Động lực 'mềm' và sức bật nội lực: khơi gợi tinh thần tự cường của doanh nghiệp ĐBSCL

một giờ trướcBài gốc

Năm 2025, chúng ta chứng kiến nhiều biến động từ địa chính trị, đến kinh tế và những tác động tiêu cực từ chiến tranh, thiên tai ở quy mô toàn cầu, và Việt Nam không thể nằm ngoài “cơn lốc” khốc liệt này. Một trong những biến động rõ nét và ảnh hưởng sâu sắc đến doanh nghiệp Việt Nam nói chung và vùng ĐBSCL nói riêng là cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, rồi chính sách thuế quan của Mỹ (thuế Trump) được áp dụng với quy mô rộng hơn, kéo theo hệ lụy trực tiếp đến các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Động lực 'mềm' và sức bật nội lực Khơi gợi tinh thần tự cường của doanh nghiệp ĐBSCL. Ảnh: SGT

Đối với vùng ĐBSCL, vốn có thế mạnh về nông sản xuất khẩu, những tác động đã rõ nét hơn sau năm tháng đầu năm nay khi nhiều doanh nghiệp xuất khẩu nơi đây cho hay lượng đơn hàng bắt đầu giảm. Điều này đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp xuất sang Mỹ đang đối mặt với nguy cơ mất thị trường xuất khẩu truyền thống và buộc phải đi tìm thị trường mới và thách thức này không nhỏ trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt hiện nay.

Thách thức của “doanh nghiệp trong cuộc”

Một doanh nghiệp xuất khẩu hàng nông thủy sản chế biến sang Mỹ chia sẻ rằng, doanh thu và lợi nhuận xuất sang Mỹ của doanh nghiệp đang giảm đáng kể, nhưng còn lo lắng hơn khi chưa biết được thuế suất vào thị trường Mỹ sẽ dừng lại ở mức bao nhiêu và còn “phát sinh” những rào cản nào khác? Bản thân doanh nghiệp đã thấy được nguy cơ phụ thuộc vào một thị trường, tuy nhiên việc tìm kiếm thị trường mới “để bù đắp” vào lúc này không hề dễ dàng.

Rõ ràng, để tìm kiếm một thị trường mới, nhất là với những doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), còn hạn chế về vốn, nguồn lực, công nghệ và thông tin, đặc biệt là năng lực để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu là việc vô cùng thách thức đối với doanh nghiệp ĐBSCL hiện nay.

Niềm tin mới từ “cú hích” chính sách

Giữa bức tranh nhiều gam màu thách thức đó, ngày 4-5-2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, được xem là dấu mốc lịch sử, khẳng định tầm quan trọng của khu vực kinh tế này: “Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế”. Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu phát triển doanh nghiệp tư nhân cả về số lượng lẫn chất lượng, lấy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và năng lực cạnh tranh toàn cầu làm trụ cột. Cụ thể, đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động, tương ứng 20 doanh nghiệp trong tổng số 1.000 dân, và có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Cùng với NQ 68-NQ/TW, các nghị quyết khác, như NQ 57-NQ/TW (ngày 22-12-2024), NQ 66-NQ/TW (ngày 30-4-2025), NQ 59-NQ/TW (ngày 24-1-2025) cũng được ban hành nhằm hoàn thiện thể chế, tái cơ cấu không gian kinh tế vùng và khuyến khích mô hình hợp tác công - tư. Tất cả tạo nên một “hệ sinh thái chính sách” nhằm khơi dậy nội lực dân tộc, hay còn gọi là “kỷ nguyên vươn mình của khu vực tư nhân Việt Nam”.

Có thể thấy rằng, khi hàng loạt nghị quyết, chính sách ra đời, cùng nhiều giải pháp cải cách thể chế và tái cấu trúc không gian kinh tế, đã cho thấy sự quyết tâm và nỗ lực của Đảng và Nhà nước trong việc phát triển đất nước. Điều này đã tạo động lực lớn cho các doanh nhân thuộc khu vực kinh tế tư nhân, là bệ đỡ tinh thần trong bối cảnh biến động. Khi cơ chế mới được luật hóa, sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc để doanh nghiệp tư nhân mở rộng quy mô, dám đầu tư dài hạn, chuyển đổi số nhanh hơn và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Bằng chứng là nhiều doanh nghiệp lớn đã mạnh dạn đầu tư, sản xuất ra những sản phẩm có khả năng cạnh tranh toàn cầu, tạo dấu ấn “Make in Vietnam”.

