Bệnh viện Nhân dân Gia Định mỗi năm tiếp nhận 1.800 - 2.200 ca đột quỵ, trong đó 15 - 20% là người dưới 40 tuổi. Trường hợp trẻ nhất là cô gái 15 - 16 tuổi bị yếu nửa người do lupus gây tắc mạch máu não, đã hồi phục sau điều trị. TS.BS Võ Văn Tân – Trưởng khoa Nội Tim mạch của Bệnh viện cho biết, đột quỵ ngày càng trẻ hóa, nguyên nhân do thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh như ăn nhanh, ít vận động, dùng nhiều nước ngọt có ga, căng thẳng kéo dài, mất ngủ và các bệnh lý nền như rung nhĩ, rối loạn mỡ máu, tiểu đường.
Liên quan đến nhồi máu cơ tim, PGS.TS.BS Hoàng Văn Sỹ - Chủ nhiệm bộ môn Nội tổng quát của Đại học Y dược TPHCM, Trưởng khoa Nội tim mạch Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, cứ 4 ca mắc bệnh tim mạch thì có 1 ca nằm ở độ tuổi từ 20 - 54 tuổi. Người trẻ bị bệnh tim mạch chiếm khoảng 15% trên tổng số người bị bệnh tim mạch. “Nhóm tuổi 20 - 40 gần như luôn có nguy cơ thấp xảy ra biến cố tim mạch trong 10 năm tới. Do đó, phần lớn trường hợp không được chỉ định điều trị thuốc hay can thiệp sớm. Chính điều này dễ tạo tâm lý chủ quan, khiến người trẻ cho rằng mình vẫn an toàn, bỏ qua những yếu tố nguy cơ tưởng chừng nhỏ nhặt” – BS Sỹ nói.
Theo thống kê, mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 32,4 triệu ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Người từng bị nhồi máu cơ tim có nguy cơ tái phát và tử vong cao gấp 6 lần so với người khỏe mạnh cùng tuổi. Tại Việt Nam, năm 2023 có hơn 200.000 ca tử vong do bệnh tim mạch, chiếm 33% tổng số ca tử vong, trong đó 85% là do nhồi máu cơ tim. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ gấp 4 lần và do bệnh tim mạch gấp 3 lần.
Theo BSCKI Lê Văn Tuyến - Trung tâm Tim mạch (Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh), mặc dù có nhiều tiến bộ trong tầm soát và điều trị nhồi máu cơ tim nhưng tỷ lệ tử vong do bệnh vẫn còn cao từ 5 - 30%. Nguyên nhân chủ yếu là do xơ vữa động mạch và hình thành cục huyết khối gây tắc mạch vành. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tuổi cao, hút thuốc, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, lối sống ít vận động, stress... Đáng chú ý, khoảng 7 - 12% trường hợp nhồi máu cơ tim liên quan đến lối sống ít vận động và ít nhất 3% do stress quá mức.
BS Lê Văn Tuyến cho biết, nhồi máu cơ tim thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng như đau thắt ngực dữ dội, khó thở, buồn nôn, hoa mắt, chóng mặt… Khi có dấu hiệu này, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ biến chứng, tử vong.
BS Hoàng Văn Sỹ nhấn mạnh, phòng ngừa tiên phát bệnh tim mạch cần được thực hiện ngay từ tuổi trẻ. Người trẻ nên tầm soát sớm, đặc biệt xét nghiệm chỉ số Lp(a) – một yếu tố nguy cơ gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim dù các chỉ số khác vẫn bình thường. Hiệp hội Tim mạch châu Âu khuyến cáo mỗi người nên kiểm tra Lp(a) ít nhất một lần trong đời, nhất là nếu có người thân từng mắc bệnh tim mạch sớm.
Liên quan đến nhận biết và chăm sóc sức khỏe của người có nguy cơ đột quỵ, BS Võ Văn Tân khẳng định, dấu hiệu của đột quỵ thường rất dễ bị bỏ qua, như tê hoặc yếu nửa người thoáng qua, méo miệng, nói đớ, mất thăng bằng đột ngột. Tuy nhiên, nhiều người nghĩ đó chỉ là rối loạn tiền đình, nhưng đó lại là cảnh báo sớm cần phải hành động ngay. Ngoài ra, khái niệm “trúng gió” mà người dân thường dùng để mô tả những triệu chứng trên thực chất có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Việc chậm trễ đưa người bệnh đến bệnh viện và áp dụng các mẹo dân gian có thể khiến tình trạng xấu đi nhanh chóng.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, cứ 3 người Việt Nam trưởng thành sẽ có 1 người bị tăng huyết áp. Đáng chú ý, 50% người trưởng thành trong cộng đồng đi khám bệnh và bị chẩn đoán là tăng huyết áp, nhưng chỉ có 30% người bệnh chủ động điều trị. Chính vì vậy, tăng huyết áp vẫn là nguyên nhân gây tử vong do bệnh tim mạch hàng đầu tại Việt Nam.
THANH GIANG