Đô thị Việt Nam từ truyền thống đến khát vọng xanh

6 giờ trướcBài gốc

Ký ức tàu điện, phố cổ thưa người

Chiều tháng 8, bên con ngõ nhỏ phố Hàng Đào, Hà Nội, bà Nguyễn Thị Minh phe phẩy chiếc quạt giấy ngồi hồi tưởng về những ngày xưa cũ.

Đã ngoài 80 tuổi, nhưng bà vẫn nhớ như in về Hà Nội sau giải phóng. Hà Nội thời ấy khó khăn, phố cổ quanh hồ Hoàn Kiếm chỉ có vài chiếc xe đạp lộc cộc, tiếng tàu điện leng keng vang vọng trên phố Cầu Gỗ.

Đô thị Việt Nam tạo động lực phát triển kinh tế.

Mỗi sáng, bà Minh rảo bước qua phố Hàng Bông, nơi mùi phở thơm lừng từ gánh hàng rong. Hồi đó, một bát phở là "cả giấc mơ".

Đến giai đoạn 1986-1990, Hà Nội bắt đầu đổi thay, bà Minh lúc này đã có chồng và hai con, bà chuyển sang bán xôi ở một khu tập thể. Gánh xôi nhỏ của bà đã nuôi lớn hai đứa con, bà chứng kiến khu tập thể cũ dần được sửa sang, đường sá lúc này đông đúc hơn.

Giai đoạn sau nữa, Hà Nội dần mọc lên những tòa nhà, những con đường đất đỏ được trải nhựa. Tàu điện leng keng dần biến mất, nhường chỗ cho xe máy, ô tô.

Còn tại TP.HCM, ông Lê Văn Quang (cựu chiến binh, 78 tuổi), ngồi bên ly cà phê trên vỉa hè đường Lê Lợi trầm ngâm kể về Sài Gòn sau ngày thống nhất. Năm ấy, ông tròn 28 tuổi, vừa từ chiến trường trở về.

Những con đường Nguyễn Huệ, Đồng Khởi bụi đỏ, lác đác xe lam lạch cạch và xe đạp. Là cựu chiến binh, ông tham gia khôi phục thành phố, từ dọn dẹp đổ nát đến làm việc tại cảng Sài Gòn.

Giai đoạn đổi mới 1986, cả thành phố chuyển mình. Ông Hùng làm công nhân xây dựng, góp sức dựng những tòa nhà đầu tiên trên đường Nguyễn Trãi. Xe lam dần nhường chỗ cho xe máy, rồi ô tô. Chợ Bến Thành đón khách nước ngoài, quán phở, cà phê dần mọc lên như nấm.

Giữ gìn di sản giữa dòng chảy hiện đại

PGS. TS Lưu Đức Hải, nguyên Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng), Viện trưởng Viện nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng cho biết, giai đoạn 2010-2020, Việt Nam đạt tỷ lệ đô thị hóa 40,4% với 862 đô thị, dân số đô thị 36,7 triệu người. TP.HCM và Hà Nội đóng góp 70% ngân sách, tăng trưởng kinh tế đô thị vượt 1,2-1,5 lần trung bình cả nước.

Theo TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, sau hòa bình, công tác quy hoạch được chú trọng, với bốn lần điều chỉnh hệ thống đô thị. Hà Nội và TP.HCM luôn dẫn đầu, phát triển đồng đều cả đô thị và nông thôn.

"Sau 80 năm, đô thị Việt Nam nói chung và đô thị Hà Nội nói riêng đã có nhiều biến động, nhưng luôn hướng tới hiện đại, văn minh", ông Nghiêm nói và cho rằng, đô thị Việt Nam đã chuyển từ truyền thống sang hiện đại, học hỏi kinh nghiệm quốc tế.

Trong đó, Hà Nội hướng tới đô thị xanh, thông minh, áp dụng mô hình TOD (phát triển dựa vào giao thông công cộng) và quy hoạch không gian ngầm. TP.HCM phát triển kinh tế đêm, khu dân cư sáng tạo, chú trọng hạ tầng và dịch vụ hiện đại.

Ông Nghiêm cho rằng, dù tỷ lệ đô thị hóa đạt gần 50% (thấp hơn mức 70-80% của thế giới), song các đô thị lớn của Việt Nam đã nỗ lực gìn giữ di sản giữa nhịp phát triển hiện đại.

