Đám đông du khách đi dọc con phố gần chùa Kiyomizu-dera ở Kyoto, miền Tây Nhật Bản, năm 2023. Ảnh: Reuters.
Gần nửa triệu vé máy bay đột nhiên "bốc hơi", khoảng 30% kế hoạch du lịch bị dừng đột ngột khiến Nhật Bản đối mặt với nguy cơ thất thu hơn 1,2 tỷ USD chỉ trong vài tháng cuối năm, sau khi Trung Quốc chính thức khuyến cáo công dân hạn chế du lịch đến nước này.
Hơn thế, sự chuyển hướng của khách du lịch đang dần tác động đến hoạt động của một số khách sạn tại Tokyo, cửa hàng miễn thuế tại các sân bay và các công ty lữ hành. Sự thiếu vắng khách Trung Quốc, vốn là nhóm khách chi tiêu mạnh tay nhất, đặt ra thách thức cho ngành du lịch - một trong những trụ cột kinh tế của Nhật Bản.
Sóng gió trên mọi điểm đến
Làn sóng hủy tour không chừa bất kỳ điểm đến nào tại Nhật Bản. Các công ty lữ hành chuyên về thị trường Trung Quốc báo cáo tỷ lệ hủy tour lên đến 80% trong những tháng cuối năm, thời điểm cao điểm du lịch truyền thống.
Một đại diện công ty lữ hành ở Tokyo chia sẻ với Bloomberg: "Đây là một mất mát to lớn đối với chúng tôi".
Một chiếc máy bay hạ cánh xuống sân bay Haneda (Tokyo) vào năm 2024. Trung Quốc là thị trường khách du lịch lớn thứ hai của Nhật Bản. Ảnh: Issei Kato/Reuters.
Hệ thống vận chuyển, đặc biệt là ngành hàng không, chịu ảnh hưởng nặng nề ngay lập tức. Dữ liệu từ ngành hàng không cho thấy khoảng 491.000 vé máy bay trên các đường bay từ Trung Quốc đến Nhật Bản bị hủy chỉ trong 3 ngày 15-17/11. Con số này tương đương với gần 1/3 tổng lượng đặt chỗ dự kiến trong giai đoạn này.
Các hãng hàng không lớn của Trung Quốc như Air China, China Southern và China Eastern lập tức thông báo cho phép hành khách hủy hoặc đổi điểm đến miễn phí cho các chuyến bay đến Nhật Bản đến hết ngày 31/12. Thậm chí, một số hãng hàng không phải điều chỉnh lịch bay và giảm tần suất các chuyến bay đến Nhật Bản do số lượng hành khách sụt giảm quá mạnh.
Theo Nikkei Asia, các khách sạn từ bình dân đến cao cấp tại các khu vực trung tâm như Tokyo, Osaka đều ghi nhận tỷ lệ hủy phòng từ 40-60%. Bà Keiko Takeuchi, chủ một khách sạn tại thành phố Gamagori, cho biết lượng hủy phòng từ các công ty lữ hành Trung Quốc "đến liên tục".
Một cửa hàng miễn thuế ở khu Ginza, Tokyo kín khách du lịch Trung Quốc, tháng 2/2015. Ảnh: Kyodo.
Các cửa hàng miễn thuế tại sân bay Narita và Haneda báo cáo doanh thu giảm mạnh, đặc biệt ở các mặt hàng mỹ phẩm và đồ điện tử cao cấp vốn được khách Trung Quốc ưa chuộng.
Một chuỗi cửa hàng đồ điện tử lớn tại Akihabara cho biết họ phải cắt giảm nhân sự tạm thời do lượng khách hàng Trung Quốc (vốn chiếm tới 50% doanh thu) sụt giảm nghiêm trọng.
Đáng chú ý, dòng khách Trung Quốc không “biến mất” mà đang dịch chuyển mạnh sang các điểm đến khác trong khu vực sau khuyến cáo hạn chế du lịch Nhật Bản.
