Dồn điền đổi thửa: Xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại - Bài 1: Những 'nút thắt' cần tháo gỡ

6 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, nâng cao hiệu quả sản xuất, công tác DĐĐT được ngành Nông nghiệp tỉnh xem là bước đột phá mang tầm chiến lược. Sau một thời gian triển khai, dù đã đạt được những kết quả tích cực, song tại nhiều địa phương trong tỉnh, việc DĐĐT còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, cản trở cuộc chuyển hóa từ nền sản xuất tiểu nông sang sản xuất hàng hóa lớn và liên kết doanh nghiệp.

Vướng mắc về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Từ năm 2016-2020, UBND huyện Quảng Trạch (cũ) đã tổ chức thực hiện công tác DĐĐT, tích tụ, tập trung ruộng đất. Sau khi thực hiện, những mảnh ruộng méo mó, nhỏ lẻ đã được xóa bỏ; những cồn đất gồ ghề, mồ mả cũng được cất bốc, san phẳng để hình thành những cánh đồng lớn, quy hoạch bài bản.

Tại xã Hòa Trạch, trong giai đoạn 2016-2020, các thôn trên địa bàn xã cơ bản đã tổ chức DĐĐT, việc DĐĐT tạo nên cánh đồng lớn sản xuất tập trung, tạo điều kiện thuận lợi trong việc thu hút đầu tư của các doanh nghiệp liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đáng chú ý, tại thôn Trung Minh, xã Quảng Châu (cũ) không thực hiện DĐĐT tại khu vực Đồng Vạn do mỗi hộ chủ yếu chỉ có 1-2 thửa, diện tích nhỏ nhất khoảng 400m2/thửa.

Anh Tưởng Văn Trọng, thôn Phúc Kiều, xã Hòa Trạch cho biết: “Trước đây, gia đình có 3,7 sào ruộng được chia làm 4 mảnh, chúng tôi gặp nhiều khó khăn khi phải canh tác trên quá nhiều mảnh ruộng nhỏ, riêng việc be bờ đã chiếm nhiều diện tích. Trong quá trình sản xuất cũng như thu hoạch, gia đình tôi phải gồng gánh chạy ba, bốn chỗ xa nhau cả cây số, rất vất vả.

Sau khi DĐĐT, nhà tôi được phân lại 2 mảnh, diện tích các thửa ruộng lớn hơn, việc áp dụng cơ giới hóa dễ dàng hơn, giảm chi phí lao động và tăng năng suất. Tuy nhiên, vấn đề cần được giải quyết của người dân hiện nay là việc cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ). Mong muốn của tôi cũng là nguyện vọng của rất nhiều nông dân khác, đồng thời cũng là băn khoăn, trăn trở của chính quyền xã nơi đây”.

Đồng ruộng còn manh mún, nhỏ lẻ là một trong những khó khăn để xây dựng vùng sản xuất hàng hóa - Ảnh: T.M

Chủ tịch UBND xã Hòa Trạch Nguyễn Thanh Bình cho biết, sau DĐĐT, hiện trên địa bàn vẫn còn nhiều khó khăn, gây trở ngại cho việc DĐĐT giai đoạn 2026-2030, như: Một số diện tích đất của người dân đến nay vẫn chưa được cấp giấy CNQSDĐ, gây vướng mắc trong quá trình đo đạc, phân chia lại; quy hoạch vùng sản xuất còn chồng chéo, chưa đồng bộ với các quy hoạch khác (giao thông, thủy lợi, khu dân cư…); một số người dân có tâm lý giữ đất cũ, không muốn đổi thửa vì sợ mất vị trí thuận lợi, làm giảm hiệu quả sản xuất sau khi DĐĐT...

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hồng Phương cho biết, qua tìm hiểu, làm việc với một số địa bàn trong tỉnh, một số địa phương vẫn còn gặp vướng mắc về cấp giấy CNQSDĐ cho người dân. Đặc biệt, quy định về thời hạn giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân theo Nghị định 64-CP, ngày 27/9/1993 đối với đất hàng năm là 20 năm, đất trồng cây lâu năm là 50 năm. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người đã qua đời, đi làm xa nên khó khăn trong công tác quản lý, quy hoạch, vận động thực hiện DĐĐT.

