Dòng vốn FDI trên toàn cầu đổi chiều

7 giờ trướcBài gốc

Dòng vốn FDI trên toàn cầu đổi chiều. Ảnh minh họa: TTXVN=

Nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi này chính là Trung Quốc, quốc gia đang đẩy mạnh sản xuất xanh và có thể thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng sạch toàn cầu cũng như củng cố vị thế của mình.

*Sự chuyển dịch của dòng vốn

Dù các chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thu hút nhiều sự chú ý, nhưng đây không phải là yếu tố duy nhất tác động đến sản xuất toàn cầu. Các xu hướng đầu tư mới đã bắt đầu hình thành trước khi các mức thuế của ông Trump được áp dụng. Châu Á và châu Phi đang nổi lên như những khu vực thu hút mạnh mẽ FDI, trong khi châu Âu và Nam Mỹ lại chứng kiến sự sụt giảm dòng vốn này.

Theo Báo cáo Đầu tư Thế giới mới nhất của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), FDI vào châu Âu, Nam Mỹ và phần lớn châu Á đã giảm mạnh trong năm 2024. Trong khi đó, đầu tư vào châu Phi tăng vọt 75%, đạt 97 tỷ USD, và vào Đông Nam Á tăng 10%, đạt 225 tỷ USD.

Đằng sau những xu hướng này là một sự tái cấu trúc rộng lớn hơn của chuỗi cung ứng đa quốc gia, đang dần dịch chuyển về phía Đông Nam Á, Đông Âu và Trung Mỹ. Do đó, các mô hình FDI cũng đang thay đổi: trong khi Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc vẫn là những nhà đầu tư ra nước ngoài lớn nhất, Trung Đông đã nổi lên như một nguồn FDI lớn.

Nhờ doanh thu dầu mỏ dồi dào, các quốc gia Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) đã đầu tư khoảng 113 tỷ USD vào châu Phi trong năm 2022 và 2023, mở rộng đáng kể dấu ấn kinh tế của họ trên lục địa này. Phần lớn số vốn này đã đổ vào các dự án hậu cần và cơ sở hạ tầng như cảng biển, sân bay và mạng lưới giao thông, cũng như dầu khí.

Tuy nhiên, trọng tâm của nguồn vốn FDI đang nhanh chóng dịch chuyển về phía Trung Quốc, đặc biệt là khi nói đến đầu tư xanh. Một báo cáo mới từ Net Zero Industrial Policy Lab đã làm nổi bật quy mô đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc, đặc biệt là các dự án năng lượng sạch.

Dựa trên cơ sở dữ liệu gồm 461 dự án sản xuất công nghệ xanh do Trung Quốc hỗ trợ, được công bố từ năm 2011 đến giữa năm 2025, các công ty Trung Quốc đã đầu tư hơn 220 tỷ USD vào 387 dự án trên 54 quốc gia kể từ năm 2022. Các dự án này bao gồm các nhà máy điện Mặt Trời và điện gió, các nhà máy sản xuất pin quy mô lớn, xe năng lượng mới, cơ sở hạ tầng sạc, và thậm chí cả các công ty khởi nghiệp hydro xanh giai đoạn đầu.

Theo báo cáo, các khoản đầu tư của Trung Quốc được thúc đẩy trong bối cảnh các công ty tìm kiếm quyền tiếp cận thị trường và nguồn cung nguyên liệu thô đáng tin cậy. Trong khi các quốc gia ASEAN vẫn là điểm đến hàng đầu cho các dự án như vậy, thị phần của Trung Đông và Bắc Phi đã tăng mạnh lên hơn 20% vào năm 2024; Mỹ Latinh và Trung Á cũng thu hút một phần đáng kể FDI của Trung Quốc. Quan trọng là, những khoản đầu tư này chủ yếu đến từ các công ty tư nhân, không phải từ các doanh nghiệp nhà nước.

Bên trong nhà máy sản xuất máy móc tại Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

*Thách thức trong đầu tư

Làn sóng FDI của Trung Quốc không chỉ là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường do nhà nước dẫn dắt mà còn phản ánh động lực từ phía các doanh nghiệp tư nhân. Những khoản đầu tư này có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và định hình lại thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, như bất kỳ dòng vốn FDI nào, các khoản đầu tư này không thiếu rủi ro. Chúng có thể gây ra ô nhiễm môi trường, thay đổi cấu trúc lao động và có thể làm mất ổn định thị trường ngoại hối khi lợi nhuận được chuyển về quốc gia gốc. Hơn nữa, khi các tác động lan tỏa không xảy ra như kỳ vọng, lợi ích của FDI sẽ chỉ dừng lại ở mức độ địa phương.

Thành công của dòng FDI này còn phụ thuộc rất lớn vào các chính sách của các quốc gia tiếp nhận đầu tư. Một số nền kinh tế xuất khẩu đang phát triển, như Indonesia, đã học được bài học về việc yêu cầu các công ty Trung Quốc gia tăng giá trị gia tăng trong sản xuất nội địa như điều kiện để nhận đầu tư. Một số quốc gia khác cũng đang bắt đầu yêu cầu các nhà đầu tư nước ngoài chia sẻ công nghệ và tạo ra sản phẩm chế biến sâu thay vì chỉ khai thác tài nguyên thiên nhiên.

Chỉ việc đón nhận FDI là chưa đủ. Các quốc gia tiếp nhận cần có các quy định trong nước mạnh mẽ hơn và có sự can thiệp công khai để đảm bảo rằng các lợi ích từ dòng vốn này được chia sẻ một cách công bằng. Ví dụ, ở Brazil, công ty điện tử tiêu dùng Lenovo đã thành lập một bộ phận nghiên cứu và phát triển chung để tăng cường năng lực sản xuất thông minh địa phương.

Hội nghị Bandung năm 1955, do Indonesia tổ chức, đã kêu gọi một trật tự kinh tế toàn cầu công bằng hơn và tăng cường hợp tác giữa các quốc gia châu Á và châu Phi. Điều này vẫn còn được trích dẫn trên các trang web của Chính phủ Trung Quốc. Tuy nhiên, để thực hiện lời kêu gọi này, cần nhiều hơn chỉ những khoản đầu tư mang tính lợi nhuận. Các chính phủ cần cùng nhau phát triển các thị trường phục vụ lợi ích chung của xã hội, chứ không chỉ vì lợi ích của các cổ đông.

Trà My/Bnews/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/dong-von-fdi-tren-toan-cau-doi-chieu/390827.html