Dự án nâng cấp trụ sở 2,5 tỷ USD có thể làm lung lay ghế chủ tịch Fed

8 giờ trướcBài gốc

Chủ tịch Fed Jerome Powell - Ảnh: Reuters

Các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần này dự kiến sẽ tới trụ sở của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) để điều tra về dự án nâng cấp trụ sở trị giá 2,5 tỷ USD của cơ quan này.

Dự án cải tạo này là tâm điểm của nỗ lực làm suy yếu vị thế của Chủ tịch Fed Jerome Powell trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump muốn cách chức ông.

VÌ SAO CHÍNH QUYỀN TRUMP ĐIỀU TRA DỰ ÁN CẢI TẠO TRỤ SỞ FED?

Ông Russell Vought, Giám đốc Văn phòng quản lý Hành chính và Ngân sách Nhà Trắng (OMB), so sánh dự án cải tạo này với dự án xây dựng Cung điện Versailles ở Pháp và chỉ trích ông Powell “thiếu sót nghiêm trọng” trong việc quản lý dự án dẫn đến chi phí khổng lồ.

Chia sẻ với tờ báo Financial Times, một quan chức Nhà Trắng cho biết ông Vought rất tò mò muốn biết số tiền 2,5 tỷ USD - vượt 700 triệu USD so với ngân sách dự tính ban đầu - thực sự được dùng vào việc gì bởi vì đây là "con số vô lý" cho việc cải tạo tòa nhà.

Là một nhân vật thân cận với Tổng thống Trump, ông Vought cho rằng việc Fed cải tạo hai tòa nhà trụ sở Marriner S. Eccles và William McChesney Martin là hành động điển hình cho sự thiếu giám sát diễn ra tại ngân hàng trung ương Mỹ.

“Ngay cả ‘tòa nhà số hai’ của Fed - tức tòa Martin - cũng là ‘một cung điện’”, ông Vought nhận xét. “Dọc các sảnh tại đây có rất nhiều tác phẩm nghệ thuật. Tôi cho rằng đây là một sự phô trương. Fed là một tổ chức không chịu trách nhiệm giải trình”.

Tòa nhà trụ sở Marriner S Eccles của Fed - Ảnh: Bloomberg

Ngày thứ Hai (21/7), Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho rằng cần thiết phải điều tra việc Fed quyết định triển khai dự án cải tạo trụ sở chính với chi phí lớn như vậy trong bối cảnh cơ quan này đang ghi nhận thua lỗ hoạt động.

Theo các nhà phân tích, một cuộc điều tra như vậy có thể mở đường để Tổng thống Mỹ sa thải ông Powell trước khi ông hết nhiệm kỳ Chủ tịch Fed vào tháng 5/2026 vì “lý do chính đáng” - một thuật ngữ được được hiểu là vì hành vi lạm quyền.

Tuy nhiên, một số chuyên gia pháp lý cho rằng tình trạng thấu chi ngân sách - tức chi phí thực tế vượt ngân sách được duyệt ban đầu - không đủ làm căn cứ để sa thải ông Powell.

“Việc cải tạo vượt ngân sách ban đầu không phải là hành động lạm quyền, không phải hành vi sai trái. Công tác cải tạo luôn vượt ngân sách dự tính”, giáo sư Lev Menand tại Đại học Columbia nhận xét.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng với nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump nhiều lần chỉ trích gay gắt Chủ tịch Fed vì từ chối giảm lãi suất - hành động bị ông chủ Nhà Trắng cho là khiến nước Mỹ thiệt hại hàng trăm tỷ USD và kìm hãm tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, theo một phán quyết của Tòa án Tối cao vào đầu năm nay, có thể thấy ông Trump gặp nhiều rào cản trong việc sa thải người đứng đầu ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới.

Vài tuần trở lại đây, chính quyền của ông Trump bắt đầu hành động theo hướng mới khi cáo buộc ông Powell đã "thiếu sót nghiêm trọng" trong việc quản lý dự án cải tạo. Bên cạnh đó là các cáo buộc Chủ tịch Fed cung cấp thông tin sai lệch cho Quốc hội và không thông báo cho Ủy ban Quốc gia về quy hoạch thủ đô (NCPC) về dự án.

Trong khi đó, Fed phản biện rằng cơ quan này hoạt động bằng nguồn tiền từ lãi suất chứng khoán mình nắm giữ như một phần của hoạt động chính sách tiền tệ và phí thu từ các ngân hàng, chứ không phải bằng ngân sách phân bổ từ Quốc hội. Do đó, họ không có nghĩa vụ phải thông báo cho NCPC về dự án cải tạo.

Ông Powell đã gửi thư cho các thượng nghị sĩ Tim Scott và Elizabeth Warren của Ủy ban Ngân sách Thượng viện và thông báo rằng tổng thanh tra của Fed sẽ tiến hành điều tra tình trạng vượt ngân sách dự toán của dự án cải tạo.

MỘT DỰ ÁN QUÁ ĐẮT ĐỎ VÀ LÃNG PHÍ?

Theo thống kê của Financial Times, một số dự án cải tạo tòa nhà liên bang khác gần đây tại Mỹ có chi phí thấp hơn so với mức gần 22.000 USD/m2 của Fed.