Theo The Straits Times trích báo cáo của China Trading Desk, lượng đặt phòng tới Singapore và Hàn Quốc tăng tới 15% chỉ trong vài ngày sau thông báo của Bắc Kinh, trong khi Thái Lan, Việt Nam và Malaysia ghi nhận mức tăng khoảng 11% mỗi tuần.
Sự chuyển hướng này cho thấy nhu cầu du lịch của người Trung Quốc vẫn cao, nhưng các điểm đến lân cận đang trở thành lựa chọn an toàn và ít nhạy cảm hơn về mặt chính trị so với Nhật Bản.
Cơ hội trong thách thức
Trước thực tế mới, ngành công nghiệp không khói của Nhật Bản buộc phải có những điều chỉnh chiến lược để thích ứng.
Một trong những hướng đi đầu tiên là đa dạng hóa thị trường nguồn khách. Các khách sạn và khu nghỉ dưỡng đang tích cực chuyển hướng sang thu hút khách từ Đài Loan, Hong Kong và Đông Nam Á, thông qua các chiến dịch tiếp thị được đẩy mạnh trên các nền tảng số và mạng xã hội phổ biến tại những thị trường này.
Bên cạnh đó, việc phát triển các sản phẩm du lịch mới cũng là một hướng đi quan trọng. Các công ty lữ hành đang linh hoạt tạo ra những tour mới tập trung vào trải nghiệm văn hóa địa phương và du lịch bền vững - những chủ đề có sức hấp dẫn rộng rãi hơn với cộng đồng khách quốc tế đa dạng, thay vì chỉ tập trung vào mua sắm.
Ở các điểm đến từng chịu áp lực quá tải du lịch như Kyoto hay một số khu trung tâm Tokyo, một bộ phận cư dân và người làm dịch vụ thừa nhận không gian sinh hoạt, đi lại trở nên thông thoáng hơn khi lượng khách đoàn giảm tạm thời. Điều này giúp chính quyền địa phương có thêm “khoảng thở” để rà soát lại quy hoạch, quản lý dòng khách và cân bằng giữa đời sống người dân với mục tiêu tăng trưởng du lịch.
Các điểm du lịch, vui chơi ở Nhật Bản dần thiếu vắng khách Trung Quốc. Ảnh: Dsd, Ekrulila, ryuta/Pexels, Reuters.
Tuy vậy, các chuyên gia từ BMI (công ty con của Fitch Solutions), nhận định ngành du lịch vẫn đối mặt với "khoảng trống khó lấp đầy trong ngắn hạn". Thách thức nằm ở chỗ du khách Trung Quốc không chỉ đông về số lượng mà còn có mức chi tiêu cao vượt trội.
Năm 2024, mức chi tiêu bình quân của du khách Trung Quốc cao hơn 22% so với du khách từ các nước khác. Do đó, các cửa hàng miễn thuế và chuỗi bách hóa cao cấp, những nơi phụ thuộc lớn vào sức mua của nhóm khách này, sẽ chịu tác động trực tiếp và khó có thể bù đắp ngay.
Một điểm tích cực là chính phủ Nhật Bản tỏ ra khá kiên định. Bộ trưởng Giao thông Yasushi Kaneko nhận định diễn biến này "không đến mức đáng lo", đặc biệt khi lượng khách từ nhiều thị trường khác đang có xu hướng tăng.
Thực tế cho thấy ngành công nghiệp không khói của Nhật Bản chiến lược dài hạn hơn là những phản ứng vội vàng. Viễn cảnh này đòi hỏi du lịch Nhật Bản phải có một cuộc chuyển mình thực sự, không chỉ để đối phó với khủng hoảng trước mắt, mà còn để xây dựng một mô hình tăng trưởng bền vững và linh hoạt hơn trong tương lai.
Quỳnh Trang