Đưa Cái Mép - Thị Vải thành siêu cảng số, điểm sáng logistics vươn tầm thế giới

4 giờ trướcBài gốc

Tiến tới trung tâm cảng biển của Việt Nam và thế giới

Từ rạng sáng ở cụm cảng Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, nay thuộc phường Tân Phước, TP.HCM) từng đoàn xe container nối đuôi nhau đổ về bãi, ánh đèn pha chiếu sáng cả tuyến đường ven sông. Tiếng còi tàu, tiếng máy, tiếng xe hòa lẫn, tạo nên bức tranh náo nhiệt, sôi động mà nhịp điệu không bao giờ ngừng. Trong khung cảnh ấy, người ta thấy rõ Cái Mép - Thị Vải ngày càng khẳng định vị thế là cửa ngõ giao thương hàng hóa của Việt Nam, là nơi kết nối trực tiếp hàng hóa vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với những tuyến hải trình xuyên lục địa.

Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đang từng bước khẳng định vai trò siêu cảng.

Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải từng đón siêu tàu lớn nhất thế giới từ 2023. Đây là một cảng biển quan trọng của Việt Nam và đứng thứ 7 thế giới về hiệu suất hoạt động.

Theo số liệu thống kê năm 2024, sản lượng hàng hóa thông qua cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đạt 152 triệu tấn, tương đương khoảng 34% tổng lượng container cả nước. Đây là cụm cảng có tốc độ tăng trưởng ấn tượng bậc nhất trong hệ thống cảng biển Việt Nam, duy trì mức tăng trưởng sản lượng từ 10-12% mỗi năm trong thập kỷ qua.

Cụm cảng này hiện có hạ tầng đồng bộ, gồm 3 cầu tàu dài 890m đủ sức đón tàu container sức chở hơn 14.000 TEU, trọng tải tới 160.000 DWT; có 3 bến sà lan dài 270m, kết nối vận tải thủy nội địa, giúp gom và trung chuyển hàng hóa từ các tỉnh Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Bãi container rộng 55ha, sức chứa khoảng 51.500 TEU, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại: 10 cẩu bờ STS, 22 cẩu bãi, 3 cẩu sà lan chuyên dụng.

Đặc biệt, Cái Mép - Thị Vải là một trong số ít cảng biển tại Việt Nam đủ khả năng tiếp nhận trực tiếp tàu container tuyến xa đi châu Âu, Mỹ mà không cần trung chuyển qua Singapore, Hong Kong hay Kaohsiung. Điều này giúp giảm thời gian vận chuyển từ 7-10 ngày, tiết kiệm 150-300 USD/cont hàng hóa, nâng sức cạnh tranh cho xuất khẩu Việt Nam.

Hàng hóa qua cụm cảng Cái Mép - Thị Vải rất lớn.

Mới đây nhất vào cuối tháng 9, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cùng đoàn công tác đã khảo sát cụm cảng này và cảng Cần Giờ. Đây là hoạt động đầu tiên của lãnh đạo địa phương liên quan đến cảng biển sau khi sáp nhập địa giới hành chính TP.HCM - Bình Dương - Bà Rịa Vũng Tàu.

Theo ông Nguyễn Văn Được, việc hợp nhất mở ra "cơ hội vàng" để hình thành một trung tâm hàng hải - logistics quốc tế. Trong quy hoạch, TP.HCM sẽ là trung tâm tài chính, công nghệ cao; Bình Dương cũ giữ vai trò trung tâm công nghiệp; còn Bà Rịa - Vũng Tàu cũ là cực kinh tế biển và logistics.

Ông Được nhấn mạnh: "Tiềm năng của cảng Cái Mép - Cần Giờ là vô cùng lớn. Với quyết tâm chính trị và sự đồng thuận, tôi tin cụm cảng này sẽ trở thành một trong những trung tâm cảng biển mạnh của Việt Nam và thế giới".

Theo nhiều chuyên gia, Cái Mép - Thị Vải không còn là cảng của riêng một tỉnh hay một thành phố. Đây là cảng của cả quốc gia, thậm chí của khu vực. Nó có vai trò cửa ngõ quốc tế, kết nối Việt Nam trực tiếp với mạng lưới hàng hải toàn cầu. Do đó nếu không có chiến lược đầu tư và khai thác đúng tầm sẽ bỏ lỡ cơ hội vàng.

Các chuyên gia logistics quốc tế cũng đánh giá cao cụm cảng này. Hiệp hội Cảng biển châu Á - Thái Bình Dương (APA) từng xếp Cái Mép - Thị Vải vào nhóm cảng tăng trưởng nhanh nhất khu vực. Tổ chức Drewry (Anh) dự báo, đến 2030, sản lượng container tại đây có thể đạt 15–17 triệu TEU/năm, lọt top 20 cảng container lớn nhất thế giới.

