Đồng phục học sinh: thời điểm 'cắt may' lại gánh nặng chi phí

11 giờ trướcBài gốc

Giờ học của các em học sinh Trường TH&THCS Thanh Phú. Ảnh: Ngọc Khuyến

Mỗi mùa tựu trường, ngoài sách vở, ba lô, nhiều gia đình còn phải “thủng ví” vì đồng phục học sinh. Không ít phụ huynh phải chi cả triệu đồng chỉ để con mặc đúng mẫu trường yêu cầu, dù quần áo năm cũ còn gần như mới. Trong bối cảnh đó, câu chuyện từ Khánh Hòa là một gợi ý cải cách đáng để suy ngẫm.

Cắt “mạch” lãng phí từ gốc

Từ năm học này, toàn bộ 440.000 học sinh phổ thông của tỉnh (từ lớp 1 đến lớp 12 công lập) sẽ mặc chung một mẫu đồng phục: quần hoặc váy xanh mực, áo trắng, không viền cổ, không cà vạt, không nơ, không phụ kiện “làm màu”. Sở Giáo dục và Đào tạo Khánh Hòa trong văn bản cũng cấm các trường tự thiết kế đồng phục riêng và cấm tổ chức may hoặc bán đồng phục dưới mọi hình thức.

Nói cách khác, đồng phục giờ đây trở lại đúng nghĩa quần – áo học sinh, không còn biến tướng thành “thời trang học đường” kèm hóa đơn đỏ chót.

Hiệu quả tài chính có thể đo ngay: nếu mỗi học sinh giảm được bình quân 500.000 đồng mua đồng phục đầu năm, phụ huynh trong tỉnh giữ lại khoảng 220 tỉ đồng. Lợi ích gián tiếp còn lớn hơn: anh chị em trong gia đình có thể mặc lại đồ của nhau; học sinh chuyển trường không cần thay toàn bộ tủ áo; hàng trăm ngàn bộ quần áo còn tốt không bị bỏ đi chỉ vì “không đúng mẫu”, một cách tiết kiệm tài nguyên đáng kể.

Điểm đáng chú ý nữa là Khánh Hòa đã tách nhà trường ra khỏi hoạt động bán đồng phục, sách vở. Điều này giảm nguy cơ “ép mua” hoặc “gợi ý” mua từ nhà cung cấp quen biết của trường, câu chuyện không mới nhưng vẫn khiến nhiều phụ huynh ngại phản ánh. Khi trường không bán, phụ huynh có toàn quyền chọn nơi may hoặc mua đồng phục, sách vở và giá cả, chất lượng sẽ do thị trường điều tiết.

Hàng ngàn tỉ đồng và nỗi lo không của riêng ai

Tại nhiều địa phương, quy định hiện hành chỉ cấm thay đổi mẫu đồng phục hàng năm, nhưng phần đông nhà trường “linh hoạt” thay đổi, đôi khi biến thành “sáng tạo” quá đà: tức vẫn giữ màu quần áo nhưng thay cổ, viền tay, cầu vai, thêm nơ, thêm vest… để tạo mẫu mới. Hệ quả là phụ huynh vẫn phải mua mới mỗi khi bước vào năm học mới.

Không ít trường ở các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM mà trường càng tên tuổi, có “thương hiệu” thì phụ huynh khổ thêm vì đồng phục. Lắm trường yêu cầu mua một bộ sơ mi dài tay, một bộ sơ mi ngắn tay, một bộ thể dục dài, một bộ thể dục ngắn, một áo khoác, tất… mà phụ huynh phải chi hàng triệu đồng. Khổ nỗi, mẫu đồng phục do nhà trường và cơ sở bán đã “thiết kế” từ trước, nên địa chỉ mua chỉ có một nơi duy nhất, không có lựa chọn giá cả, chất lượng. Nhiều phụ huynh đăng ký từ nhiều tháng trước, nhưng khi nhận thì “ngã ngửa” vì vải mỏng, đường may ẩu, kích thước sai. Chuyện “đặt một size, nhận size khác” xảy ra thường xuyên.

Một số trường, sau khi bị phản ứng, không còn bắt buộc học sinh mua đủ bộ, nhưng lại đưa ra lịch mặc chi tiết: thứ Hai đồng phục cờ đỏ sao vàng, thứ Ba áo thể thao, thứ Tư đến thứ Sáu áo polo… Đi kèm là “chế tài” nếu học sinh không mặc đúng. Quy định máy móc này khiến nhiều gia đình phải mua thêm để dự phòng khi trời mưa hay quần áo chưa khô, gián tiếp làm tăng chi phí.

Nếu tính trên quy mô cả nước, với khoảng 17 -18 triệu học sinh phổ thông hàng, chỉ cần tiết kiệm 300.000 đồng/học sinh đã là hơn 5.000 tỉ đồng, con số đủ tài trợ hàng loạt dự án giáo dục cơ sở.

Đồng phục và thông điệp bình đẳng

Theo Thông tư 26/2009/TT-BGDĐT, Bộ Giáo dục và Đào tạo không bắt buộc học sinh phải mặc đồng phục hàng ngày và không bắt buộc mua đồng phục mới. Nguyên tắc là đồng phục phải tiết kiệm, phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương và tạo điều kiện cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Quy định này cũng yêu cầu đồng phục ổn định, đảm bảo tính thẩm mỹ, gọn gàng, thuận tiện cho học tập, và chỉ thay đổi khi thật sự cần thiết. Đồng phục không nên trở thành gánh nặng kinh tế hoặc công cụ áp đặt hình thức.

Thực tế, nhiều quy định ở cơ sở đang đi ngược tinh thần của Thông tư, biến đồng phục thành khoản thu “khéo léo” và là áp lực vô hình cho phụ huynh.

Ban tổ chức chương trình “Saigon Times – Nối vòng tay lớn: Cùng em đến trường sau bão lũ” và các nhà tài trợ trao quà cho các em học sinh ở tỉnh Lào Cai. Ảnh: BTC

Bên cạnh yếu tố tiết kiệm, đồng phục còn mang giá trị xã hội. Khi học sinh cùng mặc một kiểu, yếu tố “thời trang” hay “thương hiệu” giảm đi, tránh tâm lý so bì quần áo đắt rẻ. Lớp học trở lại đúng nghĩa là môi trường học tập, không phải sàn diễn thời trang tuổi teen.

Ở nhiều nước, đồng phục giản dị là giải pháp giảm áp lực đồng trang lứa và tăng cảm giác thuộc về tập thể. Quần xanh áo trắng không chỉ giúp nhận diện học sinh, mà còn nhắc nhở về kỷ luật và tinh thần học tập.

Quy định đồng phục của Khánh Hòa không nhằm triệt tiêu yếu tố thẩm mỹ, mà đưa nó trở về chức năng ban đầu: giản dị, thống nhất, tiết kiệm. Nếu áp dụng rộng rãi, mô hình này có thể giúp phụ huynh cả nước tiết kiệm hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm.

Vấn đề là, để làm được, cần sự quyết liệt của cơ quan quản lý từ trung ương đến địa phương, sự minh bạch trong quy định, và quan trọng nhất là tách lợi ích kinh tế khỏi quyết định về đồng phục.

Giảm áp lực tài chính cho phụ huynh không nhất thiết phải bằng ngân sách hỗ trợ hay chủ trương gì to tát, đôi khi chỉ cần… thay đổi cách nghĩ về bộ quần áo học trò.

Hồng Ngọc

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/dong-phuc-hoc-sinh-thoi-diem-cat-may-lai-ganh-nang-chi-phi/