Cú hích có “nhích” được SME vùng ĐBSCL?

Từ thực tế trên cho thấy về chủ trương, chính sách đã tạo được niềm tin và động lực cho khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn. Tuy nhiên, làm thế nào để động lực này thật sự đi vào đời sống kinh doanh của SME, tạo được giá trị thực, được định lượng bằng số lượng doanh nghiệp thành lập mới, lực lượng doanh nghiệp có ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, có tư duy mới, và có khả năng dẫn dắt thị trường và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới để SME ngày càng phát triển vững mạnh, tham gia nhiều hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu…? Làm thế nào để chính sách có thể thúc đẩy SME phát triển lớn mạnh, có thêm nhiều doanh nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo…? Riêng đối với ĐBSCL, liệu SME có tận dụng được cơ hội từ chính sách và đâu là động lực để doanh nhân, doanh nghiệp ĐBSCL phát triển nội lực và tăng cường tinh thần tự cường trong bối cảnh nhiều biến động và cạnh tranh hiện nay?

Thách thức của SME ĐBSCL

So với cả nước, khu vực ĐBSCL đang đối mặt với những hạn chế đáng kể về số lượng và quy mô doanh nghiệp. Số liệu cho thấy, nếu tính theo tỷ lệ doanh nghiệp/1.000 dân, vùng này (không tính Long An) chỉ đạt mức 3,6 doanh nghiệp trên 1.000 dân, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình 9,3 doanh nghiệp/1.000 dân của cả nước.

Đáng chú ý, gần 98% số doanh nghiệp tại ĐBSCL là SME. Quy mô nhỏ, không chỉ kéo theo sự thiếu hụt về vốn, mà còn bộc lộ những khó khăn về chất lượng nguồn nhân lực. Theo báo cáo kinh tế thường niên của VCCI ĐBSCL (AMDER) năm 2024, tỷ lệ lao động qua đào tạo của khu vực chỉ đạt 16,69%, mức thấp nhất cả nước. Con số này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lao động mà còn là rào cản lớn đối với khả năng hấp thu công nghệ và năng lực đổi mới sáng tạo trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Kết quả khảo sát quí 1-2025 do VCCI ĐBSCL thực hiện chỉ ra rằng, bên cạnh các khó khăn mà doanh nghiệp ĐBSCL thường xuyên đối mặt về vốn, thị trường, logistics… thì những khó khăn từ sự biến động địa chính trị và vĩ mô đang nổi bật hơn so với trước đây. Rõ ràng, dù doanh nghiệp không muốn “ra biển lớn”, thì những tác động từ chuỗi giá trị toàn cầu đã ảnh hưởng trực tiếp đến họ. Vậy điều gì đang xảy ra và doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì để thích ứng, tồn tại và phát triển?

Động lực “mềm” và “làn gió mới”

Trong một buổi trò chuyện, một doanh nhân trong lĩnh vực dược phẩm, cũng là chủ một doanh nghiệp lớn tại ĐBSCL, chia sẻ: ấn tượng đầu tiên khi doanh nghiệp đến làm việc với lãnh đạo tỉnh là tư duy cởi mở, thái độ chân thành và sự xem trọng vai trò của doanh nghiệp.

