Đừng nhầm lẫn đột quỵ với đột tử tim mạch: Sự khác biệt có thể cứu mạng

4 giờ trướcBài gốc

Mới đây một nam thanh niên 20 tuổi ở Hà Nội đã bất ngờ ngừng tim khi đang tập gym và may mắn được cứu sống nhờ sơ cứu kịp thời và quy trình “báo động đỏ” tại Bệnh viện E. Người bệnh được chẩn đoán nghi mắc rối loạn nhịp thất – nguyên nhân gây ngừng tim đột ngột, thường gặp ở nam giới trẻ, khỏe, không có bệnh lí tim mạch nền rõ ràng.

Các bác sĩ cảnh báo, ngừng tim có thể xảy ra ở bất kì độ tuổi nào, thậm chí ở người trẻ, khỏe mạnh. Những rối loạn nhịp nguy hiểm như rung thất vô căn, hội chứng Brugada, hội chứng QT dài… có thể tiềm ẩn và không có biểu hiện rõ ràng. Khám sàng lọc tim mạch định kì, không tập luyện quá sức và lắng nghe cơ thể là cách tốt nhất để phòng ngừa đột tử.

Bệnh viện E bật báo động đỏ cứu sống bệnh nhân 20 tuổi bị ngừng tim.

Theo TS. Ngô Tuấn Anh, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng tổn thương não không hồi phục do dòng máu nuôi não bị gián đoạn. Có hai dạng phổ biến là đột quỵ do vỡ mạch máu (xuất huyết não) và đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu (nhồi máu não). Trong khi đó, đột tử do tim mạch lại là cái chết đột ngột, bất ngờ do ngừng tim hoặc nhồi máu cơ tim cấp, khi máu không kịp nuôi dưỡng cơ tim khiến mô tim bị hoại tử. Tình trạng này thường liên quan đến các bệnh lí nguy hiểm như rối loạn nhịp tim ác tính, bệnh mạch vành, viêm cơ tim, bệnh tim bẩm sinh hoặc xơ vữa động mạch, huyết khối gây tắc nghẽn động mạch vành.

Về dấu hiệu nhận biết, đột quỵ não thường có biểu hiện như méo mặt một bên, yếu hoặc liệt tay chân một bên, nói khó, nói lắp, không rõ chữ hoặc mất khả năng giao tiếp, nặng hơn có thể hôn mê, mất ý thức nhanh chóng. Trong khi đó, đột tử do tim thường khởi phát bằng cảm giác đau tức ngực, khó thở, buồn nôn, vã mồ hôi, đau lan ra hàm, cổ, lưng hoặc cánh tay, kèm theo choáng váng, lo lắng không rõ nguyên nhân. Nếu người bệnh có biểu hiện ho ra máu, đau bụng hoặc đau thắt lưng dữ dội, tụt huyết áp, sốc… cũng cần nghĩ đến khả năng thuyên tắc phổi hoặc vỡ động mạch chủ và đưa đi cấp cứu ngay.

Mối liên hệ giữa đột quỵ và đột tử

Theo các bác sĩ Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, ước tính có khoảng 10 – 20% ca đột tử xảy ra do đột quỵ. Đột tử là một hậu quả nghiêm trọng của đột quỵ. Đột quỵ cấp có thể dẫn đến tình trạng rối loạn kiểm soát tự chủ trung ương, gây tổn thương cơ tim, khiến điện tâm đồ bất thường, làm loạn nhịp tim và sau cùng là dẫn đến đột tử.

Bằng chứng thực nghiệm và lâm sàng cho thấy sự mất cân bằng thần kinh tự chủ thường xảy ra hơn sau nhồi máu não liên quan đến thùy đảo, một vùng quan trọng kiểm soát các chức năng tự chủ của hệ giao cảm và phó giao cảm. Các bệnh lí tim mạch đi kèm làm tăng nguy cơ biến cố tim mạch và tử vong sau đột quỵ.

PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (BV Bạch Mai) khám cho bệnh nhân đột quỵ.

Tuy nhiên, cơ chế chính xác dẫn đến đột tử vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Cần nhiều nghiên cứu hơn để làm sáng tỏ hậu quả của rối loạn thần kinh tự chủ trong giai đoạn đột quỵ cấp và để xác định những bệnh nhân có nguy cơ đột tử cao.

