Dự án Luật Tình trạng khẩn cấpPhòng ngừa 'từ sớm, từ xa', bảo đảm an toàn cho Nhân dân

5 giờ trướcBài gốc

Tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho điều hành trong tình huống khẩn cấp

Thảo luận tại phiên họp sáng 26/6, các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, chúng ta đang sống và đối mặt với môi trường đầy bất ổn của một thế giới đầy biến động. Đặc biệt, những biến đổi sâu sắc của khí hậu toàn cầu, thảm họa thiên tai đang xảy ra với tần suất dày và ngày càng nghiêm trọng. Trong khi đó, các quy định pháp lý hiện hành về tình trạng khẩn cấp còn được quy định ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau nên chưa đầy đủ và thống nhất.

Do đó, việc luật hóa vấn đề xử lý tình trạng khẩn cấp trong một đạo luật là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất cho hoạt động chỉ đạo, điều hành, cũng như bảo đảm quyền con người trong các tình huống đặc biệt, thể chế hóa quan điểm của Đảng và phù hợp với thực tiễn.

Trong đó, các đại biểu Quốc hội quan tâm cho ý kiến về các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp được quy định tại Chương III của dự thảo Luật, vì đây là nội dung có vai trò quan trọng, tạo tính thống nhất để áp dụng khi xảy ra tình trạng này.

ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Về vấn đề nêu trên, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) nhận thấy, các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp có thể giao thoa khi áp dụng. Cụ thể, khi có thảm họa lớn về thiên tai, ô nhiễm môi trường, sự cố bức xạ và hạt nhân (quy định tại Điều 13) thì cũng có thể áp dụng biện pháp như trưng dụng các cơ sở y tế, cơ sở lưu trú và các cơ sở khác của tổ chức, cá nhân; sử dụng các cơ sở do cơ quan nhà nước quản lý để triển khai các bệnh viện dã chiến; tăng cường các biện pháp bảo vệ các cơ quan, tổ chức, khu vực phong tỏa, khu vực cách ly (quy định tại điểm d và điểm đ khoản 1 Điều 14)... Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát để bổ sung các biện pháp áp dụng phù hợp.

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Khắc Mai cũng lưu ý, quy định tại khoản 2, Điều 15 của dự thảo Luật chưa làm rõ thẩm quyền tịch thu hoặc phong tỏa tài sản của cá nhân, tổ chức liên quan có thể gây nguy hại cho an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội. Trong khi đó, nếu là tài sản bất hợp pháp thì việc tịch thu tài sản đã được quy định tại Điều 45 của Bộ luật Hình sự; việc phong tỏa tài sản đã được quy định tại các Điều 114, 124, 125 và 126 của Bộ luật Tố tụng dân sự.

Lưu ý “việc tịch thu hoặc phong tỏa những tài sản nêu trên trong tình trạng khẩn cấp không thể áp dụng theo quy định của Bộ luật Hình sự hay Bộ luật Tố tụng dân sự”, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị, quy định rõ thẩm quyền quyết định trong dự thảo Luật này; và, giao Chính phủ quy định trình tự, thủ tục thực hiện riêng biện pháp này.

Quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khi quyết định trưng dụng tài sản

Việc huy động quyên góp và phân bổ nguồn lực cứu trợ, hỗ trợ quy định tại Điều 19 của dự thảo Luật cũng là một nội dung được các đại biểu Quốc hội quan tâm cho ý kiến. Bởi, thực tế cho thấy các đợt lũ lụt hay dịch bệnh, đặc biệt là trong đại dịch Covid-19 vừa qua, các tổ chức, cá nhân đứng ra quyên góp được rất nhiều, cả tiền bạc lẫn vật chất. Thế nhưng, khi các cá nhân, tổ chức đi hỗ trợ, phân phát nguồn lực quyên góp được thì lại rất lúng túng, phần nhiều là đi tự phát, nên hiệu quả cứu trợ không cao.

Tại điểm c khoản 2 Điều 19 đã quy định trách nhiệm của cá nhân, tổ chức phải phối hợp với chính quyền địa phương nơi được hỗ trợ để thực hiện cứu trợ, hỗ trợ. Tán thành với quy định này, nhưng ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, nếu chỉ phối hợp với chính quyền địa phương sẽ là chưa đủ, vì lúc đó chính quyền địa phương cũng rất nhiều việc. Đại biểu đề nghị nên quy định thêm “phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội địa phương” để thực hiện công tác hỗ trợ nhanh chóng và kịp thời.

ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Để bảo đảm hiệu quả cao nhất trong sử dụng và phân bổ nguồn lực cứu trợ, hỗ trợ trong tình trạng khẩn cấp, một số đại biểu Quốc hội đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo quan tâm hoàn thiện quy định tại Điều 5 dự thảo Luật về các hành vi bị nghiêm cấm trong tình trạng khẩn cấp. Đặc biệt là tại khoản 5, Điều 5 quy định “nghiêm cấm việc không kịp thời hoàn trả hoặc không bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng tài sản gây ra theo quy định của các tổ chức cho các tổ chức, cá nhân bị trưng dụng tài sản”.

Với quy định này tại khoản 5, Điều 5, đại biểu Tô Văn Tám phân tích, có thể hiểu khi trưng dụng tài sản của cá nhân, tổ chức nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường về trách nhiệm dân sự và bồi thường cho cá nhân, tổ chức đó. Tuy nhiên, tại khoản 7 Điều 3 về nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp lại quy định "việc quyết định các biện pháp nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp mà gây ra thiệt hại thì không bị truy cứu trách nhiệm, nếu các quyết định đó hoàn toàn không có động cơ vụ lợi cá nhân”.

Trước quy định chưa thống nhất giữa Điều 3 và Điều 5 dự thảo Luật, đại biểu đề nghị, phải quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân quyết định thực hiện biện pháp trưng dụng tài sản. Đồng thời, quy định tại khoản 7, Điều 3 theo hướng loại trừ trách nhiệm dân sự hoặc chỉ quy định sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, trách nhiệm hành chính, tránh quy định chung chung sẽ gây lúng túng trong thực hiện.

Bên cạnh đó, ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) nhận thấy, Điều 5 của dự thảo Luật đang quy định các hành vi bị cấm trong tình huống khẩn cấp theo cách liệt kê, chưa phân nhóm cụ thể theo tính chất pháp lý. Điều này có thể gây khó khăn trong việc áp dụng chế tài phù hợp khi xử lý vi phạm trên thực tế. Do đó, đại biểu đề nghị, phân nhóm hành vi vi phạm về dân sự, hình sự và về vi phạm đạo đức công vụ, công chức.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Giải trình, làm rõ một số vấn đề được các đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang khẳng định, việc xây dựng Luật Tình trạng khẩn cấp sẽ tạo cơ sở pháp lý để triển khai hiệu quả khi có tình huống khẩn cấp, khắc phục được những bất cập, bảo đảm xử lý, phản ứng một cách nhanh nhất để phòng, chống và ngăn ngừa hậu quả.

Cho rằng “các thách thức an ninh phi truyền thống như bão lũ, thiên tai, động đất, sóng thần đang xảy ra ở rất nhiều nơi do tác động của biến đổi khí hậu”, Bộ trưởng Phan Văn Giang nêu rõ, những thách thức này không thể một nước hoặc một khu vực có thể tự khắc phục mà cần sự chung tay, như việc khắc phục hậu quả động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ, Myanmar, nhiều nước trong đó có Việt Nam đã cử lực lượng hỗ trợ, giúp đỡ.

Bộ trưởng Phan Văn Giang phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Bộ trưởng khẳng định, trong tình trạng khẩn cấp thì lực lượng vũ trang, đặc biệt là quân đội sẽ đứng ra gánh vác các điều kiện, phương tiện và việc tổ chức lực lượng tập trung. Đây là một kinh nghiệm thực tế không phải chỉ của Việt Nam mà của các nước trên thế giới.

Về các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp, Bộ trưởng Phan Văn Giang cho biết, sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng để tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, quy định rõ những trường hợp nào sẽ tịch thu tài sản; bổ sung quy định về phối hợp thực hiện phân bổ nguồn lực cứu trợ, hỗ trợ để huy động tối đa sự chỉ đạo, lãnh đạo thực hiện của chính quyền địa phương, các cơ quan ở cơ sở; có quy định hợp lý về trách nhiệm của cá nhân, tổ chức khi những quyết định biện pháp ứng phó, khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp có gây thiệt hại, nhưng hoàn toàn không có động cơ vụ lợi cá nhân…

Thanh Hải

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/du-an-luat-tinh-trang-khan-cap-phong-ngua-tu-som-tu-xa-bao-dam-an-toan-cho-nhan-dan-10377609.html