'Đơn thuốc AI' và hiểm họa sức khỏe (2): Tin tưởng tuyệt đối vào AI là vô trách nhiệm với mạng sống chính mình

2 giờ trướcBài gốc

Trong thời đại công nghệ số, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tra cứu thông tin trong mọi lĩnh vực, bao gồm cả sức khỏe, đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhiều người dân có thói quen mô tả triệu chứng bệnh của mình cho AI và nhận về những chẩn đoán, thậm chí là đơn thuốc, chỉ trong vài giây. Sự tiện lợi này làm dấy lên một câu hỏi lớn: AI có thể thay thế bác sĩ trong việc khám chữa bệnh không?

Trao đổi về vấn đề này, các chuyên gia y tế tại nhiều bệnh viện lớn đều khẳng định, AI là một công cụ hỗ trợ tuyệt vời cho việc tổng hợp thông tin, nhưng việc sử dụng nó để tự chẩn đoán và điều trị là một hành động nguy hiểm, có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường.

Theo BSCKII Vũ Hoài Nam (Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Hữu Nghị), việc dùng AI tra cứu thông tin sức khỏe là điều dễ hiểu. Chính các nhân viên y tế cũng thường xuyên sử dụng AI như một phương tiện để cập nhật và tổng hợp thông tin nhanh nhất. Tuy nhiên, mấu chốt nằm ở chỗ, thông tin AI cung cấp mang tính tổng hợp và lý thuyết.

"Thông tin AI tổng hợp từ các nguồn sách, báo, tạp chí trong và ngoài nước. Khi bác sĩ sử dụng, họ phải kết hợp thêm kiến thức chuyên môn của mình để nhận định đâu là thông tin đúng và cần thiết", bác sĩ Nam nói.

Điều này có nghĩa là, nếu người dùng không có chuyên môn y khoa, họ sẽ không thể kiểm chứng và rất dễ áp dụng thông tin sai lệch vào chính cơ thể mình.

Một trường hợp chia sẻ nhờ AI tra cứu thông tin tư vấn sức khỏe.

Nguy cơ từ 'đơn thuốc AI': Bỏ sót cấp cứu và bệnh lý nền

Theo các bác sĩ, điểm nguy hiểm nhất khi tự tra cứu và dùng thuốc theo AI là việc công cụ này thiếu hoàn toàn khả năng thăm khám lâm sàng và đánh giá các yếu tố liên quan.

ThS.BSNT. Phan Hữu Kiệm (Bệnh viện Phổi Hà Nội) nhấn mạnh: "AI không có khả năng khám bệnh, đo huyết áp, nghe tim phổi hay đánh giá phản ứng phụ. Nó chỉ suy luận dựa trên mô hình ngôn ngữ, không phải trên bằng chứng lâm sàng thực tế".

Bác sĩ Kiệm đưa ra những ví dụ điển hình về sự khác biệt giữa AI và bác sĩ:

Đau ngực: Người bệnh mô tả “đau tức ngực trái, lan ra vai, khó thở nhẹ”. AI có thể cho rằng đây là cơn lo âu hoặc viêm cơ, gợi ý thuốc giảm đau. Nhưng với bác sĩ, đây là dấu hiệu kinh điển của nhồi máu cơ tim, cần nhập viện cấp cứu ngay.
Khó thở, mệt mỏi: AI có thể gợi ý "hen hoặc viêm mũi dị ứng". Nhưng trong thực tế, đó có thể là tràn dịch màng phổi do ung thư, hoặc đợt cấp COPD, thậm chí thuyên tắc phổi - những tình huống đòi hỏi xử trí chuyên khoa khẩn cấp.
Dùng corticoid tùy tiện: Bác sĩ Kiệm cảnh báo, thuốc Prednisolone (corticoid) không phải "thuốc cảm cúm". Chỉ vài viên dùng sai cách có thể gây mất ngủ, tăng đường huyết, loãng xương, tăng huyết áp, hay hội chứng Cushing giả.

Nguy hiểm hơn nữa là tác hại âm thầm lâu dài khi người bệnh dùng thuốc sai, làm mờ triệu chứng, khiến bệnh tiến triển âm thầm. Đến khi phát hiện thì đã muộn. "Trong ung thư, sự chậm trễ vài tháng đôi khi là ranh giới giữa điều trị triệt căn và chăm sóc giảm nhẹ" - bác sĩ Kiệm nhấn mạnh.

