Đồng bằng sông Cửu Long trước ngã rẽ chuyển đổi xanh

một giờ trướcBài gốc

Thạc sĩ Đoàn Văn Phương phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hồng Nhung - TTXVN

Các chuyên gia nghiên cứu chỉ ra rằng, Đồng bằng sông Cửu Long đang đứng trước bước ngoặt lịch sử. Đến nay, sự dịch chuyển sang kinh tế xanh, xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, những cam kết mạnh mẽ của Việt Nam về đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, không còn là lựa chọn mà là con đường duy nhất để phát triển bền vững.

Cũng như các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Đồng Tháp là khu vực chịu rủi ro lớn do nước biển dâng, hạn hán, xâm nhập mặn, sụt lún, sạt lở và suy giảm tài nguyên đất, nước; tư duy sản xuất còn nặng về số lượng, chưa chuyển mạnh sang chất lượng - xanh - thông minh; quy mô kinh tế nhỏ lẻ; kết cấu hạ tầng, hệ thống thủy lợi - logistics - dữ liệu chưa đồng bộ; năng lực doanh nghiệp, chính quyền cơ sở chưa kịp thích ứng với yêu cầu mới; thiếu mô hình kinh tế nông nghiệp sinh thái có khả năng phát triển nhân rộng...

Theo bà Châu Thị Mỹ Phương- Phó Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch HĐND tỉnh Đồng Tháp, để phát triển bền vững, địa phương xác định chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế mà là yêu cầu tất yếu của phát triển, sự lựa chọn chiến lược để Đồng Tháp nói riêng và vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung, vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên và đảm bảo nâng cao chất lượng của sống của người dân.

Chuyển đổi xanh không chỉ giúp Đồng Tháp cùng các tỉnh tại Đồng bằng sông Cửu Long giảm thiểu những tổn thương do biến đổi khí hậu mà còn mở ra cánh cửa phát triển mới, bền vững hơn, thịnh vượng hơn. Chuyển đổi xanh không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế của địa phương theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Thạc sĩ Nguyễn Văn Sơn - Phó Hiệu trưởng trường Chính trị Đồng Tháp phát biểu. Ảnh: Hồng Nhung - TTXVN

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Giám đốc học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ, Đồng bằng sông Cửu Long là vùng kinh tế – sinh thái đặc thù, có vị trí chiến lược về kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Vùng có đóng góp quan trọng vào GDP của cả nước; là "vựa lúa", "vựa thủy sản", "vựa trái cây" của Việt Nam; giữ vai trò then chốt đối với an ninh lương thực, an ninh dinh dưỡng và xuất khẩu nông sản.

Tuy nhiên, đây cũng là vùng chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Tình trạng nước biển dâng, xâm nhập mặn sâu vào nội đồng, thiếu nước ngọt, sạt lở bờ sông, bờ biển, sụt lún đất, suy giảm phù sa… đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Nhiều khu vực đã và đang phải đối mặt với nguy cơ mất đất sản xuất, mất nơi cư trú, sinh kế truyền thống bị xáo trộn. Sự thay đổi chế độ dòng chảy ở thượng nguồn sông Mê Kông, cùng với khai thác nước ngầm quá mức trong vùng, đang tạo sức ép lớn lên nền tảng sinh thái vốn rất mong manh của đồng bằng. Nếu không kịp thời thay đổi cách phát triển, những thách thức này có thể đẩy vùng vào vòng xoáy suy thoái: sinh thái – kinh tế – xã hội hết sức khó lường.

Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định, xây dựng vùng trở thành "vùng phát triển năng động, bền vững, sinh thái, văn minh, giàu bản sắc"; đặt ra yêu cầu tổ chức lại không gian phát triển theo các tiểu vùng sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh; gắn tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường, bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội và giữ gìn văn hóa sông nước.

Ông Lê Chí Thiện - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp nêu các giải pháp cho chuyển đổi xanh của Đồng Tháp. Ảnh: Hồng Nhung - TTXVN

Vì vậy, khi chuyển đổi xanh, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long xác định đây không chỉ là một chương trình bảo vệ môi trường, mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện mô hình phát triển. Đó là sự chuyển đổi từ cách tiếp cận lấy khai thác tài nguyên theo chiều rộng và tăng sản lượng bằng mọi giá sang cách tiếp cận tôn trọng quy luật tự nhiên, "thuận thiên" sử dụng hiệu quả tài nguyên, coi trọng chất lượng, giá trị gia tăng và tính bền vững.

