Đừng để 'chốt đơn' thành 'chốt án tù': Không có cửa cho sự chụp giựt, dối trá

5 giờ trướcBài gốc

Khi các “nữ hoàng livestream” lần lượt bị pháp luật "sờ gáy", một sự thật hiện ra rõ ràng: niềm tin không thể bán bằng chiêu trò, và danh tiếng không thể dựng bằng hiệu ứng mạng. Cơn sốt chú ý từng giúp nhiều người nổi lên trong phút chốc, nhưng cũng kéo họ sụp đổ nhanh không kém.

Những vụ án lừa dối khách hàng, vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm... hàng trăm tỉ đồng không chỉ là bài học pháp lý - mà là lời cảnh tỉnh về đạo đức kinh doanh trong thời đại số.

Niềm tin người tiêu dùng sẽ được pháp luật bảo vệ đến cùng. Ảnh minh họa: AI

Từ hào quang ảo đến bài học thật

Một thời, mạng xã hội Việt Nam sôi sục với hình ảnh những “ngôi sao bán hàng online” - từ Ngân 98, Hoàng Hường, hoa hậu Thùy Tiên... đến hàng loạt nhân vật tự phong là “nữ hoàng doanh nhân”, “idol livestream”. Họ nổi lên nhờ những buổi phát trực tiếp thu hút hàng trăm ngàn lượt xem, những màn “chốt đơn thần tốc” và lời quảng cáo có cánh.

Thời kỳ “nền kinh tế chú ý” (attention economy) đang dần nhường chỗ cho “nền kinh tế cảm xúc” (emotional economy) - nơi giá trị không nằm ở sản phẩm hay thông tin, mà ở cảm giác người ta tạo ra cho khán giả. Những người như Hoàng Hường, Ngân 98 không bán hàng, họ bán cảm xúc - cảm giác được gần gũi, được tin, được giải trí. Nhưng khi cảm xúc bị sản xuất như hàng hóa, niềm tin trở thành thứ dễ vỡ nhất. Một khi khán giả nhận ra lớp diễn thì toàn bộ hệ sinh thái niềm tin sụp đổ.

Hoàng Hường bị khởi tố vì sai phạm kế toán và thuế, với doanh thu ngoài sổ lên tới 1.800 tỉ đồng, số tiền thuế kê sai hơn 2.100 tỉ đồng. Ngân 98 - một DJ nổi tiếng bị bắt vì tội sản xuất hàng giả với doanh thu dự tính cũng nhiều trăm tỉ đồng. Trước đó, vụ án kẹo rau củ Kera - với sự liên quan của Hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục - đã trở thành lời cảnh tỉnh đắt giá: ánh hào quang mạng có thể tan biến, niềm tin người tiêu dùng không là mãi mãi, và việc trả giá sau song sắt là có thật.

Cơn sốt chú ý và hệ quả của sự ngắn hạn

Thời đại mạng xã hội biến sự chú ý thành tiền. Chỉ cần gây sốc, khoe mẽ, nhiều người có thể nhanh chóng bán hàng, thậm chí làm giàu. Tuy nhiên, khi nền tảng kinh doanh được xây dựng bằng chiêu trò thay vì giá trị thực, sự sụp đổ chỉ là vấn đề thời gian.

Nhiều “idol livestream” đã lợi dụng lòng tin của người xem để bán hàng không rõ nguồn gốc, mỹ phẩm kém chất lượng. Hệ quả là sau ánh hào quang ảo, không ít người đã bị truy tố, vướng vào vòng lao lý vì buôn bán hàng giả, quảng cáo gian dối, trốn thuế. Cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc, danh tiếng mà còn là những bản án nghiêm khắc của pháp luật. Nghiêm trọng hơn, mỗi vụ việc bị phanh phui lại làm xói mòn thêm niềm tin vốn đã mong manh của người tiêu dùng.

Trước thực trạng này, cơ quan chức năng đã siết chặt quản lý. BLHS quy định những hình phạt rất nặng cho tội sản xuất, buôn bán hàng giả, có thể lên đến tù chung thân và phạt đến hàng tỉ đồng. Quảng cáo gian dối cũng bị xử hình sự. Các luật về Quảng cáo và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng yêu cầu người quảng cáo, người kinh doanh phải chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo, nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.

Pháp luật là hàng rào bảo vệ cuối cùng nhưng đạo đức kinh doanh mới là nền tảng cốt lõi. Một nền kinh doanh bền vững không thể xây dựng trên sự dối trá hay coi sự chú ý là mục tiêu tối thượng, mà phải dựa trên giá trị và sự trung thực.

Không ai có thể dùng livestream để thay thế niềm tin hay né tránh pháp luật khi sai phạm bị phanh phui. Ảnh minh họa: AI

Bài học đắt giá: Giá trị thật là nền tảng bền vững

Những vụ việc của các "ngôi sao livestream" gần đây phản chiếu rõ cơn khát làm giàu nhanh trong xã hội số - nơi danh tiếng được đặt cao hơn giá trị thật. Tuy nhiên, bài học kinh doanh đắt giá vẫn không thay đổi: Muốn đi đường dài, phải bắt đầu từ sản phẩm thật, chất lượng thật và uy tín thật.

Thạc sĩ Bạch Thị Nhã Nam

Để hướng tới sự bền vững, doanh nghiệp phải quản trị sản phẩm từ gốc, đảm bảo chất lượng và pháp lý đầy đủ trước khi tung ra thị trường. Một vỏ hộp bắt mắt hay lời quảng cáo hoa mỹ không thể che giấu sản phẩm kém chất lượng. Cùng với đó, minh bạch và trách nhiệm phải trở thành chuẩn mực bắt buộc. Người nổi tiếng (KOL) cũng phải minh bạch về vai trò thật và chịu trách nhiệm với thông tin mình quảng bá, bởi danh tiếng không phải tấm khiên để trốn tránh nghĩa vụ pháp lý.

Yếu tố sống còn là tôn trọng người tiêu dùng. Niềm tin không thể “chốt đơn” trong vài phút hay phục hồi bằng một chiến dịch PR. Một khi người tiêu dùng đã mất niềm tin, họ sẽ quay lưng vĩnh viễn; không một thuật toán nào có thể cứu vãn được.

Về phía Nhà nước, việc tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và xử nghiêm các vi phạm là cần thiết để thanh lọc thị trường.

Hào quang ảo chỉ chiếu sáng trong chốc lát. Những vụ án, bản án gần đây là lời cảnh tỉnh sâu sắc: “Làm giàu có thể bắt đầu từ mạng xã hội, nhưng chỉ có thể bền vững nếu bắt đầu từ sự trung thực".

Bài học cho thế hệ khởi nghiệp mới

Kỷ nguyên “livestream bán hàng” đã để lại nhiều bài học cho thế hệ khởi nghiệp mới. Trong thế giới phẳng, danh tiếng có thể đến sau một cú click nhưng cũng dễ dàng tan biến.

Cơ hội trên không gian số luôn đi kèm với trách nhiệm với sản phẩm, niềm tin khách hàng và danh dự nghề nghiệp. Khi “độ hot” không còn là thước đo duy nhất, thành công bền vững được xây dựng từ chất lượng thật và đạo đức kinh doanh.

Những ai tỉnh táo bước qua ánh hào quang ảo, chọn con đường làm thật, bán thật mới có thể tồn tại lâu dài. Khi thị trường ngày càng minh bạch, thì trung thực chính là chiến lược kinh doanh khôn ngoan nhất.

Công nghệ thay đổi nhưng nhu cầu về cảm xúc và sự tin tưởng của con người thì không. Livestream có thể kết nối hàng triệu người, nhưng chỉ sự trung thực mới giữ họ ở lại. Thứ đáng giá nhất trong thời đại số không thể dàn dựng, đó chính là sự trung thực.

ThS BẠCH THỊ NHÃ NAM, giảng viên Khoa Luật, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM

Nguồn PLO : https://plo.vn/dung-de-chot-don-thanh-chot-an-tu-khong-co-cua-cho-su-chup-giut-doi-tra-post876326.html