Độc đáo ngôi làng du lịch cộng đồng tiêu chung túi tiền, ăn chung nồi cơm ở Thái Nguyên

một giờ trướcBài gốc

Mô hình cộng đồng “độc nhất vô nhị”

Làng Thái Hải, thuộc xóm Mỹ Hào, xã Tân Cương, Thái Nguyên hiện được xem như một trong những điển hình về khai thác giá trị nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế, xã hội. Đây cũng là điểm đến thu hút du khách bởi mô hình sinh hoạt cộng đồng bền chặt ít nơi nào có. Từ năm 2005 đến nay, bản làng hình thành và phát triển với hơn hai trăm nhân khẩu gồm người Tày, Nùng và những gia đình từ Hà Nội, Nghệ An, An Giang, Phú Thọ tìm đến vì yêu mến văn hóa Tày.

Du khách nước ngoài thưởng thức bữa trưa cùng 1 gia đình Tày tại bản làng Thái Hải.

Ông Nguyễn Quang Tuấn, Phó trưởng bản Thái Hải, cho biết cuộc sống nơi đây dựa trên sự sẻ chia tuyệt đối. Cả bản ăn chung ba bữa mỗi ngày, từ nồi cơm đến bát canh đều cùng nhau chuẩn bị. Mọi người làm việc theo khả năng, từ trồng rau, chăn nuôi lợn gà, lấy củi, lên nương đến chuẩn bị tiếp khách.

Điều đặc biệt là lợi nhuận từ từng công việc được quy về một quỹ chung để chi trả cho những khoản sinh hoạt thiết yếu như tiền điện nước, chi phí học hành, viện phí hay sửa chữa nhà cửa. Những khoản mua sắm cá nhân như điện thoại hoặc máy tính cũng được đưa ra bàn bạc và thống nhất.

Nhịp sống hằng ngày bắt đầu từ 5 giờ sáng. Người ra suối, người ra đồng, trẻ nhỏ đến trường, một nhóm khác chuẩn bị đón khách tham quan. Bản làng duy trì nếp sinh hoạt truyền thống từ Tết cơm mới đến các ngày lễ đầu xuân, những thời khắc mùng Một hay ngày Rằm. Tinh thần lao động hăng say khiến bản làng trước mắt du khách hiện lên như một không gian tràn đầy sức sống, được tạo nên từ bàn tay của những con người gắn bó với nhau như người thân.

Những nếp nhà sàn gỗ cổ có tuổi đời lên đến hàng trăm năm được người dân bảo tồn cẩn thận. Mùa đông thì ấm, mùa hè thì mát, mở ra không gian nghỉ dưỡng đậm bản sắc với cây xanh vây quanh và suối nước róc rách dưới khe núi. Không gian ấy tạo cảm giác thanh bình hiếm có, đưa du khách trở lại nhịp sống chậm rãi của núi rừng.

Theo ông Tuấn, du khách tới Thái Hải thường dành nhiều thời gian để hòa mình vào thiên nhiên, ngắm cảnh và tham gia các công việc hằng ngày. Họ câu cá, trồng rau, hái chè, học đan lát, thậm chí tự tay giã gạo bằng cối nước như người dân bản địa. Những trải nghiệm ấy đem đến cảm giác thân thuộc dù khách đến từ bất cứ nơi đâu.

Bản làng còn giữ gìn trọn vẹn văn hóa vật thể của người Tày với ba mươi nếp nhà sàn cổ, cối xay thóc, rổ rá, vật dụng tre nứa và những món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh gai, chè lam, thịt treo gác bếp, rượu men lá. Văn hóa phi vật thể cũng được bảo tồn trong tiếng hát Then, tiếng đàn Tính, tiếng Tày vang khắp bản và các nghi lễ như lễ mừng thọ, cúng Mụ, lễ hội Lồng tồng.

Năm 2025, tại Lễ trao Giải thưởng Du lịch Việt Nam, Khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải được xướng tên ở hai hạng mục quan trọng gồm Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất và Nhà hàng ăn uống phục vụ khách du lịch tốt nhất. Trước đó, làng nhiều lần được ghi nhận trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế với các giải thưởng Top 10 nhà hàng phục vụ khách du lịch tốt nhất Việt Nam, Top 5 nhà hàng ăn uống hàng đầu Việt Nam hay chứng nhận của UNESCO Việt Nam về giá trị bảo tồn văn hóa và tinh thần đoàn kết dân tộc.

Đỉnh cao ghi dấu năm 2022 khi Thái Hải trở thành đại diện duy nhất của Đông Nam Á được Tổ chức Du lịch thế giới UNWTO vinh danh là một trong ba mươi hai làng du lịch tốt nhất thế giới. Tháng 1 năm nay, sản phẩm “Du lịch văn hóa dân tộc Tày, Bản làng Thái Hải” đạt OCOP năm sao cấp quốc gia và khu bảo tồn giành Giải thưởng Homestay ASEAN.

Bản làng Thái Hải được ví như "xứ sở hạnh phúc".

