Dòng họ nhà Lang trọn vẹn niềm tin với cách mạng

6 giờ trướcBài gốc

Không gian sống vẫn còn giữ được nhiều nét cổ kính của dòng họ Đinh Công tại Mường Cời, xã Lương Sơn tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Trọng Đạt-TTXVN

Trong lịch sử Việt Nam, tầng lớp “quan lang” là những người cai quản vùng Mường tỉnh Hòa Bình (cũ) thời phong kiến. Tuy nhiên quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, nhiều quan Lang đã từ bỏ cuộc sống quyền quý để đi theo cách mạng, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giành độc lập dân tộc. Tiêu biểu đó là dòng họ Đinh Công, một trong bốn họ Lang lớn (Đinh, Quách, Bạch, Hà) của xứ Mường Hòa Bình (cũ), nay là tỉnh Phú Thọ.

Anh em nhà Lang gắn kết người Mường đi theo cách mạng
Cụ Đinh Công Thịnh là người thuộc dòng họ Đinh Công người Mường ở vùng Mường Cời, xã Lương Sơn, Hòa Bình (cũ), nay là tỉnh Phú Thọ. Cụ Đinh Công Thịnh sinh thời đảm nhiệm chức Tuần phủ Hòa Bình từ năm 1919–1928. Cụ là một quan lang nổi bật về cả đời sống vật chất lẫn tinh thần, có ảnh hưởng sâu rộng đến cộng đồng người Mường. Cụ có ba người con trai gồm Đinh Công Huy, Đinh Công Nhiếp và Đinh Công Niết.
Sau khi cụ Đinh Công Thịnh qua đời, năm 1928 người anh cả Đinh Công Huy được đặc cách bổ nhiệm làm quan Án sát tỉnh Hòa Bình - đây là chức quan chỉ dưới Tuần phủ. Nhưng vốn có tinh thần yêu nước và tự chủ, ông Huy cùng các em sớm bộc lộ thái độ bất hợp tác với bộ máy bảo hộ của thực dân Pháp.
Cũng theo những ghi chép của dòng họ Đinh Công, năm 1933–1934, ba anh em nhà lang Đinh Công âm thầm lập kế hoạch khởi nghĩa. Họ đã âm thầm ra nước ngoài mua súng, tích cóp lương thảo, trang bị lực lượng để đánh giặc Pháp, tuy nhiên, kế hoạch bị bại lộ, cả ba bị bắt. Ông Đinh Công Huy trong vai trò chủ mưu, bị kết án 10 năm tù giam tại Hỏa Lò. Trong thời gian ở tù, ông Huy gặp các nhà hoạt động cách mạng thời bấy giờ như Vương Thừa Vũ, Đào Gia Lựu, Trần Huy Liệu… và được giác ngộ lý tưởng cộng sản.
Năm 1942, khi được trả tự do, ông trở về quê cùng với các em gia nhập và phối hợp với Việt Minh gây dựng cơ sở cách mạng. Tại vùng đất Mường Cời, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình cũ, ông Đinh Công Huy tận dụng uy tín “lang đạo” của mình để vận động dân Mường đóng góp lương thực, tiền của, nuôi giấu cán bộ Việt Minh. Nhờ vậy, vùng đất Lương Sơn trở thành một trong những cơ sở cách mạng vững chắc của Hòa Bình thời kỳ tiền khởi nghĩa.
Tháng Tám năm 1945, cùng hai em trai và nhà chí sĩ Đào Gia Lựu, ông Đinh Công Huy lãnh đạo cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở châu Lương Sơn. Sau thắng lợi, chính quyền cách mạng được thành lập; ông Đinh Công Huy được bầu làm Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính tỉnh Hòa Bình (nay UBND tỉnh Phú Thọ).