Quy mô nhỏ, liên kết yếu

Mặc dù đã thực hiện DĐĐT nhưng hiện nay, quy mô sản xuất vẫn còn nhỏ (đa số mỗi hộ vẫn còn 2-3 thửa), sản xuất thiếu tính liên kết là thực trạng chung của nông nghiệp toàn tỉnh. Do bình quân diện tích canh tác mỗi hộ nhỏ, sản lượng thấp nên sản xuất mới chủ yếu bảo đảm nhu cầu lương thực gia đình. Việc sản xuất tự cung, tự cấp khiến các hình thức sản xuất tập trung, tích tụ theo hàng hóa còn gặp khó khăn, trong khi đó, các tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) phần lớn hoạt động chưa hiệu quả nên chưa thể đóng vai trò làm “bà đỡ” cho kinh tế nông thôn và trở thành đầu mối kết nối với doanh nghiệp.

Tại xã Lệ Thủy, diện tích lúa vụ đông-xuân 2024-2025 trên 4.047ha, lúa tái sinh trên 3.873ha, lúa vụ hè-thu trên 174ha. Tuy nhiên, do sản xuất lúa nhỏ lẻ, không có hợp đồng liên kết, bao tiêu sản phẩm nên việc tiêu thụ lúa của nông dân phần lớn phụ thuộc vào thương lái. Khi vào vụ thu hoạch rộ hoặc giá lúa có biến động, nông dân thường bị thương lái ép giá… Dù các HTX đã chuyển đổi theo luật, nhưng còn gặp nhiều khó khăn trong việc tìm mối liên kết để tiêu thụ sản phẩm cố định. Mặt khác, lượng lúa gạo dư thừa dù khá lớn, nhưng cũng chưa đủ lớn để chế biến xuất khẩu.

Các cấp, ngành, địa phương cần triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ nông dân tích tụ ruộng đất, hình thành vùng sản xuất tập trung - Ảnh: L.C

Phó Chủ tịch UBND xã Lệ Thủy Lê Văn Tân cho biết, trước đây, các hộ dân thường có 5-7 thửa ruộng, thậm chí có nơi trên 8-9 thửa. Nhưng qua DĐĐT, các hộ đã tự nguyện hoán đổi các thửa ruộng với nhau để giảm số thửa và tăng diện tích các thửa ruộng. Hiện nay, đa số các hộ có trung bình 2-4 thửa ruộng.

Tuy nhiên, quy mô đất đai ở địa phương vẫn nhỏ lẻ, manh mún, ruộng đất phân tán trên nhiều vị trí, diện tích bình quân mỗi hộ thấp, khó áp dụng cơ giới hóa, công nghệ cao. Việc tích tụ, tập trung ruộng đất gặp khó vì chưa có cơ chế ràng buộc và đồng thuận trong dân. Hiện địa phương đang khuyến khích cho thuê, chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp để hình thành các cánh đồng lớn. Xây dựng chính sách hỗ trợ nông dân góp đất vào HTX, tổ hợp tác để sản xuất tập trung, thuận lợi ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất, phát triển vùng nguyên liệu và đặc biệt là sản xuất theo hướng hữu cơ theo nhu cầu của thị trường.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hồng Phương, không chỉ vấn đề ruộng manh mún, nhỏ lẻ gây trở ngại công tác DĐĐT mà việc tích tụ đất cần đi kèm với đầu tư lớn vào hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng, nhưng nguồn vốn đầu tư hạn chế đã gây cản trở không nhỏ cho công tác DĐĐT sắp tới.

Bên cạnh đó, ở các xã miền núi, địa hình không bằng phẳng, nhiều ruộng bậc thang vì vậy, quá trình quy hoạch, cải tạo làm phẳng mặt bằng gặp nhiều khó khăn, tốn kém kinh phí; chưa có cơ chế định giá đất nông nghiệp rõ ràng, minh bạch và thống nhất giữa các bên, dẫn đến khó khăn trong đàm phán hợp đồng thuê, góp ruộng đất. Trong thời gian tới, các cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến địa phương cần tiếp tục có giải pháp, tạo sự đồng thuận cao của người dân, đẩy nhanh hơn nữa việc DĐĐT để phát triển nông nghiệp của tỉnh theo hướng hiện đại và bền vững.

Lan Chi - T. Minh

Nguồn Quảng Trị : https://baoquangtri.vn/kinh-te/202512/don-dien-doi-thua-xu-huong-tat-yeu-cua-nen-nong-nghiep-hien-dai-bai-1-nhung-nut-that-can-thao-go-a5c52d0/