Donbas trong thế mặc cả sau cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky coi yêu cầu này của Nga đồng nghĩa với tham vọng giành quyền kiểm soát thêm 30% lãnh thổ còn lại ở vùng công nghiệp phía Đông – nơi đang diễn ra những trận chiến khốc liệt nhất trong ba năm rưỡi qua. Theo nhà lãnh đạo Kiev, nếu Ukraine để mất Donetsk, Nga sẽ gần như kiểm soát toàn bộ Donbas – vùng đất giàu tài nguyên và mang giá trị chiến lược lớn đối với cả hai bên tham chiến.

Ông Zelensky nhiều lần nhấn mạnh rằng Ukraine sẽ không chấp nhận, đồng thời cảnh báo rằng việc để Nga đặt chân lên vùng đất này sẽ tạo ra mối đe dọa an ninh lâu dài, trở thành bàn đạp cho những cuộc tấn công mới trong tương lai.

Tuy nhiên, theo tờ The Independent, lập trường cứng rắn của Moscow lại được Tổng thống Mỹ Donald Trump coi như một lối thoát khả quan để chấm dứt xung đột.

Quân đội Ukraine trên chiến trường. Ảnh: Anadolu Agency

Ý nghĩa sống còn của Donbas

Trong bối cảnh đó, dư luận quốc tế ngày càng dồn sự chú ý vào Donbas – vùng đất vừa là biểu tượng công nghiệp, vừa là pháo đài phòng thủ then chốt của Ukraine. Nằm dọc biên giới phía đông Ukraine, Donbas là từ ghép của “Donets Coal Basin” – lưu vực than trải dài theo dãy Donets và dòng sông cùng tên.

Không chỉ được mệnh danh là “trái tim công nghiệp” của Ukraine với trữ lượng than khổng lồ, Donbas còn mang ý nghĩa phòng thủ sống còn. Vùng này bao trùm hai tỉnh Donetsk và Luhansk, hiện đang là những điểm nóng giao tranh ở tuyến đầu cuộc chiến. Từ sau năm 2014, Kiev đã biến Donetsk thành một “vành đai pháo đài” – một hệ thống phòng thủ nhiều tầng lớp với chiến hào, boongke, hào chống tăng, bãi mìn và các khu công nghiệp kiên cố.

“Donbas là tuyến phòng thủ then chốt mà Nga chưa thể xuyên thủng suốt hơn một thập kỷ. Nếu khu vực này thất thủ, cánh cửa sẽ mở ra cho Nga tiến thẳng về Kharkiv, Poltava và Dnipro”, Elina Beketova, nghiên cứu viên tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, nhận định.

Từ năm 2014, Nga đã chiếm đóng một phần Donbas, cùng thời điểm Moscow sáp nhập Crimea. Các lực lượng ly khai thân Nga tự xưng thành lập “cộng hòa nhân dân” tại Donetsk và Luhansk, mở đường cho Nga kiểm soát hơn một phần ba lãnh thổ phía Đông. Tại thời điểm hiện tại, vẫn tồn tại nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề chủ quyền của các khu vực Crimea, Sevastopol, Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson.

Theo Reuters, Nga hiện kiểm soát khoảng 88% Donbas – gồm gần như toàn bộ Luhansk và 3/4 Donetsk. Phần còn lại, chừng 6.600 km², vẫn do Ukraine nắm giữ nhưng liên tục chịu sức ép dữ dội, đặc biệt quanh các thành phố trọng yếu như Pokrovsk.

Những tính toán đầy rủi ro

Trước thềm hội nghị Alaska, ông Trump từng nhắc đến khái niệm nhượng bộ lãnh thổ như điều kiện cho hòa bình – một cách diễn đạt khiến nhiều người Ukraine khó chấp nhận. Khoảng 75% người Ukraine phản đối bất kỳ hình thức nhượng đất nào, theo khảo sát của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev.

