Dù bùng nổ AI, thầy cô vẫn là người truyền cảm hứng và dẫn lối học trò

3 giờ trướcBài gốc

GS.TS Đinh Quang Báo, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, khẳng định rằng con người, đặc biệt là giáo viên, mới là nhân tố quyết định thành công của nền giáo dục, chứ không phải cơ sở vật chất hay trang thiết bị. Trong bối cảnh đổi mới, theo ông, quản lý giáo dục cần chuyển từ hành chính nặng tính thủ tục sang quản lý khoa học, kiến tạo, nhằm tăng quyền tự chủ và khả năng sáng tạo cho giáo viên. Những cơ chế hành chính cứng nhắc thường cản trở năng động, sáng tạo, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giảng dạy và chất lượng giáo dục.

Từ kinh nghiệm quốc tế, GS. TS Đinh Quang Báo dẫn chứng: các quốc gia thành công không chỉ dựa vào mức đầu tư tài chính, mà trọng tâm thực sự là đầu tư vào giáo viên. Việc nâng cao chế độ đãi ngộ, tăng quyền tự chủ và tôn trọng vai trò người thầy chính là “bí quyết” giúp Phần Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Singapore đạt thành tích cao trong các kỳ đánh giá quốc tế. Ông nhấn mạnh rằng giáo viên cần được hỗ trợ cả về vật chất lẫn tinh thần để phát huy tối đa năng lực, đồng thời duy trì vai trò định hướng kiến thức và hình thành nhân cách cho học sinh.

Từ những kinh nghiệm quốc tế và yêu cầu thực tế của giáo dục hiện đại, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, phân tích rằng nghề giáo chưa bao giờ là dễ dàng. Trong thời đại bùng nổ công nghệ số và AI, vai trò của nhà giáo đã thay đổi căn bản: ngày xưa, nhiệm vụ chính là “dạy chữ”, nhưng nay AI có thể cung cấp thông tin nhanh chóng và hướng dẫn học sinh giải bài tập, vì vậy giáo viên không còn là nguồn tri thức duy nhất. Thay vào đó, họ trở thành những người dẫn đường, dẫn dắt học sinh trong quá trình học tập, định hướng cách học, phát triển kỹ năng tư duy và tự học, đồng thời nuôi dưỡng cảm xúc, hình thành nhân cách và truyền cảm hứng.

PGS. TS Trần Thành Nam nhấn mạnh: nhà giáo hiện đại là “nhà giáo dục” - không chỉ dạy giỏi mà còn giáo dục, tạo động lực và khơi dậy khát vọng cho học sinh.

Trong khi GS. TS Đinh Quang Báo và PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của vai trò dẫn dắt, giáo dục nhân cách và truyền cảm hứng, TS Sái Công Hồng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐTtiếp nối góc nhìn, đưa ra thông điệp rõ ràng: Trong kỷ nguyên số, công nghệ chỉ là công cụ, người thầy vẫn là trung tâm. Người giáo viên không chỉ “dạy bằng công nghệ”, mà phải “dạy với công nghệ’, lấy công nghệ làm công cụ để khơi dậy hứng thú học tập và phát triển năng lực học sinh.

Giáo viên là “kiến trúc sư tri thức số”, người thiết kế, sáng tạo và điều phối hoạt động học tập trên môi trường số. Chỉ có họ mới tạo ra nội dung số mang giá trị sư phạm thực chất, đồng thời kết hợp hợp lý giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến để giữ nguyên giá trị nhân văn của giáo dục.

PGS.TS Trần Thành Nam phân tích hai trọng trách cơ bản của giáo viên hiện đại: thứ nhất là dạy giỏi, đảm bảo tri thức truyền đạt chính xác, logic và hiệu quả; thứ hai là giáo dục con người, tức hình thành tư duy, nhân cách, kỹ năng xã hội và tinh thần cầu tiến cho học sinh.