Chuyển đổi xanh không chỉ là một xu thế thời đại mà còn mang ý nghĩa chiến lược, quyết định đến năng lực cạnh tranh và sự thịnh vượng bền vững của mỗi quốc gia hiện nay. Quá trình này mang lại lợi ích đa chiều cho kinh tế, môi trường và xã hội. Theo Thạc sĩ Nguyễn Văn Sơn - Phó Hiệu trưởng Trường Chính trị Đồng Tháp, về mặt kinh tế, chuyển đổi xanh mở ra không gian phát triển mới và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tiếp cận thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn về môi trường và phát thải như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon - CBAM của châu Âu... Các sản phẩm không đáp ứng yêu cầu "xanh" sẽ dần mất đi lợi thế cạnh tranh, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc chủ động chuyển đổi sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng các rào cản kỹ thuật này, biến thách thức thành cơ hội để thâm nhập sâu hơn vào các thị trường giá trị cao. Về mặt môi trường, chuyển đổi xanh có vai trò sống còn trong ứng phó với biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học.

Đây cũng chính là giải pháp nền tảng để ứng phó với biến đổi khí hậu. Bằng việc giảm phát thải khí nhà kính thông qua chuyển đổi năng lượng và sản xuất sạch hơn, các quốc gia có thể góp phần thực hiện các cam kết quốc tế, giảm thiểu các tác động tiêu cực của thiên tai, thời tiết cực đoan và nước biển dâng. Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh giúp bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học. Các mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp sinh thái không chỉ giảm ô nhiễm mà còn góp phần cải tạo chất lượng đất, nước, không khí, duy trì các dịch vụ hệ sinh thái thiết yếu mà tự nhiên cung cấp.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo. Ảnh: Hồng Nhung - TTXVN

Ông Nguyễn Văn Sơn đề xuất, Đồng Tháp nói riêng, Đồng bằng sông Cửu Long nói chung nên đẩy mạnh các mô hình canh tác tuần hoàn, thích ứng khí hậu trên nền tảng hệ sinh thái sẵn có. Trong không gian phát triển mới, với lợi thế giáp biển, các địa phương có thể nghiên cứu phát triển mô hình lúa - tôm, đồng thời luân canh lúa - cá hoặc sen - cá kết hợp ở những vùng trũng. Bên cạnh đó, riêng Đồng Tháp nên tích hợp các kỹ thuật canh tác lúa phát thải thấp vào chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Cụ thể, Đồng Tháp có thể phối hợp với các dự án để hỗ trợ nông dân áp dụng tưới ngắt quãng (AWD), san phẳng mặt ruộng bằng laser, bón phân thông minh và quản lý rơm rạ hợp lý. Những kỹ thuật này cần được đưa vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp của đồng bằng Sông Cửu Long một cách thực chất, biến mục tiêu cả nước thành hành động tại địa phương.

Đồng Tháp nói riêng, Đồng bằng sông Cửu Long nói chung xây dựng chiến lược hoặc đề án chuyển đổi xanh cấp tỉnh cho giai đoạn 2025-2035 nhằm định hướng cho khu vực công nghiệp. Đề án này nên quán triệt các nguyên tắc của mô hình BCG (một công cụ phân tích danh mục sản phẩm kinh doanh, giúp doanh nghiệp phân loại các sản phẩm của mình vào 4 nhóm dựa trên hai yếu tố: tốc độ tăng trưởng của thị trường và thị phần tương đối phù hợp với điều kiện địa phương).

Theo đó, có thể lựa chọn một số ngành ưu tiên như chế biến nông sản, thủy sản và năng lượng tái tạo, làm trọng tâm cho công nghiệp xanh. Trong chế biến nông - thủy sản, giải pháp then chốt là phát triển các dự án kinh tế tuần hoàn. Các địa phương cũng cần thu hút doanh nghiệp đầu tư nhà máy xử lý và tái chế phụ phẩm; các địa phương nên tận dụng chính sách cấp tín chỉ carbon cho dự án giảm phát thải để tăng tính khả thi tài chính.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long Trần Hữu Hiệp chia sẻ, thông qua những cuộc thi, nhiều sản phẩm của các nhóm sinh viên, thanh niên - những người trẻ tập trung nghiên cứu thành công những mô hình sử dụng, tái chế phụ phẩm nông nghiệp để tạo thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Những sản phẩm có thể thương mại hóa, ứng dụng công nghệ vào quá trình sản xuất. Phong trào khởi nghiệp xanh của Đồng bằng Sông Cửu Long chính là một bước chuyển đổi xanh từ trong tư tưởng được đánh giá là một trong những điểm sáng của quốc gia.

Hồng Nhung/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/dong-bang-song-cuu-long-truoc-nga-re-chuyen-doi-xanh/397263.html