Doanh nghiệp và bài toán tỷ giá

3 giờ trướcBài gốc

Doanh nghiệp cố gắng tận dụng công cụ hợp đồng tương lai, biến cái bất định sắp tới thành cái xác định ở hiện tại. Ảnh: LÊ VŨ

Doanh nghiệp lỗ tỷ giá

Chính sách thương mại dưới nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ Donald Trump cộng với biến động của đô la Mỹ đã khiến tiền đồng suy yếu trong nửa đầu tiên của năm 2025. Thêm vào đó, chính sách tiền tệ nới lỏng hướng tới mục tiêu tăng trưởng GDP 8,3-8,5% trong năm 2025 càng làm gia tăng áp lực lên tỷ giá.

Trong một báo cáo mới công bố, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, Học viện Tài chính, đã tính toán rằng từ đầu năm tới nay tiền đồng đã mất giá khoảng 3,9% so với đô la Mỹ. So với thời điểm cuối tháng 6-2025, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng đã tăng thêm 0,9% và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đã nâng tỷ giá trung tâm lên mức 25.273 đồng/đô la.

PGS.TS. Vũ Sỹ Cường nhận định, đồng nội tệ yếu cũng sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu đối với các doanh nghiệp sản xuất. Cụ thể, hoạt động nhập khẩu của nhóm doanh nghiệp nội địa đã tăng trưởng âm trong ba tháng liên tiếp, cho thấy sự suy giảm số lượng đơn hàng mới và tâm lý kinh doanh không mấy lạc quan của các nhà sản xuất nội trong bối cảnh đơn hàng xuất khẩu giảm, báo hiệu những tháng cuối năm tiếp tục gặp nhiều thách thức. Theo vị chuyên gia này, trong tương lai, áp lực chi phí có thể sẽ triệt tiêu lợi thế giá hàng hóa xuất khẩu rẻ hiện tại. Lạm phát cũng có nguy cơ bị đẩy lên cao dưới tác động của chi phí đẩy.

Trên thực tế, lỗ tỷ giá đã trở thành một câu chuyện có thật đối với nhiều doanh nghiệp, tương tự như điều từng xảy ra trong năm 2024. Từ đầu năm tới nay, một doanh nghiệp ngành cơ khí ở TPHCM đã gánh khoản lỗ tỷ giá lên tới hàng chục tỉ đồng do biến động tỷ giá. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng mặt trời là đối tác chiến lược với nhiều nhà cung cấp thiết bị, máy móc châu Âu nên được thanh toán trong khoảng thời gian ba tháng sau khi nhận hàng. Thông thường, ưu đãi này sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong thanh toán, tận dụng thời điểm tỷ giá có lợi nhất, nhưng với diễn biến từ đầu năm tới nay, càng chậm thanh toán thì doanh nghiệp càng chịu thiệt thòi.

NHNN nên có những tín hiệu điều hành rõ ràng, chẳng hạn, mức độ giao động tỷ giá từ giờ tới cuối năm. Có như vậy, doanh nghiệp có thể chủ động trong thương thảo hợp đồng, đưa ra những điều kiện để hạn chế thấp nhất rủi ro do biến động tỷ giá.

Cũng gặp khó về tỷ giá để nhập máy móc, thiết bị châu Âu, “khoản lỗ” mà một doanh nghiệp khác tại TPHCM phải gánh chịu mới chỉ là “chi phí cơ hội”. Doanh nghiệp này đã phải tạm ngừng một số dự án bởi chi phí đầu tư, chủ yếu là chi phí nhập khẩu dự toán đã thay đổi quá nhiều. Theo đại diện doanh nghiệp này, chỉ số NPV (Net Present Value - giá trị hiện tại ròng) âm do chi phí ban đầu vận hành dự án tăng, nếu tiếp tục theo đuổi dự án, chắc chắn sẽ phải gánh lỗ.

Dù vậy, bức tranh doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam từ đầu năm 2025 vẫn có nhiều mảng màu tươi sáng mà doanh nghiệp thuộc nhóm ngành dệt may, da giày là một ví dụ điển hình. Theo số liệu của Cục Hải quan, Bộ Tài chính(1), trị giá xuất khẩu hàng dệt may trong bảy tháng đầu năm 2025 đạt 22,59 tỉ đô la Mỹ, tăng 11% (tương ứng tăng 2,25 tỉ đô la Mỹ) so với cùng kỳ năm trước. Còn đối với xuất khẩu giày dép, cùng kỳ, tính chung, trị giá xuất khẩu đạt 14,09 tỉ đô la Mỹ, tăng 9% (tương ứng tăng 1,17 tỉ đô la Mỹ) so với cùng kỳ năm trước.

Ở chiều nhập khẩu, trong bảy tháng đầu năm 2025, nhập khẩu nhóm hàng nguyên phụ liệu cho ngành dệt may, da giày đạt 16,42 tỉ đô la Mỹ, tăng 4,4%, tương ứng tăng 687 triệu đô la Mỹ so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, từ đầu năm 2025, ngành dệt may, da giày xuất siêu hơn 20 tỉ đô la Mỹ, là những doanh nghiệp xuất khẩu được hưởng lợi khi chênh lệch tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng gia tăng. Đặc biệt, theo chuyên gia, đặc điểm của ngành dệt may, da giày là thường nhập khẩu nguyên liệu, phụ kiện ngay từ đầu năm nên không chịu ảnh hưởng nhiều bởi sức ép tỷ giá ngày càng gia tăng trong những tháng vừa qua.

