Bảo đảm hiệu quả thực chất trong phòng, chống tội phạm
Nhằm phục vụ việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan, dự thảo Luật bổ sung quy định Điều tra viên trung cấp trở lên (của Cơ quan cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh) là Trưởng Công an, Phó Trưởng Công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh phân công có thẩm quyền tiến hành khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, có mức cao nhất của khung hình phạt đến 7 năm tù xảy ra trên địa bàn cấp xã, đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi không tổ chức công an cấp huyện.
ĐBQH Nguyễn Thị Lệ (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng
Bày tỏ ủng hộ chủ trương tăng cường năng lực cho cấp cơ sở, ĐBQH Nguyễn Thị Lệ (TP. Hồ Chí Minh) nhận thấy, việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho điều tra viên, trưởng công an, phó trưởng công an cấp xã là phù hợp với định hướng này, bảo đảm tính kịp thời trong giải quyết vụ việc. Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Lệ cũng cho rằng, để bảo đảm hiệu quả và tính pháp chế, cần rà soát kỹ lưỡng và quy định thật cụ thể, chặt chẽ thẩm quyền của lực lượng này sao cho phù hợp với năng lực của công an cấp xã, bảo đảm hiệu quả thực chất trong công tác phòng, chống tội phạm.
Việc giao thêm thẩm quyền cho công an cấp xã phải đi đôi với việc xác định rõ các tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn pháp lý tối thiểu đối với các điều tra viên, không chỉ đơn thuần là bố trí điều tra viên từ cấp tỉnh về mà còn cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu, đặc biệt là các kỹ năng điều tra cơ bản, thu thập và đánh giá chứng cứ, đồng thời cơ chế kiểm soát quyền lực phải được đặc biệt chú trọng. Nhấn mạnh điều này, đại biểu cũng đề nghị, dự thảo Luật cần quy định cụ thể trách nhiệm kiểm tra, giám sát thường xuyên trực tiếp của thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh và Viện trưởng Viện Kiểm sát có thẩm quyền đối với toàn bộ hoạt động khởi tố, điều tra của công an cấp xã. Cần có cơ chế chỉ đạo nghiệp vụ rõ ràng và quy định về trách nhiệm liên đới của cấp trên để phòng ngừa sai phạm. Bên cạnh đó, việc bảo đảm đầy đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dụng và kinh phí hoạt động cho công an cấp xã để họ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới là điều kiện tiên quyết.
ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng
ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, việc dự thảo Luật bố trí Trưởng công an hoặc Phó trưởng công an cấp xã làm nhiệm vụ điều tra viên là cần thiết và đề nghị xem xét tăng thêm số lượng cán bộ đảm nhiệm chức năng điều tra viên ở cấp xã lên nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Mặt khác, đại biểu Phạm Văn Hòa cũng nhận thấy, hoạt động điều tra ở cấp cơ sở hiện gặp rất nhiều khó khăn do vấn đề về quy trình, thủ tục. Sau khi thực hiện sáp nhập các đơn vị hành chính, đại biểu cho rằng, việc tiến hành các thủ tục này sẽ còn khó khăn hơn do khoảng cách về địa lý. Chính vì lẽ đó, đại biểu đề nghị, nên chăng xem xét thành lập cơ quan điều tra cấp khu vực nhằm bảo đảm hoạt động tương đồng với cơ quan truy tố, xét xử giữa viện kiểm sát và tòa án nhân dân cấp khu vực.
Nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể hơn việc số hóa hồ sơ vụ án hình sự
Nhằm khắc phục bất cập trong thực tiễn tố tụng hình sự thời gian qua, dự thảo Luật bổ sung trình tự, thủ tục điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt. Nhất trí cao với nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Lệ cho rằng, việc bổ sung các quy định này cho phép cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố và Viện kiểm sát nhân dân quyết định truy tố trong trường hợp bị can bỏ trốn hoặc ở nước ngoài mà không thể triệu tập. “Đây là một giải pháp quan trọng để giải quyết tình trạng tồn đọng nhiều vụ án, đặc biệt là những vụ án tham nhũng, kinh tế phức tạp, có yếu tố bỏ trốn, thể hiện sự quyết liệt trong đấu tranh phòng, chống tội phạm”, đại biểu nhấn mạnh.
Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng
Đại biểu Nguyễn Thị Lệ cũng cho rằng, về thủ tục thông báo, tống đạt, việc niêm yết bản kết luận điều tra và cáo trạng tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc cuối cùng của bị can là cần thiết, song cần cân nhắc bổ sung các hình thức thông báo đa dạng và rộng rãi hơn như đăng tải công khai trên các cổng thông tin điện tử của cơ quan tiến hành tố tụng, trên các phương tiện thông tin đại chúng có uy tín và thông qua các kênh hợp tác quốc tế về tư pháp, cơ quan đại diện ngoại giao, nhằm tăng khả năng thông tin đến được với bị can hoặc những người liên quan.
Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng tố tụng hình sự, đại biểu Nguyễn Thị Lệ đề nghị, Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung các quy định cụ thể hơn về việc số hóa hồ sơ vụ án hình sự và việc công nhận giá trị pháp lý của chữ ký số trong các văn bản tố tụng, để bảo đảm phù hợp với Nghị quyết số 57 -NQ/TW của Bộ Chính trị về chuyển đổi số, giúp tăng cường hiệu quả, tính minh bạch, tiết kiệm chi phí và thời gian trong hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng; hoàn thiện cơ chế tố tụng thân thiện để bảo vệ tối đa quyền lợi của người dưới 18 tuổi và các đối tượng dễ bị tổn thương khác.
Nhật An