AI không có khả năng khám bệnh, đo huyết áp, nghe tim phổi hay đánh giá phản ứng phụ. Ảnh minh họa.

Bác sĩ Chu Đức Thành (Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện 19-8) cũng đồng tình rằng đơn thuốc AI không có khả năng phân biệt bệnh lý cấp cứu, hiểm nghèo. Bác sĩ cảnh báo: "Đơn thuốc AI không có trách nhiệm, không có đôi tay khám bệnh, và không có sự cảm thông từ y đức của người thầy thuốc".

Bác sĩ khuyến cáo cách sử dụng AI để tham khảo bệnh lý

Mặc dù tiềm ẩn nguy cơ khi dùng để chẩn bệnh, cả ba bác sĩ đều đồng ý AI là một công cụ tra cứu tuyệt vời nếu được sử dụng đúng cách.

BSCKII Vũ Hoài Nam cho biết, các thông tin về hướng dẫn, thực hành chăm sóc sức khỏe nói chung thường được AI đưa ra khá chính xác và giúp ích cho người bệnh. "Ví dụ như thông tin về chế độ ăn uống, tập luyện và các biện pháp phòng tránh bệnh tật. Đó là những thông tin chung và AI tổng hợp rất nhanh" bác sĩ Nam nói.

AI giúp các bác sĩ chẩn đoán ung thư vú ở giai đoạn rất sớm.

ThS.BSNT. Phan Hữu Kiệm cũng chia sẻ rằng, bản thân là một bác sĩ điều trị và cũng sử dụng AI hàng ngày để tra cứu y văn, học hỏi phương pháp nghiên cứu mới, tóm tắt bài báo quốc tế và hỗ trợ giảng dạy. Bác sĩ nhấn mạnh: "Tôi không bao giờ dùng AI để thay thế quyết định lâm sàng. Y học là lĩnh vực mà mỗi con người là một cá thể duy nhất, với cơ địa, bệnh nền và tâm lý khác nhau".

Để sử dụng AI an toàn cho sức khỏe, các bác sĩ đưa ra những lời khuyên then chốt:

1. Thay đổi cách đặt câu hỏi: Theo bác sĩ Kiệm, thay vì hỏi "Tôi bị bệnh gì và đơn thuốc thế nào" hãy hỏi: "Với triệu chứng này, tôi nên đi khám chuyên khoa nào" hoặc "Dấu hiệu nào là nguy hiểm cần đến bệnh viện ngay". Đó mới là cách dùng AI an toàn.

2. Dùng AI để tham khảo, không phải để kê đơn: Bác sĩ Nam khuyên người bệnh có thể dùng AI để tìm hiểu chung về bệnh lý (bệnh gì, diễn biến thế nào, tiên lượng ra sao) sau khi đã được bác sĩ chẩn đoán. Nhưng tuyệt đối không dùng thông tin đó để tự điều trị. Khi thử yêu cầu AI kê đơn, bác sĩ Nam nhận thấy đơn thuốc không thể hoàn chỉnh và chính AI cũng thường xuyên nhắc nhở người dùng "thông tin chỉ mang tính tham khảo".

3. Đối chiếu thông tin: Bác sĩ Kiệm khuyến cáo nếu tra cứu thông tin y khoa qua AI, người dân cần đối chiếu ít nhất hai nguồn đáng tin cậy khác, ví dụ như trang thông tin của Bộ Y tế, CDC Hoa Kỳ, hoặc các bệnh viện lớn trong nước.

4. Tuyệt đối không trì hoãn cấp cứu: Lời khuyên cuối cùng từ bác sĩ Chu Đức Thành là sự cảnh báo mạnh mẽ nhất: Trí tuệ nhân tạo là một kỳ tích công nghệ, nhưng trong y học, sự tin tưởng tuyệt đối vào nó là một hành động vô trách nhiệm với chính mạng sống.

"Với các trường hợp cấp cứu như mất ý thức, yếu liệt đột ngột, đau ngực, khó thở, sốt cao kéo dài... hãy bỏ qua AI và gọi cấp cứu 115 hoặc đến bệnh viện ngay lập tức. Hãy để Bác sĩ là người quyết định điều trị để bảo vệ an toàn cho bạn" bác sĩ. Thành khuyến cáo.

Kim Dung

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/ai-tra-cuu-suc-khoe-cong-cu-tham-khao-khong-the-thay-the-bac-si-169251105205252551.htm