“Tuy nhiên, các nhà nhập khẩu từ Mỹ đã tăng cường bổ sung hàng cho các tháng cuối năm ngay từ đầu năm nên nhiều khả năng, đơn hàng các tháng cuối năm sẽ khó khăn hơn. Bên cạnh đó, khi Mỹ chính thức áp thuế đối ứng với hầu hết các quốc gia, giá thành các sản phẩm bán tại Mỹ sẽ cao hơn, dẫn đến nhu cầu tiêu dùng giảm. Vì vậy, trong những tháng còn lại của năm 2025, việc xuất khẩu của các doanh nghiệp dệt may, da giày từ Việt Nam có thể sẽ không còn thuận lợi như đầu năm”, TS. Huỳnh Thanh Điền phân tích.

Để hỗ trợ doanh nghiệp

Đương nhiên, chặng đường sắp tới còn gian nan hơn với các nhóm doanh nghiệp không có khởi đầu tương đối thuận lợi như dệt may, da giày. Cũng trong một báo cáo mới đây, GS.TS. Trần Thọ Đạt, Đại học Kinh tế Quốc dân, đánh giá tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng có thể chạm các ngưỡng cao hơn trong quí 3-2025 nếu rủi ro bên ngoài gia tăng. Dự trữ ngoại hối ước khoảng 80 tỉ đô la Mỹ vào cuối năm 2024 đã giảm do bán can thiệp. Theo vị chuyên gia này, đây là “đệm” quan trọng nhưng cần được bổ sung khi điều kiện thuận lợi.

Đồng quan điểm, TS. Huỳnh Thanh Điền cho rằng, dư địa để kìm cương tỷ giá trong những tháng cuối năm không nhiều như đầu năm. Đó là chưa kể vào những tháng cuối năm, nhu cầu đô la Mỹ gia tăng phục vụ các nhu cầu du học, nhập khẩu hàng hóa cho chu kỳ sản xuất tới...

“Để đạt mục tiêu tăng trưởng 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số vào những năm tiếp theo, chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục duy trì theo hướng nới lỏng, hướng tới giảm lãi suất, khó có thể giúp giải tỏa áp lực lên tỷ giá. Phương cách hiệu quả nhất là kiểm soát tổng phương tiện thanh toán, dùng các công cụ kỹ thuật để điều tiết dòng tiền chảy vào các kênh hấp thụ trong nền kinh tế. Đối với các nhóm ngành sản xuất kinh doanh, cần tiếp tục duy trì mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Đối với các kênh có tính chất đầu cơ như chứng khoán, bất động sản, vàng..., cần siết chặt điều kiện cho vay, giảm thiểu dòng tiền chảy vào các kênh này. Nghĩa là, tăng trưởng tín dụng đạt được do tín dụng được bổ cấp cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh có năng lực và làm ăn hiệu quả”, TS. Huỳnh Thanh Điền phân tích.

Để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua được các thách thức do tỷ giá, TS. Huỳnh Thanh Điền cho rằng điều quan trọng nhất là giúp doanh nghiệp không hoàn toàn bất ngờ, bị động. Do đó, NHNN nên có những tín hiệu điều hành rõ ràng, chẳng hạn, mức độ giao động tỷ giá từ giờ tới cuối năm. Có như vậy, doanh nghiệp có thể chủ động trong thương thảo hợp đồng, đưa ra những điều kiện để hạn chế thấp nhất rủi ro do biến động tỷ giá. Điểm thuận lợi là vào thời điểm này, lượng kiều hối chảy về Việt Nam nhiều, góp phần đáng kể trong việc làm tăng nguồn cung đô la Mỹ, giảm thiểu áp lực tăng tỷ giá.

“Bản thân doanh nghiệp cũng nên chủ động quản trị rủi ro chênh lệch tỷ giá. Khi ký hợp đồng, nếu có thể thu xếp thì nên thanh toán ngay, tránh nguy cơ tỷ giá tăng thêm vào các tháng tới. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cố gắng tận dụng công cụ hợp đồng tương lai, biến cái bất định sắp tới thành cái xác định ở hiện tại. Với công cụ này, chi phí sản xuất đã được xác định trước, doanh nghiệp sẽ thuận lợi trong việc tổ chức sản xuất, tiếp thị, bán hàng, có thể sẽ không được lãi cao nhưng sẽ không gặp nguy cơ lớn khi tỷ giá tiếp tục tăng”, TS. Huỳnh Thanh Điền khuyến nghị.

(1) https://www.customs.gov.vn/index.jsp?pageId=442&tkId=8805&group=Phân%20tích&category=Phân%20tích%20định%20kỳ

Khánh Nguyên

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/doanh-nghiep-va-bai-toan-ty-gia/