Không gian trưng bày các bức ảnh tư liệu cùng bức thư của Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi cụ Đinh Công Huy của dòng họ Đinh Công tại nhà của anh Đinh Công Thảo tại Mường Cời, xã lương Sơn, tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Trọng Đạt-TTXVN

Chính quyền cách mạng non trẻ đứng trước muôn vàn khó khăn, “ngàn cân treo sợi tóc”. Bằng uy tín và kinh nghiệm ông Huy đã quyên góp được 63 vạn đồng Đông Dương từ các dòng họ Lang trong tỉnh Hòa Bình (cũ) để duy trì bộ máy hành chính và hỗ trợ lực lượng kháng chiến.

Gia đình anh Đinh Công Thảo đời thứ 4 dòng họ Đinh Công vẫn sinh sống và giữ nguyên những kiến trúc còn lại của không gian nhà lang ở vùng Mường Cời. Anh Thảo đang lưu giữ những kỷ vật của dòng họ như: 7 đạo sắc phong của vua cho dòng họ Đinh Công cùng những giấy tờ liên quan đến quá trình hoạt động cách mạng của ông cha. Anh Thảo tự hào và xúc động khi cho phóng viên TTXVN xem bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi cho cụ Đinh Công Huy, bức thư có nội dung: "Kính gửi cụ Đinh Công Huy. Vì công việc kháng chiến, đã hơn nửa năm tôi không gặp cụ. Tôi chắc cụ và quý quyến được mạnh khỏe luôn luôn. Nay nhân dịp ông Trần Đăng Ninh, Phái viên Bộ Quốc phòng về kinh lý Hòa Bình, tôi gửi thơ này hỏi thăm cụ và quý quyến. Và tôi gửi tặng cụ một bức ảnh làm kỷ niệm thân ái. Tôi mong cụ ra sức cổ động thân sĩ, kêu gọi đồng bào Hòa Bình hăng hái tham gia kháng chiến, giúp đỡ bộ đội, tăng gia sản xuất, phát triển bình dân học vụ. Đến ngày kháng chiến cứu quốc thắng lợi, thống nhất và độc lập thành công, chúng ta sẽ gặp nhau vui vẻ. Tôi gửi cụ, quý quyến, và tất cả đồng bào vùng đó, đặc biệt là các cụ phụ lão và các cháu thiếu nhi lời chào. Thân ái và quyết thắng.” Trong những câu chuyện kể lại của những cụ già ở Mường Cời, Tân Vinh (nay là xã Lương Sơn, Phú Thọ), những năm chống Pháp ác liệt, ông Đinh Công Huy còn khéo léo dùng ảnh hưởng của mình để tổ chức các cuộc họp bí mật dưới hình thức “lễ mừng thọ”, quy tụ nhiều lang đạo và thân hào khắp vùng Mường thề đồng lòng kháng chiến. Nhờ sự đoàn kết đó, Hòa Bình được giải phóng vào cuối năm 1951. Tiểu đoàn Đinh Công Niết, dấu ấn người Mường trong kháng chiến

Anh Đinh Công Thảo cháu đời thứ 4 dòng họ Đinh Công tính từ Cụ Đinh Công Thịnh đảm nhiệm chức Tuần phủ Hòa Bình từ năm 1919–1928 bên các tờ sắc phong của vua ban cho dòng họ Đinh Công. Ảnh: Trọng Đạt-TTXVN

Cùng với anh trai mình, ông Đinh Công Niết cũng sớm giác ngộ cách mạng. Ông được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến hành chính huyện Lương Sơn, tổ chức lực lượng vũ trang địa phương bảo vệ tuyến đường số 6. Các đơn vị vệ quốc đoàn tiến lên Tây Bắc vào thời điểm đó đều được ông Niết và các chiến binh dũng mãnh người Mường của mình dốc sức bảo vệ, tiếp tế lương thảo, tiêu diệt địch trong cả một khu vực rộng lớn.