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát nhận định rằng, tuyên bố của ông chủ Nhà Trắng thực chất là một động thái gây sức ép, buộc Tổng thống Zelensky cân nhắc nhượng lại Donetsk và Luhansk để đổi lấy một lệnh “đóng băng” chiến tuyến từ phía Nga. Đây là đề xuất vốn đã được ông Putin đưa ra trong cuộc gặp tại Alaska.

Đối mặt với sức ép từ cả bên ngoài lẫn bên trong, Tổng thống Zelensky dường như đang đứng trước ngã ba đường: hoặc chấp nhận một thỏa thuận bị coi là bất lợi đối với Ukraine, hoặc tiếp tục cuộc chiến không biết khi nào kết thúc.

“Chúng ta không có đủ lực lượng để chiến đấu vô thời hạn. Nhưng nếu nhượng đất, đó là vi hiến, thậm chí có thể bị xem là phản quốc”, nghị sĩ Ukraine Volodymyr Ariev cảnh báo.

Tuy nhiên, ngay cả trong kịch bản nhượng bộ, cơ chế pháp lý vẫn là một câu hỏi lớn. “Liệu tổng thống có quyền đơn phương ký kết thỏa thuận? Hay cần sự phê chuẩn của quốc hội, thậm chí là một cuộc trưng cầu dân ý? Hiến pháp của chúng ta chưa từng được soạn thảo để dự liệu tình huống như thế này”, nghị sĩ Inna Sovsun nói.

Hy vọng từ Washington

Hiện tại, mọi ánh mắt đều dồn về cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Ukraine tại Washington – sự kiện được xem là phép thử lớn cho tương lai quan hệ song phương cũng như triển vọng hòa bình ở châu Âu. Đây là lần đầu tiên ông Trump và ông Zelensky đối thoại trực tiếp kể từ sau cuộc tranh cãi nảy lửa ở Phòng Bầu dục hồi tháng 2/2025.

Giờ đây, có dấu hiệu cho thấy ông Trump đang tìm cách điều chỉnh giọng điệu, thậm chí hé mở khả năng cùng các đồng minh châu Âu đưa ra những bảo đảm an ninh quân sự cho Ukraine. Theo ông Anton Grushchetsky, Giám đốc Viện Xã hội học Quốc tế Kiev, “người Ukraine sẽ chấp nhận nhiều hình thức bảo đảm khác nhau, nhưng họ cần những cam kết thực sự, không chỉ là những lời hứa suông”.

Cho đến thời điểm hiện tại, gia nhập NATO là lựa chọn lý tưởng đối với Kiev, bởi Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương quy định rằng một cuộc tấn công vào một thành viên được coi là tấn công vào toàn khối. Điều đó sẽ biến Ukraine thành phần không thể tách rời của hệ thống an ninh châu Âu – Đại Tây Dương. Tuy nhiên, con đường này vẫn đầy chông gai do một số quốc gia thành viên vẫn lo ngại việc kết nạp Ukraine sẽ kéo NATO vào xung đột trực diện với Nga.

Trong bối cảnh ấy, một sự đảm bảo an ninh từ phía Mỹ, dù chưa thể sánh với chiếc ô NATO, vẫn được Kiev coi là lựa chọn khả dĩ hơn so với khoảng trống an ninh hiện tại. Chính vì vậy, mọi tín hiệu từ Washington đều được quan sát kỹ lưỡng, không chỉ ở Kiev mà còn ở các thủ đô châu Âu. Đối với Ukraine, đó là câu hỏi sống còn; còn với phương Tây, đó là phép thử cho sự bền vững của trật tự an ninh xuyên Đại Tây Dương. Do vậy, cuộc gặp sắp tới giữa hai nhà lãnh đạo Trump – Zelensky Zelensky càng trở nên đáng mong chờ.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo The Independent, BBC

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/donbas-trong-the-mac-ca-sau-cuoc-gap-giua-ong-trump-va-ong-putin-post1223402.vov