Bảo tàng Quốc gia Smithsonian của Người Mỹ da đỏ - nằm đối diện Quảng trường Quốc gia ở Wasington - có chi phí cải tạo gần 8.700 USD/m2 năm 2004, tương đương 15.200 USD/m2 theo giá USD năm 2025.

Theo ông Andrew Levin, cựu chuyên gia kinh tế tại Fed và hiện là giáo sư Đại học Dartmouth, quyết định tăng thêm diện tích để xây dựng bãi đỗ xe cho nhân viên cũng như đường hầm nối hai tòa nhà trụ sở Fed đã làm tăng chi phí cải tạo một cách không cần thiết.

“Fed có thể thuê 500 chỗ đỗ xe từ các gara thương mại trong khu vực với chi phí khoảng 30 triệu USD, trong khi bãi đỗ xe ngầm mà họ đang xây tốn kém gấp gần 10 lần”, ông Lavin chỉ ra.

Tuy nhiên, một số quan chức Fed cho biết các gara gần trụ sở Fed không thể đáp ứng nhu cầu của nhân viên cơ quan này. Bãi đỗ xe thương mại gần trụ sở Fed nhất chỉ có 130 chỗ, trong khi các bãi đỗ xe khác xa hơn chỉ có tổng cộng khoảng 540 chỗ. Và việc các tòa nhà liên bang cung cấp chỗ đỗ xe cho nhân viên không phải một việc bất thường.

Tòa nhà Liên bang Robert C Weaver, trụ sở của Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị Mỹ, có ba tầng hầm đỗ xe, còn Tòa nhà Ronald Reagan - nơi đặt văn phòng của nhiều cơ quan liên bang - có bãi đỗ xe sức chứa 2.000 chỗ.

THẤU CHI CÓ PHẢI ĐIỀU BẤT THƯỜNG?

Dữ liệu thống kê chính thức cho thấy dự án xây dựng của các cơ quan liên bang Mỹ thường có chi phí vượt dự kiến.

Một báo cáo năm 2018 của Văn phòng Trách nhiệm Giải trình của Chính phủ Mỹ (GAO) cho thấy trong 36 dự án xây dựng phi quân sự lớn hoàn thành từ năm 2014 đến năm 2018, hơn 2/3 có chi phí vượt dự kiến.

Xa hơn về trước, trụ sở ban đầu của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) trên Đại lộ Pennsylvania ở Washington, hoàn thành năm 1974, có chi phí xây dựng gấp đôi ước tính. Tòa nhà Ronald Reagan ban đầu được dự toán chi phí khoảng 362 triệu USD nhưng chi phí thực tế lên tới 800 triệu USD.

Một báo cáo năm 2021 của Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp (GSA) - đơn vị quản lý tài sản của chính phủ Mỹ - cho thấy chi phí xây dựng cuối cùng của các dự án xây dựng tòa nhà liên bang bình quân vượt khoảng 10% so với dự kiến ban đầu.

Trong một lá thư gửi ông Vought, Chủ tịch Fed cho biết các tòa nhà của Fed chưa từng được cải tạo toàn diện kể từ khi được xây dựng từ gần một thể kỷ trước. Fed hiện chưa công bố danh sách chi tiết các hạng mục vượt chi phí.

Tuy nhiên, ông Powell khẳng định trong bức thư rằng dự án cải tạo này bao gồm “những sửa chữa lớn về kết cấu” và khắc phục tình trạng ô nhiễm amiăng và chì, cũng như đại tu hệ thống điện, ống nước và sưởi ấm. Những hạng mục này làm chi phí tăng vượt dự kiến.

Trên thế giới, nhiều ngân hàng trung ương cũng chi hàng tỷ USD cho trụ sở. Tòa nhà trụ sở của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có chi phí xây dựng 1,2 tỷ euro, tương đương 1,4 tỷ USD, vượt 350 triệu euro so với ước tính ban đầu. Tòa này mất 12 năm để hoàn thành vào năm 2014, chậm 3 năm so với tiến độ đề ra ban đầu.

Nội thất dát vàng của Hôtel de Toulouse, trụ sở Ngân hàng Trung ương Pháp (BOF) tại Paris - Ảnh: FT

Bộ sưu tập nghệ thuật trong tòa nhà trụ sở Fed cũng không phải điều hiếm hoi so với các ngân hàng trung ương khác trên thế giới. Ngân hàng Trung ương Áo (NBA) sở hữu gần 50 nhạc cụ cổ, trong đó có 9 cây vĩ cầm Stradivarius. Còn Ngân hàng Trung ương Đức Bundesbank Bank sở hữu một sưu tập nghệ thuật trừu tượng từ thế kỷ 20.

Trụ sở Ngân hàng Trung ương Pháp (BOF) ở Paris thậm chí sở hữu nội thất dát vàng xa hoa đến mức một cựu quan chức Fed từng nhận xét rằng “Pháp có thể trở lại chế độ bản vị vàng nếu họ rút hết vàng ra khỏi BOF”.

Hoài Thu

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/du-an-nang-cap-tru-so-2-5-ty-usd-co-the-lam-lung-lay-ghe-chu-tich-fed.htm