Sự “xem trọng này” không chỉ là sự “xã giao” hay thiên vị doanh nghiệp lớn mà qua quá trình kinh doanh tại địa phương, doanh nhân nọ đã thấy tư duy cởi mở, thái độ thân thiện và sự xem trọng vai trò của doanh nhân được thể hiện nhất quán và xuyên suốt nơi các nhà lãnh đạo tỉnh trong các cuộc họp, gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp. Họ có thái độ chân thành, kiên trì tham gia các cuộc họp, ngồi từ đầu cho đến cuối trong những cuộc gặp gỡ với cộng đồng doanh nghiệp địa phương, không phân biệt doanh nghiệp lớn hay nhỏ…và tinh thần đó cũng lan tỏa đến các lãnh đạo sở ngành. Doanh nhân này khẳng định, tất cả những điều đó đã tạo niềm tin và động lực rất lớn để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, mở rộng kinh doanh, luôn nghĩ đến những sáng kiến nhằm mang lại giá trị cho cộng đồng, xã hội, tìm mọi cách để đóng góp cho địa phương, bảo vệ quyền lợi của tỉnh trước các đối tác, nhà đầu tư kinh doanh…

Vị doanh nhân khẳng định, những chính sách của Đảng và Nhà nước luôn đúng, nhưng đi vào đời sống doanh nghiệp đến đâu, hiệu quả như thế nào đều tùy thuộc rất lớn vào tư duy, thái độ và hành động thực tiễn và cách hành xử ở cấp lãnh đạo địa phương, ở những con người thực thi chính sách.

Trong một câu chuyện khác, một nữ doanh nhân khởi nghiệp đã ba năm tại một tỉnh ở ĐBSCL chia sẻ: “Doanh nghiệp của em ra đời từ tình yêu quê hương, khát vọng tạo việc làm cho người dân ngay trên mảnh đất mình sinh ra, để người dân không phải ly hương, xa xứ bỏ lại cha mẹ già và con thơ. “Em có đứa em bà con, đi làm ở Bình Dương, mỗi lần đi là khóc sưng cả mắt, ba của nó thì lén ra gốc chuối ngồi khóc. Những hình ảnh đó đã nung nấu em khởi nghiệp”, nữ doanh nhân trẻ kể lại.

Rồi nữ doanh nhân này kể đã gom hết tài sản, vay thêm để mở công ty ở vùng này - “nơi mà mới 3 giờ chiều là đã có giao hưởng đồng quê, ếch nhái, ễnh ương kêu rền trời, nhưng chắc trời thương, bà con thương nên luôn ủng hộ”. Đến nay công ty của chị đã làm báo cáo ESG năm thứ hai, xuất khẩu sang Mỹ và đã mở được hai chi nhánh, tại Anh và Phần Lan…

“Tụi em mừng rơi nước mắt… nhưng vẫn rất lo vì hiện tại còn nhiều khó khăn quá. Chi phí logistics của tụi em cao quá, đường vào công ty em chỉ là giao thông nông thôn, chỉ vận chuyển hàng bằng ghe nhỏ… Nếu có được một cây cầu (đã quy hoạch nhiều năm nhưng còn trên giấy) thì công ty em sẽ phát triển lắm, ngoài việc chuyển hàng, tụi em đang phát triển thêm du lịch cộng đồng, trải nghiệm làng nghề, tạo thêm việc làm cho bà con, tụi nhỏ đi học cũng an toàn và dễ dàng…”, nữ doanh nhân ao ước.

Chị còn nói rất hy vọng công cuộc cải cách Chính phủ đang làm, việc sáp nhập tỉnh sẽ có nhiều thay đổi, chắc chắn cầu sẽ sớm được xây và thủ tục sẽ dễ dàng hơn!

Tôi không có câu trả lời, chỉ mong điều doanh nhân trẻ này muốn, điều cộng đồng và bản thân tôi muốn, sớm thành hiện thực. Câu chuyện này một lần nữa cho thấy động lực đến từ tình yêu quê hương, niềm tin vào sự thay đổi tốt hơn và niềm tin ở chính sách.

Kết nối những nguồn lực từ lòng tin

Tại ĐBSCL, khu vực tư nhân đang nổi lên như một nhân tố quan trọng trong chuỗi giá trị nông nghiệp, chế biến và logistics xanh. Đây là nền tảng để hình thành các cụm liên kết vùng, nơi SME có thể cùng hợp tác, chia sẻ nguồn lực, và tạo sức bật chung cho kinh tế địa phương.

