Dự án tham vọng Atlantic Bastion vừa thể hiện sức mạnh răn đe, vừa đặt Anh trước thách thức dữ liệu, hợp tác đồng minh và khả năng vận hành dài hạn tại vùng biển khắc nghiệt (trong ảnh: Tàu khu trục HMS Duncan của Hải quân Anh neo tại Vịnh Cardiff ở xứ Wales, Anh). Ảnh: AFP/TTXVN
The nhận định của Tiến sĩ Emma Salisbury, nghiên cứu viên cao cấp không thường trú tại Chương trình An ninh quốc gia của Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại (FPRI.org), Bắc Đại Tây Dương đang trở thành một khu vực trọng yếu trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng, đặc biệt là trước hạm đội tàu ngầm của Nga. Để đối phó, Hải quân Hoàng gia Anh đã công bố dự án đầy tham vọng mang tên Atlantic Bastion. Đây không chỉ là một kế hoạch nâng cấp năng lực quân sự đơn thuần, mà còn là một chiến lược toàn diện, sử dụng công nghệ tiên tiến để tạo ra một “pháo đài” bảo vệ các tuyến đường trên biển. Dự án được kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực tác chiến chống tàu ngầm (ASW), một thành phần thiết yếu trong phòng thủ tập thể của châu Âu.
Atlantic Bastion gồm một mạng lưới cảm biến đa lớp, tích hợp và được phối hợp hoạt động trên cả mặt biển, dưới biển và trên không. Mục tiêu chính là đạt được khả năng nhận thức tình huống liên tục trên một vùng biển rộng lớn, đặc biệt là tại khoảng cách chiến lược GIUK (Greenland-Iceland-UK).
Hệ sinh thái công nghệ đa dạng
Dự án này là một hệ sinh thái phức tạp, kết hợp các hệ thống trên không, trên mặt nước và dưới mặt nước để cung cấp khả năng chống ngầm. Hải quân Anh sẽ triển khai các khinh hạm chống ngầm Type 26, được thiết kế để dễ dàng nâng cấp. Những tàu này sẽ được bổ sung bởi các phương tiện nổi và ngầm không người lái, tất cả đều được tích hợp với hệ thống phát hiện âm thanh hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI). Mạng lưới kỹ thuật số này cho phép nâng cao nhận thức tình huống và đẩy nhanh quá trình nhắm mục tiêu, từ đó giải phóng các tàu có người lái cho các nhiệm vụ khác.
Dự án được chia thành hai giai đoạn rõ rệt. Giai đoạn đầu, mang tên ATLANTIC NET, một nhóm đối tác trong ngành sẽ quản lý các hệ thống tự động và từ xa, thu thập dữ liệu âm thanh và cảm biến tại các vùng biển được chỉ định. Sau đó, các thuật toán AI sẽ xử lý và phân loại dữ liệu này, chuyển về Trung tâm Điều hành Từ xa của Hải quân Anh để phân tích. Cách tiếp cận này giúp Hải quân Anh giám sát rộng lớn hơn mà vẫn duy trì tính linh hoạt chiến lược.
Giai đoạn thứ hai, mang tên BASTION ATLANTIC, Hải quân Anh sẽ trực tiếp sở hữu và vận hành các tàu không người lái và tự động, bao gồm tàu tuần tra hạng nhẹ lớp Type 92 (USV) và tàu chiến đấu Type 93 (XLUUV tiên tiến). Mục tiêu là duy trì khả năng tác chiến liên tục tại hiện trường và tích hợp các công nghệ mới nhất đang được ngành công nghiệp quốc phòng Anh phát triển.
Thách thức và hy vọng
Mặc dù Atlantic Bastion có tiềm năng lớn, dự án này không thiếu những thách thức. Điều kiện thời tiết khắc nghiệt và biến đổi ở Bắc Đại Tây Dương đặt ra yêu cầu đặc biệt về độ bền và sức chịu đựng của các phương tiện không người lái hạng nhẹ.
Một vấn đề cốt lõi khác là xử lý dữ liệu. Các hệ thống hải quân đã tạo ra một lượng thông tin khổng lồ, và việc mở rộng năng lực của Atlantic Bastion sẽ chỉ làm vấn đề này trầm trọng thêm. Việc tổng hợp, xử lý và khai thác dữ liệu này sẽ đòi hỏi các công cụ phân tích tiên tiến, an toàn và hiệu quả.
Sự công khai của dự án cũng là một con dao hai lưỡi. Mặc dù có tác dụng răn đe, nó cũng khiến hệ thống dễ bị tổn thương trước các hoạt động giám sát của đối phương. Do đó, Atlantic Bastion cần được bảo vệ và có các kế hoạch dự phòng mạnh mẽ để thay thế tài sản nếu một phần của mạng lưới bị suy yếu.
Vấn đề hợp tác với các đồng minh NATO cũng là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Liệu các đồng minh như Na Uy hay Pháp có muốn đóng góp vào dự án không? Việc phối hợp chặt chẽ sẽ mang lại lợi ích lớn, nhưng chưa rõ những thỏa thuận nào sẽ được áp dụng.
Tuy nhiên, dự án cũng mang đến sự lạc quan về mặt công nghệ, với những năng lực cần thiết sẽ được phát triển và duy trì. Tiến sĩ Salisbury lưu ý, Atlantic Bastion là một canh bạc, nhưng nó là một canh bạc cần thiết. Nếu những thách thức trên được giải quyết, dự án sẽ cung cấp một năng lực tác chiến chống ngầm bền bỉ và rất cần thiết ở Bắc Đại Tây Dương. Đây không chỉ là một phép thử về kỹ thuật, mà còn là một bài kiểm tra về tầm nhìn chiến lược và sự hợp tác quốc tế của Anh.
Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc