoạt động phối hợp hỗ trợ với lực lượng tự vệ cứu quốc tập trung đầu tiên của tỉnh tại hang Treo, đồi Ma Màu với những trận chiến đấu oanh liệt quả cảm làm cho quân địch phải khiếp sợ. Rồi vào những ngày đấu tranh sôi nổi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dưới mái đình Đồng Bồng đã diễn ra một cuộc mít tinh lớn, chính thức xóa bỏ vĩnh viễn chế độ áp bức bóc lột của chế độ phong kiến, để thành lập chính quyền dân chủ Nhân dân do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

Trong 9 năm (1945-1954) kháng chiến chống Pháp xâm lược, nhờ có mạng lưới sông lạch, thung lũng ngoắt ngoéo như một trận đồ bát quái vì thế mà Động Bồng trở thành trung tâm đầu não của chiến khu Hòa - Ninh - Thanh với các rừng đồi cây bãi Sậy, đồi cây Ắng, chỗ nào cũng ghi đậm dấu chân của những người lính Cụ Hồ. Cũng từ mái đình Đồng Bồng, tháng 3/1949 đã diễn ra một sự kiện chính trị đi vào lịch sử: Đại hội Đảng bộ huyện Hà Trung lần thứ nhất. Sau đó được sử dụng cho lớp huấn luyện quân sự toàn huyện để chuẩn bị điều kiện về mọi mặt cùng với toàn dân sẵn sàng bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ ở giai đoạn mới. Về sau này, ngôi đình Đồng Bồng còn là địa điểm tổ chức nhiều sự kiện lịch sử chính trị, xã hội của địa phương trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và giai đoạn hiện nay.

Với đặc điểm của vùng đất giàu trầm tích văn hóa cùng hệ thống thắng tích, đình cổ Đồng Bồng, ở làng Đồng Bồng được xếp hạng di tích cấp quốc gia. Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở địa phương, trong những năm qua thực hiện cơ chế “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, đặc biệt chú trọng đẩy mạnh xã hội hóa để huy động sức mạnh tổng hợp tạo thêm nhiều nguồn lực. Vì vậy, việc đầu tư trùng tu tôn tạo để bảo vệ di tích không những đảm bảo tính bền vững mà vẫn giữ được tính nguyên gốc ban đầu của loại hình di tích, từng bước đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đời sống tinh thần cho Nhân dân và phục vụ du khách gần xa.

Bài và ảnh: Lê Như Cương (CTV)

Nguồn Thanh Hóa : https://vhds.baothanhhoa.vn/dinh-dong-bong-nbsp-noi-luu-giu-nhung-gia-tri-van-hoa-lich-su-39314.htm