Nghịch lý nhà ở tồn đọng nhiều nhưng giá vẫn tăng
Có 2 số liệu về tồn kho bất động sản đáng chú ý tới thời điểm hiện tại. Thứ nhất là số liệu từ Bộ Xây dựng. Theo đó, báo cáo từ các địa phương cho Bộ Xây dựng, trong quý 3/2025, có 26.717 sản phẩm bất động sản tồn kho, trong đó gồm 6.323 căn hộ chung cư, 12.327 căn nhà ở riêng lẻ, và 8.067 nền đất. So với quý 2/2025, sản phẩm bất động sản tồn kho tăng khá mạnh, lần lượt là 137%, 19% và 31,2%.
Một dữ liệu thống kê khác từ VietstockFinance, đến cuối tháng 9.2025, tổng lượng hàng tồn kho của 104 doanh nghiệp bất động sản đang niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán HSX, HNX và UpCom có tổng giá trị lên tới gần 500.000 tỉ đồng, tăng 26% so với hồi đầu năm.
Trong lượng hàng tồn kho, có một lượng không nhỏ hàng đã ký hợp đồng bán nhưng chưa bàn giao, nên chưa ghi nhận doanh số. Và, một lượng hàng tồn kho nhất định được cho là nhằm chuẩn bị cho đợt cao điểm bán hàng cuối năm và đầu năm mới 2026. Dù vậy, với lượng hàng tồn kho lên đến vài trăm ngàn tỷ đồng cho thấy sức mua yếu, tỷ lệ khớp đơn thấp, chứa đựng nhiều yếu tố cản trở năng lực hấp thụ trên thị trường.
Tuy nhiên từ một góc độ khác lại cho thấy, một lượng không nhỏ nhà đất được hấp thụ trên thị trường trong nhiều thời điểm không xuất phát từ nhu cầu mua để ở mà là mua để đầu tư, lướt sóng kiếm lời của những người chuyên mua bán bất động sản. Đa phần những người này mua nhà ở từ các dự án thông qua vay tiền ngân hàng và thế chấp bằng những loại giấy tờ có giá hoặc tài sản khác. Chính vì thế, lượng nhà ở được hấp thụ trên thị trường với nhu cầu mua để ở thực sự còn thấp hơn rất nhiều so với số liệu giao dịch được công bố.
Trong khi đó, theo Bộ Xây dựng, giá bất động sản nói chung bao gồm chung cư, nhà liền kề, biệt thự và đất nền trên thị trường tăng bình quân khoảng 10-15% mỗi năm, thậm chí có giai đoạn lên tới 30%. Cả nước hiện có 3.297 dự án nhà thương mại, nhà ở xã hội, đất nền, với tổng quy mô 5,9 triệu căn, và tổng vốn đầu tư 7,42 triệu tỷ đồng.
Nhiều nhà nhưng thiếu “cửa” cho người có thu nhập trung bình và thấp
Trên thị trường, giá nhà ở liên tục tăng trong nhiều năm qua. Số liệu từ báo cáo của Bộ Xây dựng cho biết, trong quý 3/2025, giá nhà ở trung bình tại Hà Nội có mức từ 70-80 triệu đồng/m2 đối với căn hộ chung cư và 100-200 triệu đồng/m2 đối với nhà liền kề và biệt thự.
Tại TP.HCM, giá căn hộ chung cư đã leo thang chóng mặt trong khoảng từ năm 2018 trở lại đây, từ mức 35 triệu đồng/m2 lên hơn 91 triệu đồng một m2. Không ít dự án ở khu vực nội thành, mức giá có thể lên đến từ 120-150 triệu đồng/m2.
So sánh giá nhà ở mức cao với GRDP bình quân đầu người (GRDP mục tiêu của TP.HCM và Hà Nội đến năm 2025 khoảng hơn 8.000 USD/người, tính ra khoảng hơn 200 triệu đồng) và thu nhập lương bình quân của người lao động/tháng (mức thu nhập lương bình quân ở Hà Nội và TP.HCM, 2 thành phố này cũng chỉ xấp xỉ 10 triệu đồng/tháng ) đều cho thấy, việc sở hữu một căn nhà để an cư rất xa tầm với. Giá cả chính là một trong những yếu tố góp phần dẫn đến tình trạng tồn kho một lượng lớn sản phẩm trên thị trường bất động sản hiện nay.
Độ chênh quá lớn giữa giá bất động sản và thu nhập của số đông người dân phản ánh một thực tế lâu nay chưa thể tháo gỡ: Cho dù trên thị trường bất động sản có rất nhiều dự án nhà ở nhưng có rất ít cửa hoặc không có cửa cho những người có thu nhập trung bình và thấp dù là độc thân hay đã có gia đình.
Trong khi đó, tập quán của người Việt nói chung quen an cư với việc sở hữu một căn nhà riêng hơn là một căn nhà thuê.
Thế Lâm