Ông dẫn chứng: Hà Nội bảo tồn Hoàng Thành Thăng Long, khu phố cổ với kiến nghị công nhận di sản văn hóa thế giới UNESCO, bổ sung vào danh sách 6 di sản hiện có. TP.HCM phát triển các tuyến phố đi bộ như Nguyễn Huệ, vừa hiện đại vừa lưu giữ giá trị lịch sử như Dinh Độc Lập…

"Sự cân bằng giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo tồn di sản là nền tảng để đô thị Việt Nam hướng tới hiện đại, văn minh nhưng vẫn đậm chất truyền thống", ông Nghiêm nói.

Bứt phá, phát triển vươn tầm

Theo Bộ Xây dựng, hành trình xây dựng đô thị thông minh Việt Nam bắt đầu được định hình rõ nét qua Quyết định 950/QĐ-TTg năm 2018.

Với hệ thống đô thị thông minh, người dân được thụ hưởng tiện ích đáng sống. Ảnh: Kim Thoa.

Đề án xác định các trọng tâm như: quy hoạch đô thị thông minh, quản lý dựa trên cơ sở dữ liệu liên thông (Big Data), và cung cấp tiện ích thông minh thông qua hệ thống hạ tầng kỹ thuật kết hợp công nghệ thông tin (ICT).

Đến năm 2024, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị tiếp tục nhấn mạnh vai trò đô thị thông minh trong phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị cho biết, Bộ Xây dựng đã tham mưu trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 06 ngày 24/1/2022 về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; trình Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 06, cụ thể hóa các nội dung nhiệm vụ về xây dựng và phát triển đô thị thông minh.

Cùng với việc Bộ Khoa học và Công nghệ công bố 26 tiêu chuẩn quốc gia về đô thị thông minh, Bộ Xây dựng cũng nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn phục vụ phát triển đô thị thông minh, tập trung vào các tiêu chuẩn đường giao thông, cao tốc.

Bộ Xây dựng đã ban hành hướng dẫn thiết lập hệ thống dữ liệu liên thông trên nền tảng GIS, xây dựng Bộ tiêu chí Khu đô thị thông minh bền vững, triển khai phần mềm đánh giá tiêu chí đô thị thông minh.

Các tiêu chuẩn về giao thông, cao tốc, ứng dụng mô hình thông tin công trình (BIM) cũng được nghiên cứu, với hai tiêu chuẩn BIM đã ban hành, thúc đẩy quản lý đô thị hiện đại.

Hoạt động hợp tác quốc tế cũng được đẩy mạnh. Đáng chú ý, dự án Trung tâm hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc về đô thị thông minh (2022-2024) đã hoàn thành, mở ra cơ hội học hỏi kinh nghiệm quốc tế.

Nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã phê duyệt đề án phát triển đô thị thông minh, triển khai hệ thống dữ liệu GIS và Trung tâm giám sát, điều hành thông minh (IOC)...

Theo Bộ Xây dựng, việc phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam đối mặt với thách thức về nguồn nhân lực, dữ liệu, và hành lang pháp lý. Nhân sự chuyên môn còn thiếu, chủ yếu kiêm nhiệm; cơ sở dữ liệu chưa tổng thể, đồng bộ.

Để khắc phục, Bộ Xây dựng đề xuất hoàn thiện cơ sở dữ liệu đô thị, điều chỉnh pháp luật về phân loại đô thị, tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương hai cấp, phù hợp với bộ máy tinh gọn.

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025, định hướng đến năm 2030 mới đây, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho rằng, phát triển đô thị thông minh không chỉ chạy theo công nghệ mà phải đặt con người làm trọng tâm, giải quyết các vấn đề xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Để thực hiện, cần tập trung hoàn thiện thể chế, đặc biệt là Nghị định về quản lý đô thị thông minh, dự kiến trình Chính phủ tháng 8/2025.

Thứ trưởng khẳng định: "Đô thị thông minh là xu hướng tất yếu để xây dựng đô thị hiện đại, bền vững. Tuy nhiên, mục tiêu này đòi hỏi sự đồng lòng của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, cùng nỗ lực kiên trì dài hạn".

Kim Thoa

Mạnh Hòa

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/do-thi-viet-nam-tu-truyen-thong-den-khat-vong-xanh-192250827164906778.htm