Nếu những ưu đãi dành cho SME trong Nghị quyết 68 được đưa vào thực tiễn đúng cách, sớm thực thi một cách đồng bộ và hiệu quả, SME hiểu được quyền lợi của mình bằng việc tìm hiểu chính sách, nâng cao năng lực nội tại và chủ động tìm đến cơ quan chức năng đề nghị được hỗ trợ… Đây không chỉ là sự tự lực, tự cường mà còn tạo ra áp lực tích cực lên bộ máy quản lý, tạo nền tảng cho sự tương hỗ lẫn nhau cùng phát triển.

Sự chủ động của doanh nghiệp chính là động lực thúc đẩy chính quyền địa phương sớm ban hành các chính sách và chiến lược triển khai cụ thể, nhằm đáp ứng kịp thời những nhu cầu thực tế. Sự tương tác hai chiều này sẽ là “chìa khóa” để chuyển hóa các nghị quyết thành các chính sách cụ thể, phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp ĐBSCL, góp phần cùng nhau xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và hiệu quả dựa trên niềm tin, thấu hiểu và sự hợp tác tích cực.

Trong bối cảnh chuyển mình của đất nước, Chính phủ đã rất quyết liệt trong công cuộc cải cách, sáp nhập. Quá trình này đã diễn ra nhanh chóng và đạt nhiều kết quả, mang lại động lực lớn cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cho thấy còn sự chênh lệch thể chế hóa (policy-to-practice gap), nghị quyết cần nhiều chính sách mang tính chiến lược và tính nhất quán, đồng bộ trong thực thi, nhiều chính sách cần văn bản hướng dẫn, cơ chế thực hiện và nguồn lực rõ rệt để đi vào đời sống doanh nghiệp trong bối cảnh sáp nhập. Đặc biệt, điều này đã tạo nhiều áp lực về trách nhiệm thực thi từ cấp bộ ngành cho đến cấp xã, phường và cụ thể là cán bộ thi hành…

Hơn lúc nào hết, động lực để họ vượt qua áp lực, làm tròn trách nhiệm, hoàn thành công việc, góp phần đạt được mục tiêu mà Đảng và Chính phủ đề ra trong hỗ trợ doanh nghiệp là sự “an toàn về tâm lý”, “tư duy mới, chấp nhận sự thay đổi” và “đồng hành cùng doanh nghiệp”, cùng nhau đưa đất nước vươn mình trong kỷ nguyên nguyên mới này.

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt trong tư duy phát triển - khi Chính phủ khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Thực tiễn chứng mình rằng, mọi nghị quyết, chính sách, dù toàn diện đến đâu, chỉ thật sự có ý nghĩa khi được chuyển hóa thành niềm tin, hành động và kết quả cụ thể trong đời sống doanh nghiệp.

Động lực lớn nhất của doanh nhân, trong bối cảnh quá nhiều sự thay đổi mang tính toàn cầu nhưng lại tác động trực tiếp đến quá trình kinh doanh; Sự cạnh tranh khốc liệt của các quốc gia, mà doanh nghiệp chính là nguồn lực, không chỉ đến từ vốn, sự ưu đãi về mặt chính sách, mà từ niềm tin rằng nỗ lực của mình được nhìn nhận, được chính quyền đồng hành và tạo điều kiện phát triển.

Cũng như cây cầu mà người nữ doanh nhân trẻ miền sông nước hằng mong đợi - không chỉ nối đôi bờ sông, mà còn nối khát vọng của doanh nghiệp nhỏ với tương lai rộng mở của vùng đất này.

Khi niềm tin được khơi dậy, tinh thần tự cường được lan tỏa và chính quyền thật sự đồng hành, mỗi doanh nhân ĐBSCL - dù khởi nghiệp trong gian khó - dù đã là doanh nhân lớn, đều sẽ cùng nhau góp phần tạo nên một khu vực kinh tế tư nhân mạnh, hiện đại và nhân văn, đúng như tinh thần mà Nghị quyết 68 đã đặt ra: phát triển bằng nội lực, bền vững bằng trí tuệ và lan tỏa bằng trách nhiệm cộng đồng.

(*) Phó giám đốc VCCI ĐBSCL

Nguyễn Thị Thương Linh (*)

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/dong-luc-mem-va-suc-bat-noi-luc-khoi-goi-tinh-than-tu-cuong-cua-doanh-nghiep-dbscl/