Phòng ngừa

Để phòng ngừa đột quỵ não và đột tử do tim mạch, giới chuyên môn khuyến nghị áp dụng “Life’s Simple 7” – bảy nguyên tắc sống đơn giản được Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đề xuất, bao gồm: không hút thuốc, duy trì hoạt động thể chất đều đặn, ăn uống lành mạnh, kiểm soát cân nặng, ổn định huyết áp, đường huyết và mỡ máu trong giới hạn cho phép. Ngoài ra, khám sức khỏe định kì và theo dõi các yếu tố nguy cơ sẽ giúp phát hiện sớm và phòng tránh hiệu quả các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

Hiểu đúng để xử trí đúng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong cuộc chiến bảo vệ sức khỏe tim mạch và não bộ.

Những ai có nguy cơ cao bị đột quỵ, đột tử?

Khi nói đến các tình trạng nguy hiểm như đột quỵ hay đột tử, phần lớn chúng ta thường chú ý đến nguyên nhân gây bệnh mà quên mất rằng, nhận diện sớm những đối tượng có nguy cơ cao mới là chìa khóa để phòng ngừa hiệu quả.

Nhóm người dễ gặp đột tử thường là những cá nhân có tiền sử bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, phì đại cơ tim hoặc mắc bệnh tim bẩm sinh. Ngoài ra, các rối loạn chuyển hóa như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nếu không được điều trị và kiểm soát cũng góp phần làm tăng nguy cơ đột tử.

Lối sống thiếu lành mạnh là yếu tố không thể bỏ qua. Việc lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, béo phì nặng, ít vận động hay sử dụng chất kích thích đều có thể khiến tim bị tổn thương âm thầm. Đặc biệt, với những trường hợp trong gia đình có người từng mất đột ngột khi còn trẻ mà không rõ nguyên nhân, nguy cơ xảy ra đột tử do bất thường di truyền là điều cần được cảnh giác.

Trong khi đó, nguy cơ đột quỵ lại thường gặp hơn ở người có bệnh lí tim mạch nền, tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu. Tiền sử từng đột quỵ, mắc các cơn thiếu máu não thoáng qua, hoặc có người thân từng gặp các vấn đề này cũng là yếu tố gia tăng nguy cơ. Ngoài ra, những ai hút thuốc lá (kể cả hút thụ động), uống rượu bia nhiều, lười vận động, ăn uống không khoa học, thường xuyên tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol cũng nằm trong nhóm đối tượng cần lưu tâm.

Phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai dài ngày hoặc đang trong giai đoạn thay đổi nội tiết tố (như mãn kinh) cũng có thể gặp nguy cơ cao hơn, đặc biệt nếu từ 55 tuổi trở lên.

Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ, đột tử có thể cứu sống người bệnh

Với đột quỵ, quy tắc “FAST” là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để nhận diện sớm tình trạng này. “FAST” là viết tắt của các chữ cái đại diện cho các dấu hiệu:

• Face (Khuôn mặt): Mặt có biểu hiện méo, dễ thấy khi người bệnh cố gắng cười.

• Arm (Tay): Tê yếu hoặc liệt một bên tay, đi kèm với biểu hiện như rơi dép, khó nhấc chân.

• Speech (Lời nói): Nói đớ, không rõ ràng, hoặc thậm chí không thể nói.

• Time (Thời gian): Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên, cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay lập tức để tăng khả năng phục hồi.

Bên cạnh đó, người bị đột quỵ cũng có thể xuất hiện các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng, rối loạn thị lực, buồn nôn hoặc nôn, rối loạn ý thức như lẫn lộn, mê sảng, thậm chí hôn mê.

Đột tử thường xảy ra đột ngột và ít có dấu hiệu báo trước, tuy nhiên, các triệu chứng như đau ngực, khó thở, tim đập nhanh bất thường, ngất xỉu… có thể là lời cảnh báo sớm.

Hiểu được những yếu tố nguy cơ và biết cách nhận diện dấu hiệu của đột quỵ và đột tử không chỉ giúp mỗi người chủ động phòng ngừa mà còn góp phần cứu sống người khác trong những khoảnh khắc sinh tử.

Hà Minh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/dung-nham-lan-dot-quy-voi-dot-tu-tim-mach-su-khac-biet-co-the-cuu-mang-post1766222.tpo