Đây là những chợ truyền thống, hầu hết hình thành từ lâu, là nơi không chỉ tập trung trao đổi, mua bán hàng hóa mà còn là nơi giao lưu, gặp gỡ của nhiều thế hệ người dân trong vùng. Bởi vậy, mỗi chợ lại có nét văn hóa kinh doanh độc đáo riêng. Nhằm bảo đảm chợ truyền thống hoạt động hiệu quả, những năm qua, tỉnh đã bố trí kinh phí từ ngân sách nhà nước để cải tạo, nâng cấp các chợ. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp cũng mạnh dạn đầu tư cải tạo, xây mới các chợ. Ông Nguyễn Bạch Đằng, Phó Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Môi trường xanh cho biết, đơn vị đã đầu tư hơn 142 tỷ đồng để xây dựng chợ Nếnh mới, thay thế chợ Nếnh cũ ở phường Nếnh. Dự kiến tháng 10 tới đây, chợ sẽ được đưa vào sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân quanh vùng, trong đó có đông đảo công nhân, người lao động đang làm việc trong các khu công nghiệp gần đó.
Tuy nhiên, do công nghệ thông tin, chuyển đổi số phát triển mạnh mẽ, kèm theo đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng hàng hóa của người tiêu dùng nên việc kinh doanh trong các chợ truyền thống gặp nhiều khó khăn. Chị Nguyễn Thị Diệp, một tiểu thương ở chợ Thương, phường Bắc Giang chia sẻ: “Nếu như trước đây, người dân muốn mua đồ phải đến tận nơi chọn lựa thì nay họ ở nhà đặt mua qua mạng xã hội. Bởi vậy, lượng khách đến mua sắm trong chợ vắng hơn”.
Thực tế cho thấy, các tiểu thương trong những chợ truyền thống đang phải đối mặt với không ít thách thức đặt ra, đó là: Cạnh tranh từ siêu thị, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử. Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm tại các điểm bán hiện đại, có giá niêm yết, khuyến mại rõ ràng và dịch vụ tiện lợi hoặc mua hàng online. Trong khi đó, nhiều chợ truyền thống xây dựng đã lâu, cơ sở vật chất xuống cấp. Việc bố trí sạp, quầy hàng thiếu khoa học, không thuận tiện cho khách tham quan và mua sắm. Mặt khác, phần lớn tiểu thương tại đây chưa quen với việc ứng dụng công nghệ số (bán hàng online, thanh toán không dùng tiền mặt, quảng bá trên mạng xã hội); thiếu kỹ năng chăm sóc khách hàng, marketing và tạo dựng thương hiệu cá nhân.
Để bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại, trước hết các tiểu thương cần quan tâm ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, với mô hình “chợ truyền thống 4.0”. Nghĩa là bán hàng online song song với bán trực tiếp thông qua sử dụng mạng xã hội (Facebook, Zalo, TikTok), các sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Postmart, Voso…) để giới thiệu, bán sản phẩm và thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, mỗi mặt hàng đều phải có sự cam kết về chất lượng, an toàn thực phẩm và niêm yết giá minh bạch để tạo niềm tin, hạn chế tình trạng “nói thách”. Có thể xem xét tạo gian hàng đặc sản – sản phẩm OCOP để thu hút khách du lịch và người mua hàng chất lượng cao. Bên cạnh đó, chú trọng trang trí sạp hàng bắt mắt, dễ nhận diện… Điều này vừa phát huy được thế mạnh từ chợ truyền thống, với sự gần gũi, quen thuộc, vừa phát huy được thế mạnh của công nghệ thông tin thời 4.0. Mặt khác, chính quyền địa phương và cơ quan chức năng cũng quan tâm dành kinh phí đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất hệ thống chợ truyền thống; hỗ trợ các tiểu thương trong việc tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng bán hàng trên môi trường số… Từ đó, thu hút được nhiều khách hàng và giữ chân được họ mỗi khi đến với chợ truyền thống.
Thành Nam