Lãnh đạo TP.HCM kiểm tra thực tế cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.

Trong cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, Gemalink nổi bật như một viên ngọc. Đây là cảng liên doanh và là một trong những cảng container lớn nhất cả nước.

Giai đoạn 1, Gemalink có công suất 1,5 triệu TEU/năm; giai đoạn 2 (đang triển khai) nâng công suất lên 2,4 triệu TEU/năm. Khi hoàn thành toàn bộ, Gemalink có tổng công suất 3,6 triệu TEU/năm, nằm trong nhóm cảng container lớn nhất Đông Nam Á. Năm 2024, Gemalink đón hơn 1,9 triệu TEU, chiếm gần 1/3 tổng sản lượng toàn cụm cảng. Đáng chú ý, Gemalink thường xuyên đón các chuyến tàu mẹ trọng tải lớn nhất thế giới từ châu Âu, Mỹ.

Đầu tư mạnh hạ tầng kết nối để nâng tầm cụm cảng Cái Mép - Thị Vải

Tuy nhiên trên thực tế, để Cái Mép - Thị Vải phát huy hết tiềm năng, vấn đề hạ tầng kết nối được coi là "điều kiện tiên quyết".

Hiện nay, các tuyến đường chính kết nối cảng gồm QL51 trục huyết mạch đã quá tải, thường xuyên ùn tắc. Cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (dài 53,7km, tổng vốn hơn 19.000 tỷ đồng) đang được gấp rút thi công, dự kiến hoàn thành năm 2025 đi vào khai thác năm 2026, rút ngắn hành trình từ cảng về các khu công nghiệp Đồng Nai, TP.HCM.

QL51 giao với đường 991B kết nối vào cảng Cái Mép - Thị Vải.

Đường liên cảng Cái Mép - Thị Vải giúp gom hàng từ các bến trong cụm cảng, giảm áp lực cho quốc lộ 51. Dự án đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu (dài 84km) khi hoàn thành sẽ mở ra phương thức vận tải container bằng đường sắt, kết nối trực tiếp cảng biển với Tây Nguyên và miền Bắc.

Ngoài ra, hệ thống luồng hàng hải Cái Mép – Thị Vải cũng vừa được nâng cấp, đảm bảo tiếp nhận tàu đến 200.000 DWT, đáp ứng xu hướng gia tăng tàu siêu trọng tải toàn cầu.

Một số chuyên gia cho rằng, dù tiềm năng lớn Cái Mép - Thị Vải vẫn đối diện nhiều thách thức hạ tầng đường bộ kết nối chậm, QL51 xuống cấp, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu chưa hoàn thành, gây ùn tắc, tăng chi phí vận tải; nguồn nhân lực logistics chất lượng cao còn thiếu…

Trước những thách thức đó, các đơn vị chức năng cùng địa phương đang định hướng phát triển đến 2030, xây dựng TP.HCM mở rộng trở thành trung tâm logistics hàng hải quốc tế.

Cái Mép - Thị Vải cùng cảng Cần Giờ sẽ là hai trụ cột cảng nước sâu chiến lược, đầu tư đồng bộ hạ tầng kết nối cao tốc, đường sắt, logistics xanh cho cụm cảng.

Đồng thời quan tâm xây dựng trung tâm dịch vụ hậu cần cảng 800 ha tại Phú Mỹ, đáp ứng nhu cầu kho bãi, phân phối. Ứng dụng công nghệ số, cảng thông minh, tiến tới tự động hóa bốc xếp, quản lý container. Theo quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2050, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải được xác định là cảng đặc biệt, cùng cảng Hải Phòng đảm nhiệm vai trò cửa ngõ quốc tế của đất nước.

Quan tâm đầu tư hạ tầng kết nối cụm cảng.

Sự phát triển của Cái Mép - Thị Vải không chỉ mang ý nghĩa logistics, mà còn là động lực phát triển đô thị công nghiệp - dịch vụ. TP.HCM mở rộng đang định hướng hình thành đô thị cảng Phú Mỹ, gắn phát triển cảng với công nghiệp nặng, công nghiệp khí, lọc hóa dầu, năng lượng và logistics hiện đại.

Khi các khu công nghiệp Phú Mỹ 1, 2, 3; KCN Sonadezi Châu Đức; KCN Long Sơn… đồng loạt mở rộng, Cái Mép - Thị Vải sẽ trở thành "bệ phóng" xuất khẩu cho toàn vùng Đông Nam Bộ.

Trong tương lai gần, khi cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu thông xe, khi tuyến đường sắt cảng biển hoàn thành, khi logistics xanh và tự động hóa được triển khai Cái Mép - Thị Vải sẽ không chỉ là một cụm cảng hiện đại bậc nhất Việt Nam, mà còn là cửa ngõ đưa hàng hóa Việt Nam vươn khơi, gõ cửa mọi thị trường toàn cầu.

