Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian dự họp báo tại Tehran, Iran, ngày 16/9/2024. (Ảnh: Tân Hoa xã)
Mỹ đưa ra đề xuất hòa giải nhưng vẫn gia tăng sức ép lên Iran, nhằm mục tiêu đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Tehran. Tuy nhiên, nước Cộng hòa Hồi giáo thẳng thừng bác bỏ đề xuất từ phía Mỹ, đồng thời kiên quyết bảo vệ quyền phát triển hạt nhân vì mục đích dân sự của mình. Cộng đồng quốc tế bày tỏ lo ngại các hành động “ăn miếng, trả miếng” lẫn nhau giữa Mỹ và Iran có nguy cơ đẩy một thỏa thuận hạt nhân vuột khỏi tầm tay.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce nêu rõ, chiến dịch gây sức ép tối đa của Mỹ đối với Iran vẫn đang diễn ra mạnh mẽ bên cạnh những nỗ lực của Washington nhằm đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Tehran. Tuyên bố được đưa ra nhằm bác bỏ thông tin trước đó mà tờ Wall Street Journal đăng tải về việc có chỉ thị từ Nhà trắng yêu cầu tạm dừng mọi hoạt động trừng phạt mới đối với .
Nguồn tin từ Nhà trắng cũng cho biết chiến dịch của Tổng thống Mỹ Donald Trump gây sức ép tối đa đối với Iran đang rơi vào tình cảnh “giậm chân tại chỗ”.
Sau 5 vòng đàm phán gián tiếp giữa Mỹ và Iran được tổ chức tại Oman và Italia từ tháng 4 vừa qua, Washington đã đưa ra một đề xuất mới thông qua Đặc phái viên về Trung Đông Steve Witkoff. Đề xuất này cho phép Iran tiếp tục làm giàu urani ở mức thấp dưới 3% cho mục đích dân sự, đồng thời cấm xây dựng các địa điểm làm giàu mới và yêu cầu tháo dỡ các cơ sở hạ tầng chuyển đổi urani chủ chốt. Đề xuất của Mỹ chỉ cho phép Iran làm giàu urani tại cơ sở trên mặt đất để phục vụ sản xuất năng lượng hạt nhân dân sự, theo hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).
Washington cũng yêu cầu Tehran “đóng băng” các địa điểm làm giàu dưới lòng đất trong khoảng thời gian đàm phán, cũng như ngừng nghiên cứu và phát triển công nghệ máy ly tâm mới. Đề xuất của Mỹ cũng bao gồm một cơ chế tăng cường giám sát của IAEA.
Theo tuyên bố của Mỹ, chỉ khi tuân thủ hoàn toàn các điều kiện trong đề xuất nêu trên, các biện pháp trừng phạt chống Iran mới được nới lỏng một phần. Tuy nhiên, Tổng thống Trump sau đó công khai bác bỏ đề xuất, khẳng định rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải khiến Iran chấm dứt hoàn toàn hoạt động làm giàu urani, bao gồm cả mục đích dân sự. Điều này đã tạo ra mâu thuẫn trong lập trường của Mỹ và làm gia tăng hoài nghi từ phía Iran.
Đáp lại các tuyên bố cứng rắn của Mỹ, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định nước Cộng hòa Hồi giáo sẽ không chấp nhận sự ép buộc và áp đặt yêu cầu trong các cuộc đàm phán hạt nhân gián tiếp với Mỹ dưới vai trò trung gian của Oman. Ông Pezeshkian tái khẳng định rằng, Iran không tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân và vẫn cởi mở với sự hợp tác để chứng minh bản chất hòa bình của chương trình hạt nhân của Tehran. Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei cũng tuyên bố Tehran sẽ không từ bỏ hoạt động làm giàu urani, đồng thời bác bỏ đề xuất của phía Mỹ.
Phát biểu trên truyền hình, ông Khamenei nhấn mạnh, làm giàu urani là một phần cốt lõi trong chương trình hạt nhân của Iran. Ông cho rằng đề xuất của Mỹ không phù hợp nguyên tắc tự lực và định hướng phát triển độc lập của nước Cộng hòa Hồi giáo. Ông Khamenei khẳng định phát triển công nghệ hạt nhân vì mục đích dân sự là quyền chính đáng của mọi quốc gia, trong đó có Iran.
Người phát ngôn Chính phủ Iran Fatemeh Mohajerani nhấn mạnh, Tehran ủng hộ , nhưng phải “minh bạch và chân thành”. Bà Mohajerani nói thêm rằng Iran sẵn sàng cho mọi kịch bản nhưng sẽ vẫn ngồi vào bàn đàm phán, miễn là lợi ích quốc gia được bảo vệ.
BẢO MINH