Sức hút từ những trải nghiệm chân thật

Điểm tạo nên sức hút lâu dài của Thái Hải nằm ở cách người dân phát huy giá trị văn hóa để làm du lịch mà vẫn giữ được tính nguyên bản. Những gia đình sống trong làng vừa làm nông nghiệp vừa làm du lịch cộng đồng, tạo nên mô hình phát triển bền vững dựa vào nội lực. Họ cải tiến sản phẩm nhưng vẫn bám vào truyền thống. Nhiều không gian mới ra đời như cầu vàng, cầu bạc, khu Tết Tày hay dịch vụ ngâm chân thảo dược, đem đến những trải nghiệm gần gũi mà mới mẻ cho du khách.

Ông Tuấn nhớ lại thời điểm mở cửa đón khách năm 2014. Khi ấy, khách từ nơi xa tình cờ biết tới, ghé vào nhà dân xin bữa cơm, xin ngủ lại. Thế rồi nhờ truyền miệng, lượng khách tăng mạnh, các dịch vụ dần định hình. Đến nay, bản có thể phục vụ cùng lúc hơn một nghìn hai trăm khách đến từ hơn bốn mươi quốc gia.

Từ năm 2017 đến 2020, lượng khách đã tăng gấp đôi từ 20.000 lên 40.000 lượt. Riêng năm 2024, Thái Hải đón hơn 40.000 lượt khách, doanh thu đạt 6,2 tỷ đồng. Dù năm nay chịu ảnh hưởng của bão và mưa lũ, cộng đồng vẫn nỗ lực duy trì sản phẩm, tham gia các hội chợ quảng bá và mở rộng các hoạt động trải nghiệm.

Trong góc nhìn của nhiều chuyên gia, Thái Hải thành công nhờ sự kết hợp hiệu quả giữa du lịch sinh thái và du lịch nông nghiệp với văn hóa truyền thống làm nền tảng. Tất cả xoay quanh triết lý sống cộng đồng, ăn cùng nhau, làm cùng nhau và phát triển cùng nhau. Điều ấy trở thành tài sản mềm tạo dấu ấn khó phai trong tâm trí du khách.

Câu chuyện của Juliana Alves Noronha, du khách đến từ Brazil, là một trong những minh chứng rõ nét. Cô gái 27 tuổi đã đi nhiều nơi trên thế giới để trải nghiệm văn hóa bản địa, nhưng vẫn bất ngờ khi tìm thấy một mô hình sống cộng đồng độc đáo như Thái Hải. Khi đọc thông tin về ngôi làng ăn chung nồi cơm và tiêu chung túi tiền, cô tự hỏi liệu nơi này có thực sự tồn tại. Và khi đặt chân đến, Juliana ví mình như đang sống trong một bảo tàng văn hóa sống.

Gần hai tuần ở Thái Hải, Juliana trở thành tình nguyện viên hỗ trợ truyền thông, ghi lại bằng máy ảnh từng khoảnh khắc sinh hoạt của người Tày. Cô xúc động khi được ăn cơm trên nhà sàn cùng các gia đình, tận tay nấu cá bỗng rượu và đi hái rau rừng. Theo Juliana, mỗi món ăn nơi đây đều mang vị mộc mạc, thân thiết và được nấu bằng tình yêu. Những trải nghiệm ấy khiến cô “phải lòng ngôi làng tiêu chung một túi tiền”.

Bà Lê Thị Nga, Phó bản Thái Hải cho biết, nhiều bạn trẻ từng đặt phòng trải nghiệm ba ngày nhưng ở lại đến một tuần vì quyến luyến không khí trong lành và nếp sống cộng đồng. Người dân tận tâm hướng dẫn từng hoạt động, từ cách nhóm bếp đến cách đan nứa, khiến khách cảm thấy mình như thành viên của bản.

Nhìn lại chặng đường hai thập kỷ, có thể thấy sức mạnh nội lực là nền tảng đưa Thái Hải trở thành biểu tượng du lịch của Thái Nguyên. Những chủ nhân của bản đã biến vùng đất từng cằn cỗi thành không gian đáng sống. Họ phát triển kinh tế dựa trên nông nghiệp, rừng, suối và văn hóa Tày, rồi mở rộng thành mô hình du lịch sinh thái hấp dẫn. Thu nhập cộng đồng tăng đáng kể trong những năm gần đây, góp phần nâng cao đời sống của từng gia đình và tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương.

Sự gắn bó cộng đồng cũng tạo nên thương hiệu riêng của Thái Hải. Mọi thành công đều xuất phát từ tinh thần đồng thuận. Mỗi thành viên hiểu rõ trách nhiệm của mình và cùng góp sức cho tương lai chung. Mô hình này không chỉ tạo nên bản sắc văn hóa sống động mà còn trở thành câu chuyện truyền cảm hứng về phát triển du lịch bền vững.

Trong bối cảnh nhu cầu trải nghiệm văn hóa bản địa ngày càng tăng, Thái Hải mở ra hướng đi mới cho du lịch cộng đồng Thái Nguyên. Từ câu chuyện tiêu chung túi tiền đến gìn giữ nguyên bản văn hóa Tày, Nùng, bản làng trở thành điểm dừng chân độc đáo cho du khách trong và ngoài nước. Nơi đây tiếp tục khẳng định giá trị của sự đoàn kết và gợi mở cách làm du lịch dựa trên bản sắc, góp phần tạo động lực mới cho kinh tế địa phương.

Nhật Hạ

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/doc-dao-ngoi-lang-du-lich-cong-dong-tieu-chung-tui-tien-an-chung-noi-com-o-thai-nguyen-d445835.html