Thay vì làm ăn, doanh nghiệp phải đi xin giấy phép
Tại Hội nghị “Gặp gỡ giữa lãnh đạo thành phố và cộng đồng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) năm 2025” diễn ra tại TPHCM sáng 30/10, 9 hiệp hội đại diện cho các doanh nghiệp FDI đang đầu tư vào TPHCM đã phản ánh những bất cập liên quan đến thủ tục hành chính, từ đó ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh.
Ông Seck Yee Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore (SingCham) cho rằng, một trong những thách thức lớn nhất đối với các nhà đầu tư là quy trình cấp phép phức tạp và kéo dài, đặc biệt là các giấy phép con chỉ áp dụng cho nhà đầu tư nước ngoài.
Đại diện SingCham dẫn chứng, hiện quy định giấy phép kinh doanh do Sở Công Thương cấp theo Nghị định 09/2018/NĐ-CP. Trong khi đó, theo Nghị định 146/2025/NĐ-CP, kể từ ngày 1/7/2025, thẩm quyền cấp Giấy phép kinh doanh cho nhà đầu tư nước ngoài sẽ được chuyển giao cho UBND cấp tỉnh theo quy định mới.
Thời hạn xử lý theo quy định là 13 ngày làm việc, nhưng trên thực tế có thể kéo dài từ 9 đến 12 tháng. Quá trình xin ý kiến, phản hồi từ nhiều cơ quan như Sở Công Thương và các sở, ngành khác lại không được tính vào thời hạn xử lý thủ tục.
“Một công trình đẹp được xây dựng lên, công trình đó có nhiều vị trí văn phòng cần cho thuê. Tuy nhiên, thay vì thời gian các công ty có dự án hàng triệu USD tới làm việc và lấp đầy văn phòng thì họ lại phải đi xin giấy phép”, ông nêu ví dụ tại hội nghị.
Phó Chủ tịch SingCham, ông Seck Yee Chung nói về bất cập liên quan đến các quy trình cấp phép kinh doanh. (Ảnh ITPC)
Ông Seck Yee Chung cho biết thêm, trong lĩnh vực điện mặt trời áp mái theo mô hình cho thuê thiết bị, các cơ quan cấp phép vẫn xem hoạt động này như “sản xuất điện”, dẫn đến việc yêu cầu bổ sung ngành nghề kinh doanh nhưng không phản ánh đúng bản chất. Những bất cập này không chỉ làm chậm tiến độ dự án mà còn ảnh hưởng đến niềm tin và dòng vốn FDI.
Do đó, Phó Chủ tịch SingCham đề xuất TPHCM xem xét, ban hành quy định nhằm rút ngắn thời hạn cấp phép Giấy phép kinh doanh và bảo đảm việc tuân thủ đúng thời hạn cấp phép.
"Yêu cầu các cơ quan cấp phép thực hiện nghiêm túc thời hạn xử lý hồ sơ, đồng thời, hướng dẫn rõ ràng, cụ thể hơn về nội dung hồ sơ cần nộp, giúp giảm thiểu số lần bổ sung, hoàn thiện hồ sơ. Kiến nghị bỏ yêu cầu về Giấy phép kinh doanh thương mại điện tử theo Nghị định 09/2018/NĐ-CP", ông nói.
Không chỉ nhà đầu tư Singapore, nhiều hiệp hội nước ngoài khác cũng gặp những vướng mắc tương tự. Đại diện Phòng Thương mại Australia tại Việt Nam (AusCham) cho hay, sự thiếu nhất quán trong quy trình cấp phép, thông quan và phê duyệt đầu tư đã làm giảm sức cạnh tranh của môi trường đầu tư. Ngoài ra, tình trạng ùn tắc giao thông và hạn chế trong logistics, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), ông Erick Contreras, cũng đồng tình rằng thủ tục hải quan là mối quan tâm thường trực của doanh nghiệp. Nếu quá trình giải quyết thủ tục hải quan tốt, thành phố sẽ chào đón doanh nghiệp đến nhanh chóng hơn.
TPHCM cam kết cắt giảm thủ tục hành chính
Ông Okabe Mitsutoshi, Trưởng đại diện Văn phòng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM, đề nghị chính quyền thành phố tiếp tục nỗ lực thúc đẩy việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính, hoàn thiện khung pháp lý và tính minh bạch trong các thủ tục, như thủ tục thành lập doanh nghiệp, thủ tục nhập khẩu, giấy phép lao động, thị thực nhằm tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp Nhật Bản có thể hoạt động kinh doanh ổn định.
Theo kết quả “Khảo sát thực trạng về các doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động ở nước ngoài năm 2024” do JETRO công bố vào tháng 11/2024, ba rủi ro hàng đầu đối với môi trường đầu tư tại Việt Nam bao gồm: thủ tục hành chính phức tạp (62,4%), chi phí lao động tăng (58,9%), hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, thiếu minh bạch trong thực thi (57,8%).
Tỷ lệ các doanh nghiệp xem “thủ tục hành chính phức tạp” và “hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện và thiếu minh bạch trong thực thi” như những rủi ro tại Việt Nam cao hơn mức trung bình trong khối ASEAN. Điều này cho thấy doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá những vấn đề này là đặc biệt nghiêm trọng, đại diện JETRO thông tin.
Chủ tịch TPHCM Nguyễn Văn Được cam kết, thành phố sẽ cắt giảm thủ tục hành chính. Ảnh: ITPC
Sau khi nghe các phản ánh, kiến nghị của đại diện cộng đồng doanh nghiệp FDI, Chủ tịch TPHCM Nguyễn Văn Được thừa nhận, thủ tục hành chính tại TPHCM còn rườm rà, phức tạp, gây phiền hà, mất thời gian, tốn nhiều chi phí, đặc biệt là chi phí cơ hội của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, ông Được khẳng định, thành phố đã và đang tiến hành cải cách hành chính. “Mọi việc không thể làm xong trong một sớm một chiều, nhưng khó cách mấy cũng phải làm”, ông nhấn mạnh.
Chủ tịch TPHCM cho biết, địa phương hướng tới cắt giảm thủ tục hành chính ở 3 yếu tố: chi phí; thời gian và số lượng thủ tục, tối thiểu 30%.
Do vậy, ông bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp FDI hãy tin tưởng và đồng hành cùng thành phố trong cuộc cách mạng về cải cách thủ tục hành chính, cải cách về thái độ phục vụ của chính quyền đối với doanh nghiệp tại TPHCM nói riêng và cả nước nói chung.
Mặt khác, để Việt Nam không trở thành cứ điểm lắp ráp, gia công, ông mong muốn các doanh nghiệp FDI chia sẻ với doanh nghiệp thành phố giá trị về công nghệ, đặc biệt là công nghệ lõi để các bên cùng nhau đi xa hơn. TPHCM hướng tới thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao.
“Thành công của doanh nghiệp FDI cũng chính là thước đo của năng lực điều hành và môi trường đầu tư của TPHCM. Chúng tôi trân trọng từng đồng vốn, từng ý tưởng và từng cam kết của doanh nghiệp”, ông Được nói.
Trần Chung