Đặc biệt dự thảo báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) nhấn mạnh việc hợp nhất TP.HCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu là bước ngoặt chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam. Ba cực kinh tế năng động hội tụ thành một siêu đô thị - tài chính - công nghiệp - cảng biển.

Cảng biển ngày càng vươn tầm sau sáp nhập.

Trong giai đoạn mới, TP.HCM sẽ phát triển cụm cảng - logistics thông minh tại Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ theo mô hình siêu cảng số và hệ thống logistics tích hợp, vận hành dựa trên nền tảng dữ liệu lớn.

TP.HCM sẽ ưu tiên đầu tư mạng lưới giao thông tích hợp, thông minh, bao gồm đầu tư tuyến đường sắt nối Cái Mép - Thị Vải. Từ các bản quy hoạch và nghiên cứu có thể hình dung hình hài tuyến đường sắt xuyên tâm đầu tiên của TP.HCM đưa hàng hóa và hành khách từ khu vực xa xôi Bàu Bàng về trung tâm TP.HCM, rồi kết nối nhanh chóng ra thẳng mặt tiền biển.

Bà Rịa - Vũng Tàu cũ có nhiều dư địa để phát triển nâng tầm cảng biển.

Theo đề xuất, tuyến Bàu Bàng - An Bình - Cái Mép với tổng chiều dài 127km với tổng mức đầu tư gần 153.000 tỷ đồng, có tốc độ 160km/h tàu khách và 120km/h tàu hàng. Như vậy với hạ tầng đồng bộ sẽ đưa cụm cảng này thành siêu cảng, cửa ngõ vận tải hàng hóa ra thế giới.

Trước đó Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW về phát triển vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045. Trong đó, khu vực Cái Mép Hạ được định hướng phát triển thành khu thương mại tự do (FTZ) gắn liền với phát triển của cụm cảng Cái Mép - Thị Vải. Cụ thể, tại FTZ Cái Mép Hạ sẽ hình thành các trung tâm logistics xanh, cảng trung chuyển quốc tế có cầu tàu dài, có khả năng tiếp nhận tàu container siêu lớn, hình thành các khu vực sản xuất xuất khẩu giá trị cao và ứng dụng công nghệ thân thiện với môi trường.

Khu vực này cũng được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, tích hợp hạ tầng số thông minh và thu hút được đội ngũ nhân lực chất lượng cao đến từ các tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực logistics, thương mại quốc tế. Sắp tới, khi sân bay Long Thành đi vào hoạt động, sẽ mở ra nhiều cơ hội để cụm cảng Cái Mép - Thị Vải cũng như FTZ Cái Mép Hạ phát triển mạnh hơn nữa qua các tuyến giao thông kết nối đang được xây dựng.

Cùng với việc xây dựng cơ sở hạ tầng cảng biển, ngành logistics và hậu cần cảng cũng đang được xây dựng để vận hành đồng bộ và thông suốt. Trong đó, xây dựng logistics cấp quốc gia gắn với cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép Hạ là nhiệm vụ trọng tâm để hình thành nên chuỗi cung ứng hiệu quả, giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận chuyển hàng hóa và tăng tính cạnh tranh cho hệ thống cảng biển.

Đối với mạng lưới hậu cần sẽ được mở rộng từ cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, liên kết với các khu công nghiệp, khu chế xuất và hành lang kinh tế Đông Nam bộ. Hình thành các trung tâm cung cấp dịch vụ gom, chia hàng, đóng gói, làm lạnh, gia công sơ bộ và lưu kho. Nhờ đó, thời gian lưu tàu ngắn, giảm ùn tắc cảng và tăng hiệu quả vận hành chuỗi logistics.

Theo quy hoạch TP.HCM sẽ có 4 khu FTZ, trong đó FTZ Cái Mép Hạ có quy mô hơn 3.764ha, được triển khai với 3 khu chức năng (gồm 8 phân khu: phân khu bến cảng container hiện hữu; bến cảng container Cái Mép Hạ; bến cảng container Cái Mép Hạ hạ lưu; ga đường sắt Cái Mép Hạ tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu; cảng bến thủy nội địa; kho bãi logistics và công nghiệp; công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ; khu dự trữ xanh, tín chỉ carbon).

Đặc biệt sau sáp nhập, nhận thấy tiềm năng và dư địa của Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) là rất lớn nên gần đây, nhiều nhà đầu tư đã đến đầu tư nhiều dự án tầm cỡ, trong đó, với nhóm cảng biển nhận được sự quan tâm của rất nhiều tập đoàn trong nước và quốc tế có tiềm lực tài chính.

Minh Tuệ

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/dua-cai-mep-thi-vai-thanh-sieu-cang-so-diem-sang-logistics-vuon-tam-the-gioi-192251003223318011.htm