'Dự luật to lớn, đẹp đẽ': Bước ngoặt chính sách tài khóa Mỹ

9 giờ trướcBài gốc

Dự luật mang tên “One Big Beautiful Bill” (tạm dịch: dự luật to lớn, đẹp đẽ) là một trong những văn kiện lập pháp đầy tham vọng nhất trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump.

"Dự luật to lớn, đẹp đẽ" được Thượng viện Mỹ thông qua ngày 1/7/2025 với tỷ lệ sít sao 51–50, Hạ viện Mỹ thông qua ngày 3/7/2025 với tỉ lệ 218 phiếu thuận và 214 phiếu chống.

Bản dự luật dài 887 trang này không chỉ là một gói cải cách thuế và chi tiêu lớn, mà còn thể hiện rõ triết lý kinh tế của Tổng thống Trump: giảm thuế, siết chi tiêu phúc lợi, ưu tiên quốc phòng và đặt cược vào tăng trưởng để kiểm soát nợ công.

Các thành viên Hạ viện Mỹ vỗ tay khi "dự luật to lớn đẹp đẽ" của ông Trump được thông qua. Ảnh: House TV

Cắt giảm thuế, siết phúc lợi, tăng chi quốc phòng

"Dự luật to lớn, đẹp đẽ" gồm nhiều nội dung quan trọng như:

Thứ nhất, gia hạn vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế từ Đạo luật Cải cách Thuế năm 2017, dự kiến làm giảm thu ngân sách liên bang 4.500 tỷ USD trong vòng 10 năm.

Thứ hai, tăng chi cho an ninh biên giới (46,5 tỷ USD cho xây tường, 45 tỷ USD cho Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan – ICE) và trên 1.000 tỷ USD cho quốc phòng.

Thứ ba, miễn thuế thu nhập liên bang đối với tiền tip và lương làm thêm giờ (tối đa 25.000 USD/năm).

Thứ tư, áp dụng điều kiện làm việc bắt buộc đối với người trưởng thành hưởng Medicaid (bảo hiểm y tế cho người nghèo) và SNAP (Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung, tức tem phiếu thực phẩm).

Thứ năm, nâng trần khấu trừ thuế SALT (thuế tiểu bang và địa phương) lên 40.000 USD trong 5 năm.

Cuối cùng, nâng trần nợ công thêm 5.000 tỷ USD, với kỳ vọng bù đắp bằng tăng trưởng thay vì tăng thuế. Ngoài ra, dự luật còn mở rộng tín dụng thuế trẻ em lên 2.200 USD/năm, tăng mức khấu trừ tiêu chuẩn cho người nộp thuế, và giảm thuế thêm cho người lao động trong ngành nhà hàng – dịch vụ.

Tác động kinh tế - xã hội: Tăng trưởng đổi lấy ngân sách

Theo chính quyền ông Donald Trump, "dự luật to lớn, đẹp đẽ" sẽ kích thích tăng trưởng, đưa tổng GDP từ 28.000 tỷ USD hiện nay lên gần 36.000 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng 3–4%/năm.

Nhờ đó, dù nợ công tăng thêm 3.300 tỷ USD, tỷ lệ nợ/GDP sẽ không tăng mạnh. Tổng thống Trump cho rằng:

Cắt giảm thuế doanh nghiệp và cá nhân dẫn đến tăng đầu tư, việc làm, từ đó tăng thu ngân sách.

Thu từ thuế quan – dự kiến đạt 4.500 tỷ USD nhờ chính sách “áp thuế bằng thư” đối với hàng nhập khẩu từ nước ngoài.

Cắt giảm lãng phí, gian lận trong các chương trình an sinh như Medicaid, Medicare và An sinh xã hội.

Tái phân bổ ngân sách: cắt trợ cấp sai đối tượng để tập trung cho người thực sự cần hỗ trợ.

Theo lời Nhà Trắng: “Đây là dự luật thân thiện nhất với người lao động Mỹ – đặc biệt là tầng lớp trung lưu và lao động làm theo giờ”.

Phản ứng và tranh cãi: Lo ngại về bất công xã hội

Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cảnh báo: "Dự luật to lớn, đẹp đẽ" sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách thêm 3.300 tỷ USD trong 10 năm. Khoảng 11,8 triệu người có thể mất bảo hiểm y tế vì không đáp ứng điều kiện làm việc của Medicaid.

Nếu các bang không kiểm soát được tỷ lệ sai sót trong SNAP vượt 6%, họ sẽ phải tự gánh 5–15% chi phí chương trình. Ba Thượng nghị sĩ Cộng hòa – Susan Collins, Rand Paul và Thom Tillis đã bỏ phiếu chống cùng toàn bộ 47 Thượng nghị sĩ Dân chủ.

Tỷ phú Elon Musk đã phản đối gay gắt, dọa sẽ thành lập đảng mới khi "dự luật to lớn, đẹp đẽ" được ký thành luật. Ông tuyên bố: "Ai bỏ phiếu cho dự luật tăng nợ công lớn nhất lịch sử này nên cảm thấy xấu hổ". Đảng Dân chủ gọi đây là “quái vật ngân sách”, chỉ mang lại lợi ích lớn cho người giàu, nhưng làm suy yếu an sinh xã hội và y tế cộng đồng.

Quá trình thông qua: Căng thẳng từng lá phiếu

Quá trình biểu quyết tại Thượng viện kéo dài hơn 24 giờ. Phó Tổng thống JD Vance đã phải dùng lá phiếu quyết định để phá thế cân bằng 50–50, giúp dự luật được thông qua.

Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski, từng phản đối, đã đổi ý sau khi Nhà Trắng cam kết dành 50 tỷ USD cho các bệnh viện nông thôn và điều chỉnh điều kiện Medicaid tại Alaska. Tuy vậy, bà vẫn nói đây là “trải nghiệm lập pháp đau đớn nhất” trong sự nghiệp của mình tại Quốc hội Mỹ.

Tầm nhìn dài hạn: Cơ hội và rủi ro

"Dự luật to lớn, đẹp đẽ" sẽ định hình lại chính sách tài khóa Mỹ trong cả thập kỷ: giảm vai trò của nhà nước trong phúc lợi; tăng vai trò của doanh nghiệp và thị trường; chuyển ưu tiên từ xã hội sang an ninh – quốc phòng.

Tuy nhiên, nếu tăng trưởng không như kỳ vọng, Mỹ có thể đối mặt với nợ công vượt 40.000 tỷ USD vào năm 2035 và phải cắt giảm mạnh các chương trình xã hội. Nếu thành công, dự luật này có thể trở thành một “Reaganomics thời hậu COVID” – khởi đầu cho một kỷ nguyên tăng trưởng mới và định hình lại trật tự kinh tế Mỹ.

Canh bạc lớn

"Dự luật to lớn, đẹp đẽ" là canh bạc lớn của Tổng thống Donald Trump. Với 887 trang lập pháp, hàng nghìn tỷ USD chi tiêu và hàng loạt điều khoản gây tranh cãi, dự luật này không chỉ là cải cách ngân sách mà còn là tuyên ngôn về cách chính quyền ông Trump nhìn nhận lại vai trò của nhà nước, người lao động và tăng trưởng kinh tế.

Tác động của dự luật này, dù tích cực hay tiêu cực, sẽ để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử kinh tế – chính trị Mỹ.

Hoàng Anh Tuấn

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/du-luat-vi-dai-va-tuyet-dep-buoc-ngoat-chinh-sach-tai-khoa-my-2418391.html