Trong cuốn hồi ký “Tây Tiến – 50 năm nhìn lại” Trung tướng Nguyễn Hòa, nguyên Tư lệnh Quân đoàn I, một “chiến binh” Tây Tiến nổi tiếng đã chia sẻ: “Không ngày nào quân Pháp và ngụy binh đi lại, vận chuyển trên đường số 6 mà không bị mìn đổ xe hoặc bị bắn tỉa chết và bị thương vài tên. Anh Đinh Công Niết đã bỏ nhiều công lao, sức lực đi đến các đơn vị động viên bộ đội và luôn là đầu mối quan trọng kết hợp Đảng, Chính phủ, quân, dân ở địa phương”. Với sự giác ngộ và những đóng góp của mình, vào ngày 6/6/1947, ông được Tổng tư lệnh quân đội quốc gia Võ Nguyên Giáp tặng giấy khen. Tháng 9/1949, ông Đinh Công Niết được đứng trong hàng ngũ của Đảng Cộng sản Đông Dương. Cũng trong năm 1949, Liên khu 3 quyết định thành lập Tiểu đoàn Đinh Công Niết, đơn vị đặc biệt mang tên một nhà Lang người Mường, do chính ông Niết làm Tiểu đoàn trưởng. Tiểu đoàn này gồm chiến sĩ dân tộc Mường thiện chiến, thông thạo địa hình rừng núi, liên tục đánh phá đoàn quân tiếp viện của Pháp, góp phần quan trọng vào các chiến dịch Tây Bắc và Điện Biên Phủ. Nhân kỷ niệm chiến thắng chiến dịch Hòa Bình, 31/3/1952, Tổng tư lệnh quân đội quốc gia Võ Nguyên Giáp tặng ông một khẩu súng ngắn thu được của địch. Sau này, ông Niết được đề bạt làm Trung đoàn phó Trung đoàn 12, rồi công tác tại Ủy ban Dân tộc miền núi, sống một cuộc đời giản dị cho đến khi nghỉ hưu năm 1972.

Không gian trưng bày các bức ảnh tư liệu của dòng họ Đinh Công anh Đinh Công Thảo vẫn lưu giữ tại Mường Cời, xã Lương Sơn, tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Trọng Đạt-TTXVN

Theo những tài liệu của Thư viện tỉnh Hòa Bình cũ, Trung tướng Nguyễn Hòa, người từng là đồng đội trong Tiểu đoàn Đinh Công Niết đã viết: “Anh Đinh Công Niết là một nhà Lang đã từ bỏ danh lợi, địa vị để đi theo tiếng gọi kháng chiến và kiến quốc của Bác Hồ. Anh và gia tộc đã có những cống hiến đáng trân trọng trong những ngày tháng gian khổ nhất của đất nước. Nếu không có Bác Hồ, nếu không có sức mạnh đoàn kết của nhân dân Mường, có lẽ đất nước đã không khơi dậy được những dũng tướng như vậy.”

Với những cống hiến lớn lao, ông Đinh Công Huy được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì. Năm 2018, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hòa Bình cũ đã trao quyết định công nhận ông Đinh Công Niết là người hoạt động cách mạng tiền khởi nghĩa (từ 1/1/1945 đến tháng 8/1945). Câu chuyện của dòng họ Đinh Công cùng nhiều quan Lang khác của vùng đất Mường tỉnh Hòa Bình cũ cho thấy nhiều nhà Lang đã sẵn sàng từ bỏ đặc quyền phong kiến, trở thành trí thức yêu nước, dũng tướng xả thân vì dân. Họ không chỉ là nhân chứng lịch sử của vùng Mường Hòa Bình mà còn là biểu tượng cho sự hòa quyện giữa truyền thống Lang đạo và lý tưởng cách mạng, là một minh chứng rõ rệt cho sức mạnh đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Lưu Trọng Đạt/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/dong-ho-nha-lang-tron-ven-niem-tin-voi-cach-mang/383401.html