Đưa nông sản Việt lên sàn giao dịch: Con đường tìm lại giá trị thực

3 giờ trướcBài gốc

Minh bạch hóa giá trị, giảm rủi ro cho người sản xuất

Theo Bộ Công Thương, Việt Nam hiện mới chỉ có một số sàn giao dịch hàng hóa hoạt động ở quy mô hạn chế, tập trung chủ yếu ở nhóm kim loại, năng lượng. Trong khi đó, nhóm nông sản đang là lĩnh vực có thế mạnh nhất lại chưa phát huy được tiềm năng. Thực tế, nông sản Việt vẫn bị “định giá hộ” bởi các sàn giao dịch quốc tế như London (đối với cà phê Robusta), New York (đối với cà phê Arabica), hay Kochi (đối với hồ tiêu).

Ông Nguyễn Quang Bình, chuyên gia thị trường nông sản nhận định, khi không có sàn giao dịch trong nước, giá nông sản Việt gần như phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường nước ngoài. Nông dân và doanh nghiệp phải chấp nhận mức giá bị động, trong khi chi phí sản xuất ngày càng cao. Sàn giao dịch hàng hóa trong nước sẽ giúp hình thành giá chuẩn nội địa, minh bạch hơn và giảm rủi ro cho người sản xuất.

Nông sản Việt vẫn bị “định giá hộ” bởi các sàn giao dịch quốc tế

Mô hình sàn giao dịch không chỉ giúp xác lập giá công bằng dựa trên cung - cầu thực tế, mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro giá thông qua các công cụ phái sinh. Đây cũng là nền tảng để kết nối giữa nông dân, hợp tác xã và các doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu hình thành chuỗi giá trị bền vững.

Riêng với ngành cà phê, năm nay kim ngạch xuất khẩu đã đạt mức cao kỷ lục, nhờ giá tăng tới hơn 300% so với giai đoạn trước. Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu Robusta lớn nhất thế giới, nhưng phần lớn vẫn xuất thô hoặc mới dừng ở chế biến sơ.

Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho biết, giá cà phê Robusta của Việt Nam hiện vẫn dựa trên sàn London, trong khi chất lượng và chi phí sản xuất của ta đã khác trước rất nhiều. Nếu có một sàn giao dịch hàng hóa cà phê trong nước hoạt động hiệu quả, chúng ta có thể phản ánh đúng hơn giá trị thật, đồng thời tạo cơ sở để phát triển cà phê đặc sản và xây dựng thương hiệu quốc gia. Sàn giao dịch hàng hóa nội địa không chỉ giúp minh bạch giá, mà còn khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu hiện đang là điểm yếu của ngành cà phê Việt Nam. Nếu không có cơ chế định giá công bằng và thị trường minh bạch, doanh nghiệp sẽ khó mạnh dạn đầu tư dài hạn cho các dòng sản phẩm đặc sản, hữu cơ, hay cà phê hòa tan cao cấp.

Mở rộng ra nhiều nhóm nông sản chủ lực

Không chỉ cà phê, các mặt hàng như hồ tiêu, gạo, cao su, trái cây cũng đang đối mặt tình trạng tương tự: xuất khẩu nhiều nhưng phụ thuộc vào giá quốc tế.

Theo ông Nguyễn Anh Hoàng, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Bình Phước, sàn giao dịch nông sản tỉnh ra đời nhằm tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã thuận lợi khi tham gia hoạt động thương mại điện tử trong sản xuất kinh doanh nông sản. Việc tham gia sàn giao dịch, các doanh nghiệp, hợp tác xã sẽ trực tiếp giới thiệu, quảng bá sản phẩm đến người tiêu dùng mà không cần qua khâu trung gian. Từ đó giảm được các khoản chi phí như cửa hàng, kho bãi, tiếp thị, bán hàng. Đặc biệt, giảm chi phí quản lý và xử lý thủ tục giấy tờ. Bước đầu sàn đã thu hút 30 doanh nghiệp đăng ký tham gia giao dịch các sản phẩm nông sản như hạt điều, cà phê, hạt tiêu, sản phẩm nệm, gối và các sản phẩm mủ cao su đã qua chế biến.

Sàn giao dịch nông sản tỉnh ra đời nhằm tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp

TS. Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) nhận định, khi giá nông sản được định hình qua sàn giao dịch trong nước, người nông dân sẽ chủ động hơn trong sản xuất, doanh nghiệp chế biến có cơ sở để lập kế hoạch mua nguyên liệu và Nhà nước cũng có thêm công cụ điều hành thị trường. Đây là nền tảng cho phát triển công nghiệp chế biến, giúp tăng giá trị xuất khẩu thay vì chỉ dựa vào sản lượng.

Việc hình thành sàn giao dịch hàng hóa nông sản trong nước không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà còn đòi hỏi khung pháp lý và hạ tầng số đồng bộ. Theo các chuyên gia, cần có sự tham gia của cả Nhà nước, doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng trong việc xây dựng chuẩn hóa dữ liệu, hệ thống kho bãi đạt chuẩn, cơ chế thanh toán, ký quỹ an toàn và kết nối với sàn quốc tế.

Sàn giao dịch hàng hóa sẽ là công cụ giúp doanh nghiệp kiểm soát giá tốt hơn và hoạch định chiến lược dài hạn. Khi giá minh bạch, các doanh nghiệp có thể ký hợp đồng mua trước nguyên liệu, đầu tư chế biến sâu, thay vì phụ thuộc vào biến động từng vụ. Nếu làm tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm giao dịch hàng hóa của khu vực Đông Nam Á, đặc biệt trong nhóm nông sản nhiệt đới. Khi đó, giá trị gia tăng sẽ ở lại trong nước nhiều hơn, nông sản Việt không chỉ xuất khẩu “số lượng lớn” mà còn có giá trị cao và thương hiệu mạnh.

Sàn giao dịch hàng hóa không chỉ là nơi “mua bán” mà còn là hạ tầng thị trường quan trọng giúp định hình giá trị thật cho nông sản Việt. Từ đó, doanh nghiệp và nông dân có thể chủ động hơn trong sản xuất, chế biến và xây dựng thương hiệu. Khi giá trị nông sản được xác lập minh bạch và công bằng, cũng là lúc ngành chế biến sâu có cơ hội cất cánh, đưa nông sản Việt vươn xa hơn trên bản đồ thế giới.

Đức Hiền

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/dua-nong-san-viet-len-san-giao-dich-con-duong-tim-lai-gia-tri-thuc-173105.html