Trong bối cảnh hiện nay, phần giáo dục con người còn quan trọng hơn việc dạy kiến thức thuần túy, bởi AI và các công cụ số có thể cung cấp kiến thức nhưng không thể thay thế vai trò dẫn dắt cảm xúc và thắp lửa cho học sinh.

Để thích ứng với yêu cầu này là thách thức lớn. Giáo viên lâu năm quen dạy truyền thống cảm thấy lúng túng khi vừa truyền đạt kiến thức vừa dẫn dắt và giáo dục nhân cách. Trong khi đó, giáo viên trẻ, dù nắm vững công nghệ, vẫn thiếu kỹ năng xã hội, khả năng quản lý lớp học và dẫn dắt học sinh sâu sắc.

Về chính sách và đãi ngộ, ông cho rằng đã có những tín hiệu tích cực: cải thiện lương thưởng và điều kiện làm việc giúp nghề giáo trở nên hấp dẫn hơn, phản ánh sự quan tâm lớn từ người học. Tuy nhiên, cần xây dựng hệ thống tuyển chọn giáo viên toàn diện, đánh giá năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và động lực nghề nghiệp, đồng thời xây dựng lộ trình phát triển nghề nghiệp gắn với chính sách đãi ngộ để giáo viên yên tâm cống hiến lâu dài.

Từ những phân tích mang tính định hướng chiến lược của các chuyên gia, câu chuyện về nghề giáo trở nên rõ nét hơn khi nhìn vào thực tiễn ở những vùng khó khăn.

Thầy Nguyễn Trần Vỹ, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Ngọc Linh (Đà Nẵng) chia sẻ về thực tế đầy thử thách của giáo viên vùng cao: xa gia đình, vượt suối băng dốc, đối mặt nguy cơ sạt lở để mang con chữ đến học trò. Nhờ sự quan tâm của Nhà nước, cơ sở vật chất được cải thiện, song nguồn lực địa phương vẫn hạn chế. Thầy Vỹ cùng đồng nghiệp lập nhóm giáo viên tình nguyện, tranh thủ cuối tuần để sửa sang lớp học, dựng điểm trường. Trong 10 năm, các thầy cô đã xây dựng khoảng 25 điểm trường, hơn 100 phòng học và hỗ trợ hàng trăm bữa ăn, học bổng, góp phần giữ chân học sinh đến trường.

Cô Nguyễn Thu Quyên, giáo viên lịch sử Trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (Hải Phòng), chỉ ra ba thách thức lớn nhất hiện nay: chênh lệch vùng miền về điều kiện học tập và hạ tầng công nghệ, áp lực đổi mới chương trình - kiểm tra đánh giá và nhu cầu tiếp thêm niềm tin, động lực cho đội ngũ giáo viên.

Cô đề xuất thành lập Quỹ sáng kiến giáo dục cấp cơ sở, tăng cường đào tạo năng lực số, kỹ năng nghiên cứu cho giáo viên; xây dựng hệ thống ghi nhận và lan tỏa mô hình sáng tạo, đồng thời tiếp tục quan tâm chế độ đãi ngộ theo đúng tinh thần các nghị quyết của Trung ương và Luật Nhà giáo sắp có hiệu lực.

“Giáo dục không chỉ là dạy chữ mà là hành trình gieo niềm tin và nhân cách cho thế hệ tương lai”, cô Quyên nhấn mạnh.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và đổi mới giáo dục, vai trò của nhà giáo không chỉ là dạy chữ mà còn dẫn dắt, giáo dục nhân cách và truyền cảm hứng. Khi thầy cô truyền cảm hứng, học sinh được định hướng tốt và đóng góp tích cực cho xã hội.

Các nhà quản lý cũng như chuyên gia đều khẳng định: giáo viên là nhân tố quyết định thành công của nền giáo dục, cần được tôn trọng, hỗ trợ và đầu tư đúng mức. Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh: “Con người quyết định tất cả, đầu tư cho con người là đầu tư cho phát triển, đầu tư cho con người là đầu tư quan trọng nhất”.

Nội dung: Thu Hằng
Đồ họa: Đồng Toàn